Αυτή η συνέντευξη έγινε στο δρόμο. Πλατεία Αριστοτέλους-Κάστρα και Άνω Πόλη (στάση στο εκκλησάκι του αγίου Νικολάου του Ορφανού, μια μυστική αυλή της πόλης, ένας κήπος με ρετρό βλάστηση και στη μέση μια εκκλησίτσα σαν σπιτάκι που κατοικούν αναμνήσεις), μετά Τούμπα, γεύμα στο εστιατόριο του Βυζαντινού Μουσείου (μακράν το πιο στιλάτο εστιατόριο μουσείου στην Ελλάδα), καφέ στο Interni στην παραλία με το απογευματινό φως να παίζει περίεργα παιχνίδια με τις ομπρέλες του Ζογγολόπουλου.
Το τέλος της εκδρομής-συνέντευξης γράφτηκε στο… Μπαγκλαντές, λίγο έξω από το Καλοχώρι, αυτό το απόκοσμο σημείο, η λιμνοθάλασσα, τα νεροπούλια και στο βάθος οι γερανοί από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής, ο Γιάννης Μπουτάρης μας μιλούσε για τη Θεσσαλονίκη που αγαπάει, για τη Θεσσαλονίκη που μισεί, για όσα θα ήθελε να αναδείξει. Και μετά η συνέντευξη ξεστράτισε σε πιο προσωπικές ερωτήσεις. Γιατί η δημόσια εικόνα είναι πάντοτε συνάρτηση της ιδιωτικής. Η εμπειρία του από τον Αρκτούρο, η επιχειρηματική του πορεία, οι προσωπικές του επιλογές. Παραμονές δημοτικών εκλογών, και εκείνος κατεβαίνει ως ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος σε έναν από τους μεγαλύτερους δήμους της χώρας. Μπορεί άραγε ο άνθρωπος που πριν από μερικά χρόνια ψηφίστηκε ως ένας από τους 50 ήρωες της Ευρώπης από το περιοδικό Time για τη δράση του στον Αρκτούρο, να κάνει τη διαφορά;
Θα ήθελα να μου αναπτύξετε περισσότερο μια δήλωση που κάνατε για τη Θεσσαλονίκη η οποία με έκανε, δεν το κρύβω, να χαμογελάσω ως Αθηναία: «η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη αφιλόξενη, που αγγίζει τα όρια μιας άναρχης, άσχημης επαρχιακής μεγαλούπολης, σχεδόν τριτοκοσμικής, που διώχνει τα παιδιά της και γκρινιάζει γιατί δεν της δίνει κανένας σημασία».
Έτσι είναι ακριβώς. Κατ’ αρχάς, αυτός ο μύθος περί ερωτικής πόλης: αυτό το λένε οι ξένοι, οι οποίοι έρχονται και αναζητούν περιπέτειες κάθε τύπου και προφανώς τις βρίσκουν. Δεν ξέρω πως πρωτοβγήκε ο χαρακτηρισμός, αλλά έχω την εντύπωση ότι είναι στην ίδια λογική με άλλους χαρακτηρισμούς, της συμπρωτεύουσας, της συμβασιλεύουσας, της νύμφης του Θερμαϊκού, και άλλα τέτοια καλολογικά στοιχεία που λες για κάτι, όταν δεν έχεις κάτι πιο σοβαρό να πεις.
Η Θεσσαλονίκη έχει μια τρομερή έλλειψη δημόσιων κτιρίων που χαρακτηρίζουν την πόλη, δεν θα κάνω τις συγκρίσεις με την Αθήνα, είναι περιττό. Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα και η Θεσσαλονίκη είναι η πρώτη επαρχιακή πόλη της Ελλάδος. Όλα τα άλλα κρύβουν ένα κόμπλεξ. Φαντάζομαι ότι αυτό ξεκινάει από την απελευθέρωση, εννοώ του ’12, όταν η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη πολύ πιο κοσμοπολίτισσα, με ένα λιμάνι με πολύ διαφορετική αξία από αυτό που είναι σήμερα.
