Tην ώρα που τα κρασιά του Νέου Κόσμου κλονίζουν συθέμελα την παράδοση και τις πωλήσεις των ευρωπαϊκών κρασιών, το ιταλικό Chianti βρίσκεται στην καλύτερη περίοδό του. Σήμα κατατεθέν της Τοσκάνης και ιστορικά ο πιο αναγνωρίσιμος τύπος ιταλικού κρασιού, το Chianti εκφράζει τη μακρά ιστορία της ποικιλίας Sangiovese.
Επειδή τα τελευταία χρόνια τα Chianti είναι καλύτερο από ποτέ άλλοτε κι επειδή στην καρδιά του χειμώνα ένα τόσο εύρωστο και σφιχτοδεμένο κρασί «κεντάει» δίπλα στην πλούσια κουζίνα της εποχής, είπαμε να βάλουμε τις περισσότερες ετικέτες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά στο τραπέζι της γευσιγνωσίας. Μολονότι στην ελληνική αγορά δεν υπάρχουν όλοι οι τύποι Chianti, ούτε κατ’ ανάγκη βρίσκεις τα πιο χαρακτηριστικά ονόματα των σημαντικών τύπων, η γευστική μας δοκιμή ήταν συναρπαστική.
Δεν έχουμε βέβαια περάσει στην Ελλάδα την εποχή του «fiasco», της στρουμπουλής φιάλης που τυλιγμένη σε άχυρο φύλαγε ένα άνοστο, υδαρές και άγριο κρασί, κατάλληλο μόνο για τα πιο ασήμαντα και κοινότοπα φαγητά. Από την άλλη όμως, η έλλειψη της φάσης του «fiasco» μάς εμποδίζει να καταλάβουμε το μέγεθος της προσπάθειας και τις διαστάσεις της αλλαγής που έγινε, ώστε να θαυμάζουμε χωρίς δισταγμούς τα υπέροχα σημερινά Chianti.
Η φόρμουλα του παραδοσιακού Chianti, καθορισμένη στα μέσα του 19ου αιώνα κιόλας από τον παντοδύναμο βαρόνο Ricasoli, ήθελε ένα κρασί-χαρμάνι. Απλή και λογική, κρατάει ακόμη. Το original σχήμα ήταν 70% Sangiovese, 15% Canaiolo (κόκκινο) και 15% λευκή Malvasia Bianca. Η ύπαρξη λευκών σταφυλιών στο χαρμάνι αρχικό σκοπό είχε να μαλακώσει την τραχύτητα του Sangiovese. Οι λιγότερο επιμελείς οινοποιοί, αντί για Malvasia Bianca, χρησιμοποιούσαν το πιο αδιάφορο και «αποδοτικό» Trebbiano.
Η απόλυτη κυριαρχία αυτής της φόρμουλας συνεχίστηκε, παρά την περίοδο κυριαρχίας του «fiasco», μέχρι που το ποιοτικό lifting των τελευταίων χρόνων συνδυάστηκε με τρία φαινόμενα: τη σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση των λευκών ποικιλιών, την απόλυτη κυριαρχία του Sangiovese και τη –μέσω των διάσημων «Super Tuscans»– εισβολή των γαλλικών ποικιλιών και μεθόδων ακόμη και στο Chianti.
Σήμερα, με τους απογόνους του Ricasoli να συνεχίζουν να παίζουν σημαντικότατο ρόλο στις υποθέσεις του κρασιού στην περιφέρειά τους, «παραδοσιακό» Chianti βγαίνει με τη χρήση κόκκινων κυρίως ποικιλιών (Sangiovese, Canaiolo, Colorino, Malvasia Nera)· «μοντέρνο-παραδοσιακό» με 100% Sangiovese (που επέτρεψε η νομοθεσία το 1995)· και τελείως «μοντέρνο» με χρήση γαλλικών ποικιλιών (Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah – με βάση 80% Sangiovese) και γαλλικών μεθόδων οινοποίησης και παλαίωσης. Χαρά λοιπόν μεγάλη, γιατί ως οινόφιλοι έχουμε το προνόμιο να απολαμβάνουμε όχι απλώς τρεις διαφορετικούς τρόπους παρασκευής κρασιών, αλλά τρία τελείως διαφορετικά στιλ κρασιών. Άλλο βέβαια που τα ultra modern Chianti αμφισβητούνται για τα καλά, αφού μερικές φορές ξεφεύγουν και η τυπικότητα του Chianti χάνεται.
