«La principessa esta arrivando», μας ενημέρωσε η υπεύθυνη του εστιατορίου του υποστατικού στην Τοσκάνη, την ώρα που με ένα prosecco στο χέρι αγναντεύαμε τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος και βαθιά στον ορίζοντα διακρίναμε τους πύργους της Σιένα που απέχει μόλις 15 χιλιόμετρα. Ήταν καλοκαίρι του 2005, και είχα φτάσει στο Castell’ in Villa, ένα αγρόκτημα 3.000 στρεμμάτων για ρεπορτάζ με θέμα το οινοποιείο της Ελληνίδας πριγκίπισσας σε ένα από τα ομορφότερα σημεία του Chianti.
Tο ίδιο μεσημέρι μετά από μια δίωρη διαδρομή από το Fumiccino, είχα ήδη αποκτήσει μια μικρή ιδέα του υποστατικού που διατηρεί η κυρία Πινιατέλι, που απλώνεται σε ένα λόφο με δάση, αμπέλια και ελαιώνες. Βέβαια μόνο όταν άκουσα να την αποκαλούν «principessa» για δεύτερη φορά συνειδητοποίησα ότι δεν είχα ακούσει λάθος προηγουμένως! Χωρίς να μπορώ να κρύψω την έκπληξη, ρώτησα για τον τίτλο καθώς ήθελα να μάθω για τη ρίζα του ονόματος του συζύγου της. Το όνομα Pignatelli προέρχεται από το pignate (δισκοπότηρο), και ο τίτλος του πρίγκιπα απονεμήθηκε από το βασιλιά σε κάποιον πρόγονο της οικογένειας, που πολεμώντας με το σπαθί του έδιωξε τους Άραβες από μια εκκλησία, σώζοντας τρία δισκοπότηρα.
Έμεινα τέσσερις μέρες στο agrotourismo του αγροκτήματος, σε ένα όμορφο δωμάτιο με την κρεβατοκάμαρα στη σοφίτα και θέα στους αμπελώνες. Μια από εκείνες τις μέρες συναντηθήκαμε στις 7.30 το πρωί και με ένα ξεχαρβαλωμένο Fiat Punto –το αυτοκίνητο που χρησιμοποιεί για να μετακινείται μέσα στους αμπελώνες– πήγαμε στην τοποθεσία όπου κάνει τον πρωινό της περίπατο. Γρήγορο περπάτημα για ένα μισάωρο. Εκείνη έχει ήδη περάσει από τα χωράφια από τις 5 από το πρωί για να ελέγξει τους εργάτες και είχε ολοκληρώσει τις πρωινές δουλειές στο γραφείο. Δουλεύει ασταμάτητα από το πρωί έως το βράδυ. «Δεν μπορείς να διευθύνεις αν δεν ξέρεις τους χρόνους.
Την περίοδο του τρύγου δουλεύω μέσα στα χωράφια. Συνήθως πάω στην πιο αδύναμη ομάδα για να την ενισχύσω. Περνάμε καλά με τους εργάτες. Κάνουμε γιορτές. Μου αρέσει πιο πολύ να είμαι στα χωράφια παρά στο γραφείο», τη θυμάμαι να μου λέει. Την παρακολούθησα να κινείται από τα αμπέλια στο γραφείο, έπειτα στο οινοποιείο, μετά στα δωμάτια και ενδιάμεσα να κλαδεύει τις πετούνιες στην αυλή του υποστατικού. «Μου αρέσουν οι πετούνιες γιατί μοσχοβολούν». Αεικίνητη, την ίδια ώρα μιλούσε με όλους τους εργάτες δίνοντας οδηγίες και κατευθύνσεις και αφουγκραζόταν με νοιάξιμο τα λιγερόκορμα κυνηγόσκυλα Visla που έχει στο κτήμα.
Την επόμενη φορά που την είδα, με υποδέχτηκε στο σπίτι της στην Αθήνα, στο δέκατο όροφο μιας πολυκατοικίας στου Μακρυγιάννη, με εκείνη την εκπληκτική θέα στην Ακρόπολη. Εδώ συναντηθήκαμε και πρόσφατα, στα μέσα του Σεπτέμβρη. Βγήκαμε μαζί στη βεράντα για να «χορτάσω» τη θέα και για μία ακόμη φορά σχολίασα τις όμορφες γλάστρες με τις ελιές, τις δάφνες, τη ροδιά. Τότε εκείνη μου πρότεινε το χέρι δείχνοντάς μου ένα κοχύλι. «Το βρήκα ένα πρωί στη βεράντα μου. Το έφερε ο αέρας. Ξέρω γιατί. Στο μπαλκόνι έχω λουλούδια για όλους τους θεούς. Δάφνη για τον Απόλλωνα, ελιά για την Αθηνά, ροδιά για την Αφροδίτη. Για τον Ποσειδώνα, δεν ήξερα τι να βάλω, και φαίνεται μου έστειλε το κοχύλι μόνος του».