Ναι, τότε ήταν μια μεγάλη πόλη της οθωμανικής αυτοκρατορίας, με την έννοια ότι κυκλοφορούσαν 15 εφημερίδες σε 4 διαφορετικές γλώσσες. Αυτή η ανάμνηση άφησε ένα κατάλοιπο στη Θεσσαλονίκη, ένα κόμπλεξ επειδή το στερήθηκε αυτό το πράγμα. Ο συντηρητισμός και η εθνικοφροσύνη, που καλλιεργήθηκαν πολύ συστηματικά από το ’12 και μετά και με μία πολύ μελετημένη αντίληψη, τελικά φέρνουν την οπισθοδρόμηση, και αυτό είναι σήμερα η Θεσσαλονίκη.
Μου κάνει εντύπωση. Την εθνικοφροσύνη αυτή τη θεωρείτε ένα από τα εμπόδια για την ανάπτυξη της πόλης. Παρ όλα αυτά, έχετε δηλώσει σε προηγούμενες συνεντεύξεις σας ότι είστε έτοιμος να συνεργαστείτε με οποιονδήποτε, ακόμη και με τον Καρατζαφέρη. Δεν θεωρείτε ότι είναι αρκετά εθνικιστής ο κύριος Καρατζαφέρης;
Ο Καρατζαφέρης είναι λαϊκιστής. Χρησιμοποιεί τον εθνικισμό με την κακή του μορφή. Όλοι η συντηρητική ηγεσία της πόλης, από τον Ψωμιάδη μέχρι τον Παπαγεωργόπουλο, χρησιμοποιούν τα σύμβολα της ιστορίας της Μακεδονίας, όπως είναι ο Μέγας Αλέξανδρος.
Ξεχνάνε όμως ότι ο Μέγας Αλέξανδρος παντρεύτηκε μια Περσίδα και υποχρέωσε, κατά κάποιον τρόπο παρότρυνε τους στρατιώτες του να παντρευτούν αλλόθρηκες ή αλλοεθνείς, προκειμένου να επέλθει αυτή η μείξη των πολιτισμών, με στόχο να μεταδοθεί ο ελληνικός πολιτισμός, όχι με ένα τρόπο βάρβαρης και βίαιης επιβολής, αλλά με έναν τρόπο πλήρους αποδοχής – μια κίνηση κατεξοχήν προοδευτική. Οι σημερινοί εθνικιστές και λαϊκιστές ανεβάζουν τείχη γύρω μας.
Άρα, ποια θα μπορούσε να είναι η πλατφόρμα συνεργασίας σας με τον Καρατζαφέρη;
Όχι με τον Καρατζαφέρη… Είπα: θα μπορούσα να συνεργαστώ ακόμη και με το διάβολο. Ο Καρατζαφέρης δεν είναι ούτε τόσο αρκετά έξυπνος όσο ο διάβολος, ούτε τόσο αποτελεσματικός. Με τον Καρατζαφέρη θα δυσκολευόμουν πάρα πολύ να συνεργαστώ.
«Κάτι πρέπει να γίνει»
Μάλιστα, για να ξαναγυρίσουμε στην Πλατεία Αριστοτέλους, που ήταν και στη δημοτική επικαιρότητα τον τελευταίο καιρό. Υπήρξε κάποια πρόταση, αν κατάλαβα καλά, από το σημερινό δήμαρχο της πόλης, στην οποία εσείς…
Δεν υπήρξε πρόταση, υπήρξε κατάθεση συγκεκριμένου σχεδίου ανάπλασης της πλατείας –ύψους τριάμισι εκατομμυρίων ευρώ–, η οποία προβλέπει δημιουργία δύο αξόνων υπερυψωμένων δεξιά και αριστερά με υποδαπέδια θέρμανση και ομοιόμορφες ομπρέλες, οι οποίοι προφανώς θα κλείσουν γύρω γύρω με γυαλί, γιατί δεν θερμαίνεις το άπειρο, και όπου θα αναπτυχθούν 1400 καθίσματα για καφετέριες. Εκτός από αυτό, προβλέπεται μια φύτευση δεξιά και αριστερά δέντρων, βαλανιδιές ψηλές, που κατά τη μελέτη θα τις φέρουν από την Ιταλία, λες και δεν μπορούμε να βρούμε αλλού βαλανιδιές, και μια ανακατασκευή του κεντρικού δαπέδου της πλατείας, το οποίο θα στρωθεί με ρομβοειδείς γρανίτες διαφόρων χρωμάτων και θα έχει και κρυφό, ξηρό όπως το λέμε,
συντριβάνι, το οποίο, κατά τα λεγόμενα του Δημάρχου στο δημοτικό συμβούλιο, θα πατάς ένα κουμπί, θα πετιέται το νερό, θα πατάς ένα κουμπί, θα σταματάει το νερό!