Για την τυπικότητα των κρασιών της γευστικής μας δοκιμής θα διαβάσετε αναλυτικά στην αξιολόγηση και περιγραφή του καθενός. Λίγο-πολύ, ένα τυπικό Chianti παρουσιάζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, σαφέστατα επηρεασμένα από την προσωπικότητα του άρχοντα Sangiovese: όχι υπερβολικά σκούρο χρώμα, αρώματα κυρίως βιολέτας-κερασιού-πιπεριού-δέρματος και διακριτικά λίγης πίσσας, ενώ το κρασί είναι μεσαίου γευστικού πλούτου –σφιχτοδεμένο, κάπως τραχύ– με δυνατές ταννίνες και οξύτητα που του επιτρέπει να δημιουργεί γευστική ισορροπία με τα πλούσια φαγητά που του ταιριάζουν. Eίναι ένας κορμός χαρακτηριστικών που συναντούμε –σε διαφορετική κλίμακα– και στις επτά υπο-περιοχές του Chianti: Chianti Classico (που έχει σε έκταση αμπελώνων και ποσότητες κρασιού τη μερίδα του λέον­τος), Chianti Colli Aretini, Chianti Colli Fiorentini, Chianti Colline Pisane, Chianti Colli Senesi, Chianti Montalbano και Chianti Rufina.
Τα «μυστήρια» της ελληνικής αγοράς δεν επέτρεψαν στη γευσιγνωσία μας να είναι όσο αντιπροσωπευτική θέλαμε από την άποψη των περιοχών. Είχαμε μόνο Chianti Classico και σκορπισμένα εδώ κι εκεί μερικά Chianti Colli Senesi. Η έλλειψη όμως ισορροπημένης εκπροσώπησης των περιοχών αντισταθμίστηκε από τη σαφέστατη εμφάνιση της διαφοράς των στιλ. Έτσι, η γευσιγνωσία είχε εξαρχής και τεράστιο ενδιαφέρον και αρκετή ισορροπία. Το μεγάλο της ατού πάντως ήταν το –σε γενικές γραμμές–πολύ υψηλό ποιοτικό επίπεδο των κρασιών, η σαφέστατη διαφορά μεταξύ των «παραδοσια­κών» και των πιο ελκυστικών στους άπειρους ουρανίσκους «μοντέρνων» δειγμάτων και οι πολύ μεγάλες εκπλήξεις και ανατροπές.
Πολύ μεγάλες πράγματι, γιατί με χαρά διαπιστώσαμε την επικράτηση «στα σημεία» των περισσότερων ετικετών των Chianti Classico της οινοποιίας Ruffino, την ίδια στιγμή που μεγάλα ονόματα της τοσκάνικης οινοποιίας (το περίφημο Vignetto Rancia της Fattoria Felsina και τα εξίσου φημισμένα κρασιά Querciabella, Banfi και Isole e Olena) συμπεριφέρθηκαν –στη συγκεκριμμένη γευσιγνωσία τουλάχιστον– ως under performers.
Με τα πιο «αυστηρά» παραδοσιακά Chianti να χρειάζονται την προσπάθεια του οινόφιλου για να αποκαλύψουν τη μαγεία τους (όντας όμως υπέροχα με φαγητό) και με τα μοντέρνα να κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν, μη τυπικά, «στρογγυλεμένα», στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα κρασιά της γευστικής μας δοκιμής είχαν πολύ ισχυρή προσωπικότητα και πραγματικά πολύ υψηλό ποιοτικό επίπεδο.
Μερικές δυσάρεστες εκπλήξεις, που είναι φυσικό να εμφανίζονται πάντα, δεν κλόνισαν το υψηλότατο ενδιαφέρον του συνόλου. Αφού μάλιστα και ένα ultra modern κρασί, που δεν θα μπορούσε με τίποτα να αναγνωριστεί ως τυπικό Chianti, ήταν τόσο εξαιρετικά φτιαγμένο που και μόνο γι’ αυτό του άξιζε –και πήρε– υψηλή βαθμολογία.
Στην κορυφή πάντως, είχαμε απόλυτη επικράτηση των Chianti Classico με διακριτή υπεροχή των παραδοσιακών. Εξισορροπιστικός λόγω μοντερνισμού ήταν ο ρόλος του δεύτερου στην κατάταξη Antinori Chianti Classico «Riserva», το Fonterutoli «Mazzei» 2005 ήταν πολύ κοντά –βαθμολογικά– στο τρίτο Castellare di Castellina Riserva 2004 «Il Poggiale» και πολύ ενδιαφέρουσα υπήρξε η παρουσία του Chianti «Colli Senesi» Castelo di Farnetella 2007. Εκτός συναγωνισμού ο απόλυτος κυρίαρχος, το πρώτο και κορυφαίο: Ruffino, Chianti Classico «Riserva Ducale» 2005!
Kορυφαία γευσιγνωσία λοιπόν, που μας ενθουσίασε. Στην πραγματικότητα δείχνει ότι η Τοσκάνη και τα Chianti δεν είναι μόνο «image» αλλά κυρίως υψηλή αισθητική και κορυφαία ποιότητα, που ναρπάζουν!
