Η Κρήτη του κρασιού δεν είχε ποτέ ιδιαίτερα θερμές σχέσεις με το σύγχρονο Έλληνα οινόφιλο της ηπειρωτικής χώρας και των υπόλοιπων νησιωτικών περιοχών. Από τη μια, ο αρκετά δικαιολογημένος τοπικισμός των υπόλοιπων νησιών για τα δικά τους προϊόντα, και από την άλλη η έλλειψη οινοποιείων-«ατμομηχανών», που θα συνέβαλλαν στη δημιουργία εικόνας, για χρόνια υπήρχε ένα αδικαιολόγητο σνομπάρισμα της ηπειρωτικής Ελλάδας για τα κρασιά της Κρήτης (ιδίως τα λευκά), που δεν βασιζόταν σε κριτήρια αμπελουργικού-οινολογικού χαρακτήρα.
Η σημερινή κατάσταση είναι, ευτυχώς, καλύτερη, αν και όχι ιδανική. Χωρίς τα κρητικά λευκά κρασιά να αποτελούν ακόμη πρώτη επιλογή του μέσου αγοραστή και πελάτη εστιατορίου ή για τη συγκρότηση μιας ενημερωμένης wine list, κάτι δείχνει να κινείται. Στη γευσιγνωσία που ακολουθεί κάναμε αρκετά ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις.
Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχουν πια τα «βαρειά» δείγματα οξειδωμένων κρασιών του παρελθόντος – που οφείλονταν μάλλον στην «κακομεταχείριση» της ευαίσθητης ποικιλίας Βηλάνα, της σημαντικότερης λευκής ποικιλίας της Κρήτης. Υπάρχουν επίσης ενδιαφέρουσες προσπάθειες, κυρίως εκ μέρους μικρών παραγωγών, για αναβίωση ξεχασμένων τοπικών ποικιλιών σταφυλιού (Δαφνί, Πλυτό).
Από την άλλη, τα πιο ενδιαφέροντα –σε συνολικό επίπεδο δειγμάτων– αποτελέσματα επιτεύχθηκαν από την εταιρεία Creta Olympias. Ίσως δεν θα έπρεπε η περίπτωση της Creta Olympias να προκαλεί εκπλήξεις, μια και ο προσεκτικός επαγγελματίας-παρατηρητής έχει από καιρό διαπιστώσει τη σοβαρή δουλειά που κάνουν εκεί. Από τους καινούριους μικρού μεγέθους οινοποιούς ξεχωρίζει κάπως δειλά ο Δουλουφάκης με το Enotria. «δειλά», γιατί η σοβαρότητα της δουλειάς του φαίνεται κυρίως με τις διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού. Ευχάριστη έκπληξη, ένα μικρό outsider, ο Συνεταιρισμός της Σητείας με τον «Κρητικό 2005». Αξιοπρεπής και η παρουσία του Μπουτάρη, με τον «Κρητικό» του να μην παρουσιάζει την ουδετερότητα του παρελθόντος.
Υπάρχει, ωστόσο, η κάπως σκοτεινή και αμφιλεγόμενη πλευρά του θέματος. Εκεί δηλαδή που θα περίμενε κανείς θεαματική βελτίωση που θα φλέρταρε με τη ραγδαία αναβάθμιση των λευκών κρασιών της υπόλοιπης Ελλάδας, τα κρασιά της Κρήτης από τοπικές ποικιλίες σταφυλιού δεν ενθουσιάζουν. Με εξαίρεση την «Ξερολιθιά» της Creta Olympias, που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει εξαιρετική σταθερότητα και μεγάλο ποιοτικό ενδιαφέρον, η Βηλάνα ούτε φαίνεται να αξιοποιείται με πάθος στα υπόλοιπα δείγματα, ούτε να απογειώνεται. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις –καθώς δεν διαπιστώσαμε καμία ιδιαίτερη προσωπικότητα και είχαμε την αίσθηση ότι αρκετά κρασιά λες και είχαν «βγει με καρμπόν»– αναρωτηθήκαμε ακόμα και αν η ουδετερότητά τους οφειλόταν σε σταφύλια από υπερβολικές στρεμματικές αποδόσεις!
Τελικά, αισθανθήκαμε ότι η πραγματική αναβάθμιση των κρητικών λευκών κρασιών βραδυπορεί. Γιατί, ενώ το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του αμπελώνα της Κρήτης καλύπτεται από τοπικές ποικιλίες σταφυλιού, με τα γνωστά προβλήματα «απογείωσης» και σημαντικής ποιοτικής βελτίωσης που σας παρουσιάζουμε, η πραγματική αναγέννηση του κρητικού αμπελώνα έχει μέχρι τώρα έρθει μόνο από τους πολύ μικρού μεγέθους παραγωγούς (Μανουσάκης, πάνω απ’ όλους, αλλά και Δουλουφάκης) και τον Μπουτάρη, οι οποίοι χρησιμοποιούν διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού.
Η Βηλάνα όμως είναι μια λευκή ποικιλία που, εφόσον την αντιμετωπίσεις με προσοχή και τη δουλέψεις σε βάθος, μπορεί να δώσει πολύ ενδιαφέροντα κρασιά – που ταιριάζουν μια χαρά όχι μόνο με την κρητική κουζίνα, αλλά και με ένα σωρό άλλα πιάτα, κυρίως της καλοκαιρινής ελληνικής και μεσογειακής κουζίνας. Μακάρι η πραγματική της αναγέννηση της Βηλάνα να συμβεί πολύ σύντομα.
Ξερολιθιά 2005
Πρασινοκίτρινο χρώμα. Αρώματα ευδιάκριτα εσπεριδοειδών, πορτοκαλιού και μανταρινιού και διακριτικά άγουρα μπανάνας και βερίκοκου, σε ένα αρκετά σύνθετο σύνολο. Στόμα γεμάτο, με λεμονάτη ζωηρή οξύτητα, χάρη και στο ανθρακικό. (Creta Olympias, 210 6009828)
Βαθμολογία: 82,25/100
Κρητικός Toπικός 2005 / Συνεταιρισμός Σητείας
Χρώμα ανοιχτό αχυροκίτρινο. Διακριτικά και κομψά ανθώδη αρώματα, εσπεριδοειδών, μανταρινιού και λεμονιού. Στόμα δροσερό, με ζωηρή οξύτητα να ακολουθεί την αρχική γλύκα, και ορεκτική επίγευση εσπεριδοειδών. (Ένωση Αγροτικών Συν/σμών Σητείας, 210 9480406)
Βαθμολογία: 81,75/100
Νέα Γη 2005
Πρασινοκίτρινο χρώμα. Λεπτό άρωμα κίτρινων φρούτων, αρκετά ελαφρύ στόμα, με καλή ισορροπία. (Creta Olympias)
Βαθμολογία: 80/100
Nobile 2003
Χρώμα βαθύ χρυσαφί. Αρώματα ευγενούς οξείδωσης, ξηρών καρπών, σε φόντο βανίλιας και νότες βουτύρου. Στόμα γεμάτο και οινικό, με υπερώριμη επίγευση sherry. (Creta Olympias)
Βαθμολογία: 80/100
Αμπελώνας 2005 / Kαραβιτάκης
Χρώμα αχυροκίτρινο. Μεσαίας έντασης αρώματα εσπεριδοειδών, με έμφαση στο μανταρίνι και στο πορτοκάλι. Στόμα αρκετά ελαφρύ και απλό, αλλά δροσερό και καλοφτιαγμένο. (L’Harmonie Du Vin, 210 9960967)
Βαθμολογία: 79,5/100