Αυτή η αποθέωση της κιτσαρίας, διότι έτσι το έχουν χαρακτηρίσει όλοι ανεξαιρέτως οι ασχολούμενοι με τις κατασκευές, έχει το εξής σκεπτικό: Πρέπει, λέει, να δώσουν τη δυνατότητα ανάπτυξης τραπεζοκαθισμάτων στα καφέ-μπαρ, διότι δεν μπορούν με άλλον τρόπο να αστυνομεύσουν τις καφετέριες και να αναπλάσουν το χώρο της κεντρικής πλατείας για να γίνονται οι τακτικές εκδηλώσεις χαράς και «όλη η πόλη μια παρέα του δήμου». Εμείς δεν είμαστε αντίθετοι σε μια ανάπλαση της πλατείας.
Προφανώς. Αντιθέτως, λέμε να γίνει οπωσδήποτε, αλλά με σκεπτικό συμβατό προς το διατηρητέο χαρακτήρα της, με στόχο την ανάδειξη ενός δημόσιου χώρου. Δημόσιος χώρος θα πει ανοιχτός χώρος στον οποίο μπορεί να πάει οποιοσδήποτε, να παίξει οποιοσδήποτε, πιθανόν να χρησιμοποιείται και για «εκδηλώσεις χαράς», όχι όμως και κάθε εβδομάδα… Είναι η άπλα, η αναπνοή που πρέπει να έχει. Η πλατεία αυτή την έννοια έχει, ότι σε ένα δομημένο περιβάλλον σού δίνει τη δυνατότητα να αναπνεύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η πλατεία Αριστοτέλους βλέπει κατευθείαν στον Όλυμπο. κατεβαίνοντας από πάνω από την παλιά πόλη, έχεις αυτή την αίσθηση, ότι ακουμπάς τη θάλασσα.
Αυτό είναι ένα συναίσθημα πάρα πολύ ωραίο για να το αγνοήσει κανένας και να το κρύψει πίσω από βαλανιδιές και ομπρέλες. Για χάρη τελικά των 3,50 και 4 ευρώ που κάνει ένας καφές. Επιπλέον δεν είναι δυνατό να έχεις 1400 καθίσματα για καφετερίες μόνο στο κάτω μέρος και 90 καθίσματα σε παγκάκια όπου μπορείς να καθίσεις χωρίς να πληρώσεις. Κάναμε λοιπόν τις διάφορες φασαρίες, καταγγελία στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, και εκείνη σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων ομόφωνα ανάπεμψε τη μελέτη για αλλαγή, και ελπίζω ότι θα γίνει κάτι καλύτερο.
Θα ήθελα να μας πείτε ορισμένα πράγματα για την υποψηφιότητά σας ως δημάρχου. Κατεβαίνετε ανεξάρτητος, χωρίς την υποστήριξη κάποιου κόμματος…
Η ιστορία ξεκίνησε από μια αγανάκτηση. Σε μια σειρά συζητήσεων που κάναμε με τρεις άλλους δημοτικούς συμβούλους, τον Ανδρέα Κουράκη, τον Παναγιώτη Αβραμόπουλο, τον Λάζαρο Ζαχαριάδη –ανήκουν ο μεν Αντρέας στις παρατάξεις που στηρίχθηκαν από το Συνασπισμό, και ο Παναγιώτης και ο Λάζαρος στην παράταξη του ΠΑΣΟΚ– είδαμε ότι αυτό το θέατρο του παραλόγου που λέγεται δημοτικό συμβούλιο ουσιαστικά καταλήγει σε μια δυσάρεστη συμπαιγνία μεταξύ των αντιπολιτευόμενων και των συμπολιτευόμενων μερίδων, με τελικό αποτέλεσμα να μην κουνιέται φύλλο στην πόλη.