Κρατάμε ανά χείρας ένα ποτήρι από τα δικά της κρασιά και μιλάμε για τα παιδικά της χρόνια. Αναρωτιέμαι αν η σχέση της με το κρασί κρατούσε από τότε: «Αν μου έλεγες όταν ήμουν είκοσι χρονών ότι κάποια στιγμή στη ζωή μου θα ζούσα στην Τοσκάνη, θα είχα αμπέλια και θα έφτιαχνα κρασιά, δεν θα το πίστευα». Μεγάλωσε στην οδό Ομήρου στο Ψυχικό, τότε που το προάστιο είχε τρία σπίτια. «Εκεί έμαθα να καλλιεργώ λαχανικά. Tα πουλούσαμε στην κατοχή και τρώγαμε τις λαχανίδες» λέει γελώντας και συνεχίζει: «Όσο για το κρασί, οι δικοί μου το έπιναν μόνο σε ιδιαίτερες περιστάσεις, ενώ εμείς, οι μικροί, δεν είχαμε άποψη, δεν ήταν όπως σε άλλα μέρη που τα παιδιά θα το μύριζαν, θα το δοκίμαζαν...
Από τη στιγμή που ασχολήθηκα όμως, τα έμαθα όλα. Είναι θέμα χαρακτήρα. Όταν κάνω κάτι θέλω να το ξέρω και να το κάνω καλά», συμπληρώνει. Ο πατέρας της είχε το εργοστάσιο της Βιοφάρμ και ήταν της αντίληψης ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να σπουδάζουν. Μόλις έβγαλε την πρώτη τάξη του γυμνασίου στο Αρσάκειο, έφυγαν για την Ελβετία. Μεγαλώνοντας, δεν τη χώραγε η Ζυρίχη. Ανήσυχο πνεύμα, έζησε ένα χρόνο στη Γερμανία σπουδάζοντας κρυφά ορυκτολογία και ένα χρόνο στην Ιταλία παρακολουθώντας μαθήματα ιστορίας της τέχνης.
Πολύ μπροστά από την εποχή της, στα είκοσι επτά της χρόνια, έκανε το γύρο της Ιταλίας μόνη της με το αυτοκίνητο λέγοντας ότι είναι δημοσιογράφος. Μετά, πέρασε ένα χρόνο στη Νέα Υόρκη, μια πόλη που λάτρεψε και ακόμα λατρεύει. Όταν επέστρεψε, η Ζυρίχη τής φαινόταν χωριό και τότε γύρισε στην Ελλάδα για να ασχοληθεί με το οικογενειακό εργοστάσιο.
Μια νέα ζωή
Ήταν ο γάμος της με τον Ιταλό διπλωμάτη, πρίγκιπα Pignatelli, που την έφερε μόνιμα στην Ιταλία, στη Ρώμη. Η πρώτη επαφή που είχε με την Τοσκάνη ήταν το 1967, που πρωτοπήγε με το σύζυγό της. Η ιδέα ήταν να φτιάξουν ένα χώρο για να περάσουν τα γεράματά τους όμορφα εκεί. Εκείνη την περίοδο το Chianti πουλιόταν σε τιμές εξαιρετικά χαμηλές. Για ένα διάστημα πήγαιναν από τη Ρώμη κάθε Σαββατοκύριακο εκεί και έβλεπαν κτήματα, αλλά δεν τους άρεσε κανένα. Όταν εκείνη είδε το Castell’in Villa τρελάθηκε. «Ήταν ανοιχτό και είχε τον ουρανό της Ελλάδας», μου εξήγησε με την τραγουδιστή ιταλική προφορά της.