Είπαμε ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό το πράγμα και ότι κάτι πρέπει να κάνουμε. Ξεκινήσαμε λοιπόν και κάναμε μια έκκληση προς τα κόμματα, ότι εφόσον ζητάμε να αλλάξει η διοίκηση του δήμου, η οποία τον διοικεί εδώ και είκοσι χρόνια, με το ίδιο μοτίβο, με τους ίδιους δημοτικούς συμβούλους κ.ο.κ, θα πρέπει να μαζευτούμε όλες οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης και να καταθέσουμε ένα κοινό μανιφέστο, όπου θα ορίζουμε τη συνεργασία με την οποία μπορεί να ανατραπεί η διοίκηση του δήμου.
Η αντίδραση από μεν το ΚΚΕ και τον Συνασπισμό ήταν άρνηση, απορριπτική, αλλά από το ΠΑΣΟΚ υπήρξε μια αμηχανία μακροχρόνια. Κάποια στιγμή, όταν είδαμε ότι δεν έκαναν ούτε μπρος ούτε πίσω, αποφασίσαμε ότι εμείς κατεβαίνουμε ως δημοτική κίνηση πια, και όχι ως μια πρωτοβουλία η οποία σκουντάει ορισμένα πράγματα. Δεν λέω ότι τα κόμματα δεν νοιάζονται για την πόλη, απλώς τα κατηγορώ ότι σε κάθε εκλογική αναμέτρηση το πρώτο πράγμα που τους ενδιαφέρει είναι η νίκη ή ήττα του κόμματος, ενώ στην προκειμένη περίπτωση αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προωθηθούν πράγματα τα οποία έχει ανάγκη η πόλη και που για τα κόμματα δεν είναι προτεραιότητα, και αυτό το έχουν αποδείξει. Το μετρό της Θεσσαλονίκης, ας πούμε, έχει είκοσι χρόνια που κυοφορείται. Σε άλλες πόλεις της Ευρώπης προχώρησε χωρίς κανένα πρόβλημα. Τώρα, φταίει το ΠΑΣΟΚ, φταίει η Νέα Δημοκρατία, δεν ξέρω, φταίει το σύστημα πάντως.
«O κόσμος είναι τελικά πολύ πιο δεκτικός από ό,τι πιστεύουμε»
Ξεκινήσαμε με τη Θεσσαλονίκη που δεν σας αρέσει, θα ήθελα τώρα να μου πείτε τα σημεία της πόλης που αγαπάτε, που σας κάνουν να πιστεύετε ότι αυτή η πόλη έχει μέλλον.
Η Θεσσαλονίκη έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που με κάνουν να την αγαπώ πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο, έχει μια διάσταση κατεξοχήν ανθρώπινη. Όταν είσαι στο κέντρο της πόλης, μπορείς να κάνεις πάρα πολλές δουλειές με τα πόδια, δεν χρειάζεσαι αυτοκίνητο. Αυτό είναι ωραίο, είναι μαζεμένο, δεν είναι χαοτική η κατάσταση.
Είναι μια κατάσταση που χωράει στο μυαλό, δεν είναι μεγαλούπολη η Θεσσαλονίκη. Μετά είναι οι αρχαιολογικοί χώροι της πόλης, εξαιρετικά ωραίοι, παρ’ ότι εξαιρετικά υποβαθμισμένοι. Δεν έχουμε μνημεία όπως η Ακρόπολη, μην έχουμε ψευδαισθήσεις, τα ελληνιστικά και τα βυζαντινά είναι αυτά που δίνουν το χαρακτηριστικό χρώμα της πόλης. Εγώ δεν θεωρώ ότι ο Λευκός Πύργος είναι το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, είναι χίλια άλλα πράγματα, τα κάστρα, το επταπύργιο. Ένα άλλο που είναι σαγηνευτικό και ταυτόχρονα απογοητευτικό: οι θάλασσες στη Θεσσαλονίκη.
Βρισκόμαστε ίσως στη μοναδική πόλη στον κόσμο που έχει ένα τόσο μεγάλο θαλάσσιο μέτωπο και δεν έχει ένα βαρκάκι στην παραλία της. Αν θέλεις να κάνεις μια βόλτα με τη φιλενάδα σου και να της δείξεις τι ωραία που είναι η πόλη από τη θάλασσα, δεν μπορείς, δεν υπάρχει ο τρόπος. Το πώς προέκυψε αυτό δεν ξέρω. Εγώ θυμάμαι στα μικρά μου, όταν πηγαίναμε απέναντι στις παραλίες Περαία, Μπαξέ, Αγία Τριάδα κλπ., πηγαίναμε με καραβάκια... Το πανεπιστήμιο τώρα. Τι κάνει ο Δήμος για να αγκαλιάσει τους φοιτητές;
Για να τους κάνει να αισθανθούν καλά στη νέα τους κατοικία; Διότι οι φοιτητές είναι κάτοικοι, έστω παροδικοί, αυτής της πόλης. Τι δυνατότητες δίνει ο δήμος σε φοιτητικές δραστηριότητες κάθε τύπου; Πού μπορούν να δώσουν μια ζωντάνια στην πόλη αφενός, και από την άλλη μεριά να κάνουν πιο ενδιαφέρουσα τη φοιτητική ζωή; Το ότι κάνει η ΠΑΣΠ ή η ΝΔΦΚ πάρτι στην ντίσκο τάδε, αυτό είναι δείγμα της κατάπτωσης των ενδιαφερόντων σήμερα. Δεν είναι ανάγκη ένας φοιτητικός σύλλογος να οργανώνει πάρτι σε ντίσκο, όποιος θέλει πάει και μόνος του…
Τι κάνει η Θεσσαλονίκη, ο δήμος, για να φέρει σε επαφή την παραγωγή με το πανεπιστήμιο; Σε άλλες χώρες οργανώνονται συνεντεύξεις των φοιτητών. Αυτό θα μπορούσε να είναι κάλλιστα μια πρωτοβουλία του δήμου. Επίσης θα μπορούσε να κάνει προγράμματα εθελοντικά για τους φοιτητές, για ένα σωρό δράσεις αστικές, από αστυνόμευση του παρκαρίσματος μέχρι δουλειά στους κήπους…
Η εθελοντική αστυνόμευση, αν και όχι για το παρκάρισμα, είχε επιχειρηθεί από κάποιους δήμους στην Αθήνα και είχε συναντήσει την αντίδραση αρκετών κατοίκων.
Η εθελοντική αστυνόμευση δεν είναι να πάρουμε ένα πυροβόλο και να ρίχνουμε σε όποιον κάνει παρανομίες. έχει δύο στόχους: ένας είναι να καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι όταν κάτι δεν πάει καλά, μπορούμε να προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε με κάθε τρόπο, και ο δεύτερος, εξίσου σημαντικός, είναι ότι βοηθάει το δήμο να ξεπεράσει προβλήματα όπως, το ότι δεν έχει αρκετή δύναμη στη δημοτική αστυνομία για να εφαρμόσει το νόμο. Το ότι θα έχεις αντιδράσεις είναι σίγουρο, σκοπός όμως είναι το να δεις πώς διαχειρίζεσαι μια τέτοια αντίδραση.
Σας έχουμε συνδέσει με δραστηριότητες «εκτός πόλης» με το κτήμα σας στο Γιανακοχώρι, με τη δράση σας στον Αρκτούρο για την οποία κιόλας είχατε τιμηθεί από το περιοδικό
TIME ως ένας από τους 50 ήρωες της Ευρώπης το 2003. αυτή σας την εμπειρία πώς πιστεύετε ότι θα την αξιοποιήσετε μέσα στην πόλη πλέον;
Αυτό που πήρα από την εμπειρία του Αρκτούρου, είναι ότι ο εθελοντισμός έχει πολύ μεγάλη απήχηση. Όταν καταφέρεις να περάσεις το μήνυμα στον κόσμο, τι είναι αυτό που πας να προστατεύσεις και γιατί το προστατεύεις, ο κόσμος είναι πολύ πιο δεκτικός από ό,τι πιστεύουμε. Αυτό λοιπόν που περάσαμε τελικά είναι, ότι δεν είναι η αρκούδα καθαυτό που μας ενδιαφέρει. Αυτό το είδος μπορεί να έχει κάποια χρόνια ζωής, μπορεί και να εκλείψει. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να περάσει το μήνυμα ότι η συμβίωση με τη φύση δημιουργεί μια υποχρέωση, να τη βλέπουμε σαν να είμαστε κομμάτι της και όχι σαν να είμαστε κυρίαρχός της. Η αρκούδα είναι στο κεφάλι της πυραμίδας της πανίδας του βιοτόπου της, προστατεύοντάς τη λοιπόν και παίρνοντας μέτρα για αυτήν, ουσιαστικά προστατεύεις όλον το βιότοπο.