Άλλωστε για την κυρία Pignatelli, η Τοσκάνη είναι ένας μικροκόσμος που έχει τα πάντα. «Έχει ιστορία από τους Ετρούσκους και τους Έλληνες, πολύ ωραία φύση και μετά έχει και την… Αναγέννηση. Είναι μια πηγή τέχνης. Εάν λείψω πολύ, μου λείπει η Τοσκάνη. Τελικά μπαίνει μέσα στο κυκλοφορικό σου. Κυλάει στο αίμα σου».
Η χρονολογία της κτίσης του Castell’ in Villa πάει πίσω στο 1170. Με το φεουδαρχικό σύστημα της εποχής, ήταν μια από τις επτά κομητείες χτισμένες γύρω από τη Σιένα, με σκοπό την προστασία της πόλης από τους Φλωρεντίνους. Ο ψηλός πύργος που δεσπόζει στο αγρόκτημα ήταν οχυρό και χρησιμοποιούνταν για να διακρίνονται έγκαιρα και από μακριά οι εχθροί. Σήμερα αποτελεί το κυρίως οίκημα του σπιτιού και είναι διακοσμημένο με υπέροχες αντίκες και έργα τέχνης, που είναι και ένα από τα πάθη της κυρίας Pignateli.
Μια μεγάλη σελίδα της ζωής της έκλεισε όταν πέθανε ο σύζυγός της, το 1985. Πούλησε το σπίτι στη Ρώμη και ήθελε να φύγει για την Αμερική, να δουλέψει εκεί. Τότε της είπε ο γιος της πως αν πουλήσει και αυτό, δεν θα έχουν τίποτα στην Ιταλία. «Ήταν μια από αυτές τις μικρές κουβέντες που σε κάνουν να πάρεις αποφάσεις». Μετακόμισε λοιπόν μόνιμα στην Τοσκάνη και οργάνωσε το Castell’ in Villa –ένα αγρόκτημα 3.000 στρεμμάτων, με αμπέλια, ελιές, οινοποιείο και αγροτουριστική μονάδα– και άρχισε να ασχολείται προσωπικά με την οινοποίηση των κρασιών της. Τελειομανής, κατάφερε μέσα από βιβλία, συνεχές ψάξιμο αλλά και μέσω της γνωριμίας της με έναν πολύ γνωστό οινολόγο στην Τοσκάνη, όχι απλά να ανακαλύψει το χώρο του κρασιού και την τέχνη της οινοποίησης, αλλά και να παράγει κρασιά που βαθμολογούνται εξαιρετικά στις κατατάξεις.
Βέβαια, εκείνη απ’ όλα τα στάδια οινοποίησης πιο πολύ αγαπά τη δουλειά στο αμπέλι. «Εμπλέκομαι σε όλα τα στάδια οινοποίησης, αλλά το πιο γοητευτικό για μένα είναι η αμπελουργία, γιατί θεωρώ ότι είναι η βάση για όλα. Αν έχεις καλό αμπέλι, έχεις και καλό κρασί». Αναρωτιέμαι αν αυτό σημαίνει και μια μεγάλη αγάπη για τη φύση. «Σίγουρα. Αν ασχοληθείς με τη φύση και την περιποιηθείς, αυτό που σου δίνει είναι μοναδικό. Πάντα όταν είχα κάποιο πρόβλημα, πήγαινα έξω, έβλεπα τα φυτά και το φως.
Στη φύση κατά κάποιον τρόπο κρύβεται η φιλοσοφία της ζωής. Αρκεί να την κοιτάζεις, και μαθαίνεις». Της σχολιάζω το απρόβλεπτο της φύσης και τη δυσκολία του γεγονότος η σοδειά σου να εξαρτάται από τον καιρό. Πάντα ευρηματική, μου απαντά: «Αυτό που λέω πάντα είναι ότι είμαι υπάλληλος του Θεού. Κι όταν γκρινιάζω προς το Θεό, τελικά σκέπτομαι ότι δεν με προσέλαβε ποτέ Εκείνος, όποτε το βουλώνω και συνεχίζω ελπίζοντας». Και συνεχίζει: «Ο καιρός είναι μεγάλο θέμα, γιατί μπορεί να κάνεις τα πάντα και μια θεομηνία να σου τα καταστρέψει όλα. Πάντως σου διδάσκει ότι πρέπει να έχεις υπομονή. Είναι μάθημα ζωής και γι’ αυτό οι παλιοί ήταν καταπληκτικοί· γιατί ζούσαν με τη φύση και τη σέβονταν».