«Άντε λίγο ακόμα!»
Σας έχουν χαρακτηρίσει σαν ένα ροκ τύπο. Ίσως φταίει το σκουλαρίκι… Πώς αισθάνεστε εσείς με αυτόν το χαρακτηρισμό;
Και τι θα πει ροκ τύπος; Ίσως είμαι πιο ριζοσπαστικός, δεν θα έλεγα επαναστατικός. Κοίταξε, εγώ στη ζωή μου έχω κάνει ορισμένα πράγματα. Στη δουλειά μου, ας πούμε, έχω δει να αλλάζει η νοοτροπία του αμπελουργού, από τη Νάουσα μέχρι τη Σαντορίνη, το προσπάθησα, μάτωσα, απογοητεύτηκα κάποιες στιγμές, αλλά είδα να αλλάζει αυτή η κατάσταση. Την ίδια προσπάθεια έκανα και στον Αρκτούρο. Είδα να αλλάζουν πράγματα, που στην αρχή κάποιοι έλεγαν «α, αυτό δεν γίνεται!»
Δεν ανακαλύπτεις πουθενά τον τροχό. Απλώς βάζεις στόχους. Λες: αυτό γίνεται και αλλού, γιατί να μην το κάνω και εγώ; Το είδα με το Νυμφαίο, που είχε φτάσει στο χείλος της εγκατάλειψης με 30-40 κατοίκους μόνο και σήμερα έχει 6-7 ξενώνες με 120 δωμάτια. Τίποτε από όλα αυτά δεν τα έκανα μόνος μου. Σε όλα συμμετείχαν και άλλοι, περισσότερο ή λιγότερο. Λειτουργούσαμε σαν μια δύναμη κρούσης, «σκουντούσαμε» – άντε λίγο ακόμα, άντε λίγο ακόμα... Το ίδιο πράγμα θέλω να γίνει και στο δήμο.
Νομίζω ότι ο χαρακτηρισμός αναφέρεται περισσότερο στην ιδιωτική σας εικόνα…
Ναι, όντως έχω τη δική μου προσωπική πορεία. Το ότι παντρεύτηκα, χώρισα και τώρα ζω με την ίδια γυναίκα από την οποία χώρισα πριν από δεκαπέντε χρόνια, και η δεύτερη περίοδος της ζωής μου είναι πολύ καλύτερη από την πρώτη. Ότι πέρασα όλη την ιστορία του εθισμού στο αλκοόλ και εδώ και δεκαπέντε χρόνια είμαι καθαρός. Το ότι είδα πράγματα και έκανα πράγματα που η ηλικία μου, το οικονομικό μου στάτους δεν επέτρεπαν. Ε, τότε εντάξει, είμαι ροκ. Για το σκουλαρίκι τώρα, το περίφημο σκουλαρίκι…
...Και το τατουάζ, λένε οι φήμες.
Εντάξει τατουάζ έχω δυο-τρία, δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Αυτά έγιναν σε μια φάση που ήμουν πιο…, αν και το τελευταίο τατουάζ το έκανα το 2001. Το σκουλαρίκι τώρα. Όταν ήμουν μικρός, ο μπαμπάς μου περνούσε μια οδοντογλυφίδα από το αυτί του και την έβγαζε χωρίς να ματώνει – μας έκανε αυτά τα μαγικά στο τραπέζι τα μεσημέρια και εμείς κοιτούσαμε με ανοιχτό το στόμα. Πολύ αργότερα, όταν μεγάλωσα, έμαθα από τη γιαγιά μου ότι στον μπαμπά μου, που ήταν το τέταρτο παιδί από μια οικογένεια με πέντε παιδιά εκ των οποίων τα τρία χάθηκαν μέσα σε έξι μήνες από επιδημία οστρακιάς τότε, του είχαν βάλει ένα σκουλαρίκι για φυλαχτό. Υποθέτω ότι του είχαν τρυπήσει το αυτί με καμιά χοντροβελόνα, γι’ αυτό και έκανε τα μαγικά με την οδοντογλυφίδα. Το σκουλαρίκι παλιά ήταν φυλαχτό.
Και μην ξεχνάμε ότι και οι κουρσάροι φορούσαν σκουλαρίκι. Λοιπόν, όταν γεννήθηκε η πρώτη μου εγγονή, ήθελα και εγώ να κάνω διάφορα μαγικά. Και έτσι έβαλα σκουλαρίκι. Εξάλλου, στη φύση τα αγοράκια είναι πιο στολισμένα από τα κοριτσάκια. Αν δεις το παγόνι, το λιοντάρι... Αλλά και ιστορικά να το εξετάσεις, οι άντρες ήταν πιο στολισμένοι από τις γυναίκες. Ξαφνικά, πώς γίναμε όλοι σαν πράκτορες του FBI με ένα κουστούμι, δεν το κατάλαβα ποτέ. Ακόμη και στις φορεσιές τις λαϊκές, τα στολίδια που φοράνε οι άντρες είναι πάρα πολλά. Εγώ λοιπόν δεν πιστεύω ότι είμαι ροκ. Κάνω αυτό που θέλω, αυτό που μου ρχεται. Τώρα αν αυτό είναι ροκ…
Θα μου πείτε συγκεκριμένα σημεία της πόλης που σας αρέσουν, που πηγαίνετε;
Πηγαίνω στην πλατεία Ναυαρίνου, η οποία είναι ένα κομμάτι του άξονα που ξεκινάει από την παραλία και καταλήγει στη Ροτόντα. Εκεί έχουν βρεθεί τα ανάκτορα του Γαλερίου και τα έχουν αναδείξει. Αράζω λοιπόν εκεί και κάνω ζαβολιές με τα παιδιά, τους παίρνω παγωτό, ενώ το έχει απαγορεύσει η μάνα τους… Ρίχνουμε κέρματα σε αυτά τα μηχανάκια, όπου με ένα ευρώ βγαίνει μια πλαστική μπάλα, που μέσα έχει ένα δεινόσαυρο… Και περνάω πολύ ωραία. Περπατάω στην πόλη. Αυτό μου αρέσει πολύ. Το να πάω από το σπίτι μου στο γραφείο. Όχι από τον κανονικό δρόμο, την παραλία, αλλά από το Καπάνι, την αγορά των τροφίμων και την Ερμού ή μέσα από τη Μοδιάνο, τις παλιές περιοχές της Θεσσαλονίκης.
«Ήρθαν τα Μπουταράκια!»
Αναμνήσεις από τη Θεσσαλονίκη;
Εγώ πιτσιρικάς, να παίρνω τα… αποφάγια από το Όλυμπος Νάουσα! Το Όλυμπος Νάουσα ήταν ένα από τα κλασικά εστιατόρια της πόλης. Τότε το μαγαζί μας, το ποτοποιείο όπως το λέγανε, ήταν στη Ρογκότη, εκεί που βρίσκεται ένα άλλο κλασικό φαγάδικο της Θεσσαλονίκης, τα Σουτζουκάκια. Στις διακοπές και στις αργίες πηγαίναμε εκεί για να βοηθήσουμε – να μάθουμε τη δου-
λειά ουσιαστικά. Εκεί άρχισα να καταλαβαίνω τι σημαίνει οικογενειακή επιχείρηση, μετάδοση από τη μία γενιά στην άλλη κάποιας τέχνης ας πούμε. Γιατί όταν από μικρό παιδάκι πηγαίνεις και βλέπεις το βαρέλι του κρασιού και παρακολουθείς πώς το αδειάζουν, πώς το πλένουν, σου μπαίνει στο αίμα σου. Και ή τη σιχαίνεσαι αυτή τη δουλειά, όπως σιχάθηκα εγώ το ούζο, ή την αγαπάς. Στο μαγαζί υπήρχαν πολλές γάτες (προφανώς θα υπήρχαν και πολλά ποντίκια).