Αναφέρομαι στη σημερινή κακοποίηση του περιβάλλοντος και μου λέει: «Αν σκεφτεί κανείς όλα αυτά τα αεροπλάνα πάνω από το κεφάλι μας, όλα τα σκουπίδια που υπάρχουν στον αέρα και πέφτουν πάνω στη γη κι εμείς τα τρώμε, πρόσθεσε κι όλα τα χημικά, είναι πολύ απογοητευτική η κατάσταση». Τη ρωτώ αν θεωρεί ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι. «Τα πράγματα δεν αλλάζουν χωρίς επανάσταση. Οι νέοι πρέπει να έχουν όνειρα. Να τρώνε τα βουνά. Ξέρεις τι είναι να έχεις μια ελπίδα, ένα όνειρο; Αυτό σε κρατάει. Αν κάθεσαι και περιμένεις, τίποτα δεν έρχεται μόνο του».
Κρασί: το μεγαλύτερο κεφάλαιο της ζωής της
Μετά από αυτή την τεράστια στροφή στη ζωή της, αναρωτιέμαι τι κομμάτι κατέχει το κρασί σ’ αυτήν. «Αυτή τη στιγμή είναι ένα ζωντανό κομμάτι της ζωής μου. Μου αρέσει και το ταυτίζω με την Αρχαία Ελλάδα, με το Διόνυσο. Βρίσκω ότι οι άνθρωποι το χρειάζονται για να ζουν την καθημερινότητα, να επικοινωνούν και να συνεννοούνται. Αν, από την άλλη, κάτι συνέβαινε και θα έπρεπε να μην το έχω πλέον, θα την έκλεινα αυτή τη σελίδα. Πάντως, μέσω του κρασιού μαθαίνεις να εκτιμάς πολλά πράγματα, όπως τα αρώματα και τις γεύσεις που σου ανοίγουν τη φαντασία.
Για μένα το ωραιότερο είναι να έχεις ένα καταπληκτικό κρασί, νόστιμο φαγητό και καλή παρέα. Αυτό είναι ευτυχία ζωής».
Σχολιάζω ότι σε μια παλαιότερη κουβέντα μας μου είχε πει ότι ως ποικιλία αγαπά πολύ το Sangiovese (σ.σ. η κατεξοχήν γηγενής ποικιλία της Τοσκάνης). «Πράγματι, μαζί με το Pinot είναι τα πιο αγαπημένα μου. Το Sangiovese μού αρέσει πολύ, γιατί κατ’ αρχάς δεν είναι εύκολο να το παράξεις και αν δεν το προσέξεις γίνεται ένα τίποτα. Γι’ αυτό με γοητεύει. Γιατί εμπεριέχει μια συνεχή πρόκληση μέχρι να βρεις το ιδεώδες του. Έχει πολλά αρώματα, αλλάζει, και είναι πολυδυναμικό, χωρίς να είναι μεγάλη ποικιλία. Για τον ίδιο λόγο μου αρέσει και το Pinot». Άραγε, το ενδιαφέρον της για το Ξινόμαυρο έχει παρόμοια αίτια; «Ναι, πράγματι, είναι και αυτό μια δύσκολη ποικιλία» λέει γελώντας. «Αλλά υπάρχει κι άλλος λόγος.
Ο πατέρας μου ήταν από τη Μακεδονία και εγώ τον αγαπούσα πάρα πολύ και πάντα ένιωθα πολύ τυχερή που τον είχα. Μου αρέσει λοιπόν η ιδέα να φέρω κάτι από την Ελλάδα εδώ στην Ιταλία. Γενικά με ιντριγκάρει το δύσκολο, εκεί που μπορεί να κάνεις και λάθη». Μιλώντας για την Ελλάδα, τη ρωτώ τι πιστεύει για το μέλλον του ελληνικού κρασιού σε σχέση με το διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον. «Η Ελλάδα έχει κάνει τρομερά βήματα, κι αν εκμεταλλευτεί τις τοπικές της ποικιλίες, έχει μεγάλες προοπτικές.
Πιστεύω πολύ στο Ασύρτικο. Βέβαια, δυστυχώς, η Ελλάδα άργησε πολύ να αξιοποιήσει τις τοπικές ποικιλίες, όμως είναι θέμα χρόνου». Όσο για το αν ο Έλληνας είναι αρκετά ώριμος –όπως ο Ιταλός– ώστε να εκτιμήσει το καλό κρασί, λέει: «Και οι Ιταλοί, μη νομίζεις, μέχρι πρόσφατα δεν γνώριζαν τα κρασιά τους. Απλά τώρα είναι κάποια χρόνια πιο μπροστά από εμάς.