Λοιπόν, ο μπαμπάς μάς έστελνε τα μεσημέρια για να πάρουμε αποφάγια για αυτές από το Όλυμπος Νάουσα, που τα γκαρσόνια τα πακετάριζαν και τα μοίραζαν. Και το θυμάμαι με μια ευχαρίστηση πώς μπαίναμε στην κουζίνα, πώς μας υποδέχονταν («ήρθαν τα Μπουταράκια») – ε, μας καλοπιάνανε, είχαμε και επαγγελματική συνεργασία μαζί τους. Μετά πηγαίναμε στην κουζίνα: χιλιάδες κατσαρόλες, χιλιάδες τηγάνια, ένα θέαμα πρωτόγνωρο για εμάς, που οι μόνες ανάλογες παραστάσεις ήταν η κουζίνα της μαμάς. Θυμάμαι τα πιάτα: πιλάφι με ντομάτα γλασέ, χώρια που μας κερνούσαν και έτσι αποκτούσαμε γεύσεις. Τα γκαρσόνια, με τα άσπρα τους κολαριστά σακάκια, ήξεραν τι θα φάει ο καθένας, είχε ο καθένας τον πελάτη του, πού κάθεται, τι θέλει πρώτο, τι θέλει δεύτερο, μια κατάσταση που πάρα πολύ δύσκολα τη βρίσκεις σήμερα.
Πρόσφατα το Newsweek έγραψε ότι η εποχή μας είναι η εποχή της «δεύτερης πόλης». Μπορεί να ισχύει αυτό και για την Ελλάδα;
Η Θεσσαλονίκη έχασε μια ευκαιρία, αν και ίσως όχι οριστικά, να γίνει ένα καλό κέντρο για τα Βαλκάνια. Τώρα αυτό γίνεται στην Τεργέστη, μια πόλη ακριτική και αυτή, η οποία μέχρι πρόσφατα είχε πάρει την κάτω βόλτα. Δεν θα κάνω τη σύγκριση με τη Βαρκελόνη, γιατί εκεί είναι άλλο το σύστημα. Αλλά παίρνω ως παράδειγμα πόλεις γαλλικές και γερμανικές που έχουν αυστηρούς όρους στην ανάπτυξη τους και έχουν μια ισόρροπη κατάσταση ζωής. Πιστεύω ότι η Θεσσαλονίκη μπορεί να γίνει μια τέτοια ανθρώπινη πόλη. Το θέμα είναι να ξεκαθαρίσουμε τι πόλη θέλουμε, τι πόλη μπορούμε να φτιάξουμε. Κατ’ αρχάς, να αναρωτηθούμε: η πόλη μας είναι ενταγμένη σε κάποιο πλάνο ή δεν είναι; Εγώ πιστεύω ότι μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι διάφορες χαράξεις, είτε αφορούν τους οδικούς άξονες είτε τα λιμάνια, είτε είναι ενεργειακοί άξονες, έχουν από πίσω κάποιο στρατηγικό σχέδιο, το οποίο δεν ξέρω αν περιλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη. Εμείς παρ’ όλα αυτά πρέπει να δοκιμάσουμε να προσπαθήσουμε.
Γιατί η Θεσσαλονίκη είναι όντως μια διέξοδος της βαλκανικής ενδοχώρας προς τη θάλασσα. Ξέρετε ότι η Eurostat σε μια από τις συνήθεις στατιστικές που ανακοινώνει, δημοσίευσε πρόσφατα ότι από 248 ευρωπαϊκές πόλεις της Ευρώπης των 25 η Θεσσαλονίκη είναι τέταρτη από το τέλος σε ποιότητα ζωής, πράσινο, κυκλοφοριακό και βεβαίως, το χειρότερο απ’ όλα, σε απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων που αφορούν προγράμματα ανάπτυξης αστικών αναπλάσεων; Αυτό δηλώνει ένα πράγμα, ότι δεν είμαστε έτοιμοι να απορροφήσουμε κονδύλια, διότι δεν έχουμε ιδέες για να τις μετατρέψουμε σε φάκελο διεκδίκησης. Αλλά εμείς επιμένουμε να γκρινιάζουμε ότι δεν μας κάνει η Αθήνα τον τάδε δρόμο ή δεν μας δίνει σημασία, και παράλληλα έχουμε υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης, περιφέρεια, Δήμο, Νομαρχία και κυνηγάει ο ένας την ουρά του άλλου, ποιος θα φάει πρώτος σε μια δεξίωση, για να πει τι καλός που ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος – ε, αυτό δεν γίνεται.