Γενικά τα περιοδικά, η τηλεόραση, το ‘‘Slow Food’’ βοήθησαν πολύ τον κόσμο να μυηθεί στο καλό κρασί και στο καλό φαγητό». Όσο για το δικό της εμβληματικό κρασί; «Λατρεύω τις Ριζέρβες του Sangiovese. Το αντίστοιχο δικό μου λέγεται Castell’in Villa Riserva και είναι φτιαγμένο από σταφύλια διαλεγμένων αμπελιών.
Από την αρχή επέμενα να κάνω ένα κρασί που πίνοντας ένα ποτήρι να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο Castell’in Villa. Είναι κρασί που κρατά πάρα πολύ στο χρόνο. Σκεφτείτε ότι πουλάω και φιάλες του 1971, 38 χρονών κρασιά, και είναι καταπληκτικά. Τώρα τα διαθέτει και ένα εστατόριο στο Παρίσι με δύο αστέρια Michelin, και ο σομελιέ που έχει ξετρελαθεί μου γράφει όλο κομπλιμέντα για την ηλικία του κρασιού και πόσο εκπληκτικό είναι».
Η συνάντησή μας φτάνει στο τέλος και θέλω να μάθω την άποψή της για το μέλλον του κρασιού σε τούτες τις εποχές κρίσης. «Το κρασί θα υπάρχει πάντα. Πιστεύω ότι θα φύγουν από τη μέση ορισμένοι που μπήκαν στον χώρο γιατί άκουσαν ότι βγάζεις χρήματα με το κρασί, ή που το είδαν σαν status symbol. Θα μείνουν αυτοί που είναι σοβαροί και σωστοί. Οι κρίσεις χρειάζονται για να ξεκαθαρίσει η αγορά. Πάντως, είμαι υπέρ του καλού κρασιού στη σωστή τιμή. Να υπάρχει η σωστή σχέση ποιότητας/τιμής».
Καθισμένη στο αναπαυτικό σαλόνι και σκεπτόμενη τα όμορφα αντικείμενα του σπιτιού, θυμάμαι μια ανησυχία που μου είχε εκφράσει παλαιότερα. «Είναι κρίμα που κανένα από τα παιδιά μου δεν ασχολείται με το κρασί. Αρχίζει να με βασανίζει η ιδέα τι θα γίνει μετά από μένα».
Εγώ όμως δεν συμμερίζομαι την ανησυχία της: η ίδια υπήρξε ένας άνθρωπος που δεν είχε καμία σχέση με το αντικείμενο και που τώρα οινοποιεί 320 στρέμματα εξαιρετικού κρασιού. Όπως έχει πει και η ίδια, «αρκεί να θέλεις κάτι πολύ…»
Τα κρασιά
Τα περισσότερα από τα 520 στρέμματα με αμπελώνες του κτήματος είναι φυτεμένα με Sangiovese και λίγο Cabernet Sauvignon για το επιτραπέζιο κρασί του κτήματος. Το όνομα Castell’ in Villa είναι πλέον συνυφασμένο με πλούσια και γεμάτα σώμα κρασιά (έχουν πάρει την υψηλότερη βαθμολογία από τον κριτικό κρασιού Michael Edwards) και κάποια από τα καλύτερα παλιά Chianti από το 1971. Τα κρασιά οινοποιούνται από την ίδια την κυρία Πινιατέλι που έμαθε πολλά από το μεγάλο οινολόγο Giacomo Tachis. Τα κρασιά της εξάγονται στον Καναδά, την Αμερική και το Βέλγιο.
Εξαιρετικό το Chianti Classico Riserva 1997, ένα γήινο γεμάτο σώμα κρασί, με αρώματα από ώριμα φρούτα και μαύρα κεράσια. Επίσης εξαιρετικά είναι το γλυκό Vin Santo, όπως και το Poggio delle Rose – ένα πολύ πολύπλοκο παρά τη νεότητά του κρασί, το οποίο παράγεται από τον ομώνυμο αμπελώνα που έχει φυτευτεί με δικούς τους κλώνους και περνάει από γαλλικά μπαρίκ. Το κτήμα παράγει επίσης το απλό Chianti Classico, το επιτραπέζιο Santacroce –το εξαιρετικό γλυκό με ρίζες από 4 διαφορετικές ποικιλίες– και την Castell’in Villa Grappa.
• Ξεναγήσεις και γευσιγνωσίες πραγματοποιούνται μόνο κατόπιν ραντεβού.
• Στην Ελλάδα διατίθενται από την κάβα «Ανθίδης».
Castell’in Villa
Με ορμητήριο το Castell’in Villa, ανακαλύψτε την Τοσκάνη κάνοντας μονοήμερες εκδρομές.
Πότε να πάτε
Η Τοσκάνη είναι ονειρεμένη όλες τις εποχές του χρόνου. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου και για ένα μήνα θα δείτε τις εικόνες του τρύγου. Την άνοιξη η φύση και τα αγριολούλουδα οργιάζουν, ενώ τον Ιούνιο και το καλοκαίρι απολαμβάνετε τις εναλλαγές σε σιτάρι, ηλιοτρόπια, αμπέλια, ελαιόδεντρα. Αποφύγετε το βαρύ χειμώνα και το κατακαλόκαιρο.
Τo agroturismo
To Castell’in Villa είναι ένα κτήμα 3.000 στρεμμάτων, περίπου 15 χλμ. από τη Siena. Το κεντρικό κτίριο είναι ο πύργος του 12ου αιώνα που υπήρξε μία από τις επτά κομητείες χτισμένες γύρω από τη Siena με σκοπό την προστασία της πόλης. Έχει ανακαινιστεί, αλλά παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο, ενώ δύο άλλα κτίρια έχουν μετατραπεί σε αγροτουριστική μονάδα.
Η «Capanna», είναι ένα καλαίσθητο, αυτόνομο σπίτι δύο επιπέδων με μεγάλο living room με τζάκι και δύο υπνοδωμάτια με τουαλέτες, ιδανικό για οικογένεια ή παρέα. Πέντε χιλιόμετρα από το κεντρικό κτίριο βρίσκεται η Gazzara: ένα μοναστήρι του 13ου αιώνα με δώδεκα δωμάτια, όλα διαφορετικά μεταξύ τους και ένα μεγάλο living room με αναπαυτικούς καναπέδες. Ακριβώς απέναντι, στον παλιό σιτοβολώνα, υπάρχει μια εξωτερική πισίνα μέσα στα αμπέλια και στο εσωτερικό, σάουνα, τζακούζι και μια θερμαινόμενη πισίνα περιτριγυρισμένη από τζαμαρίες.
Το πρωινό περιλαμβάνει τοπικά πεκορίνο, εξαιρετικό προσιούτο και ανάλατο ψωμί της περιοχής, φρούτα, μαρμελάδες κλπ. Το βράδυ μπορείτε να φάτε στο εστιατόριο the Myths που βρίσκεται στο κεντρικό κτίριο. Η κάρτα του εστιατορίου είναι περιορισμένη και περιλαμβάνει δημιουργικά αλλά όχι πολύπλοκα ιταλικά πιάτα, φτιαγμένα με τοπικά προϊόντα που υπάρχουν στο κτήμα. Θα δοκιμάσετε χειροποίητα ψωμιά και μια καλοφτιαγμένη κουζίνα με πάστα και θα πιείτε τα εξαιρετικά κρασιά του κτήματος.
Δραστηριότητες
Οι εκδρομές που προτείνουμε για να ανακαλύψετε την Τοσκάνη είναι οι εξής: Υπολογίστε τουλάχιστον μία μέρα για να διασχίσετε τους δρόμους του Chianti, άλλη μία για να επισκεφτείτε την πανέμορφη Siena. Μια τρίτη εξόρμηση θα είναι οπωσδήποτε το μεσαιωνικό San Gimiginiano και η Voltera, ενώ νοτιότερα μη χάσετε το Montepulciano, το Mondacino και την Pienza.
Πώς θα πάτε
Από το αεροδρόμιο Fumicino της Ρώμης ακολουθείτε την autostrada A1 για Φλωρεντία. Βγαίνετε στην έξοδο για Siena και ακλουθείτε το δρόμο προς Castelnuovo Berardenga. Από κει, ακολουθείτε τις ενδείξεις Gaiole και μετά από 4.5 χλμ. στρίβετε αριστερά. Υπάρχουν ταμπέλες για το οινοποιείο.
(Για περισσότερες πληροφορίες: www.castellinvilla.com)
