Παρασκευάζονται εύκολα, με ότι σου βρίσκεται στο σπίτι, αρκεί να χεις αλεύρι και λίγο τυρί, αν κι αυτό δεν είναι πάντα απαραίτητο. Δεν χρειάζεται όμως να ανοίξεις φύλλο, ούτε να περιμένεις να ανέβει η ζύμη σου. Είναι μια γρήγορη λύση που σου λύνει τα χέρια όταν είσαι αναγκασμένος να ασχοληθείς με άλλες δουλειές. Προέρχονται από την αγροτική κουζίνα των βαλκανικών λαών, γεγονός που εξηγεί τα τόσα διαφορετικά ονόματα, που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το φαγητό που συνήθιζαν να ετοιμάζουν οι γυναίκες της υπαίθρου, ιδιαίτερα τις μέρες που αφιέρωναν το χρόνο τους στις αγροτικές εργασίες: θερισμό, αλώνισμα, τρύγο, συγκομιδή καρπών ή όποια άλλη δραστηριότητα απαιτούσε να βρίσκονται για πολλές ώρες έξω από τα σπίτια τους. Θα τις συναντήσεις ως κατσαμάκι στη Στερεά Ελλάδα, στη Θεσσαλία και την Μακεδονία, ως μπαμπανάτσα στην Ήπειρο, ως κολομπαρίνα (γκουλιάρα) στη Νιγρίτα Σερρών ή κολομπαρόπιτα στη Χαλκιδική κι ακόμη ως μπλαστό ή πλαστό (αλλά και μπατσίνα) στην κουζίνα του Ολύμπου και της Ηπείρου και ως μπατζίνα ή γυμνόπιτα στη Μεσσηνία. Πολλές από αυτές τις πίτες γίνονται με βάση το καλαμποκάλευρο οπότε σε κάποια μέρη τις ονομάζουν και «μαμαλίγκα», όπως στην περιοχή της Λαμίας, (από το ρουμάνικο mamaligga, που περιγράφει ένα χυλό από σιμιγδάλι καλαμποκιού, που θυμίζει την ιταλική πολέντα). Είναι χορτόπιτες, τυρόπιτες, μανιταρόπιτες, αλλά στις περισσότερες το κυρίαρχο υλικό είναι η κίτρινη κολοκύθα που εύκολα μπορούσε να βρεθεί στα σπίτια, όταν ήταν εποχή των αγροτικών εργασιών.
Αν παρατηρήσεις τα ονόματα που δόθηκαν σε αυτές τις «γυμνές» πίτες αισθάνεσαι πως κάποιες έχουν κι έναν κάποιο περιπαιχτικό υπαινιγμό, που αναφέρεται στη φύση του χυλού τους ή στον λιτό τους, φτωχικό χαρακτήρα.
Αν σου αρέσουν οι συγκρίσεις μπορείς να βρεις πως στην ίδια λογική, της γρήγορης πίτας εντάσσονται το γαλλικό γλυκό clafoutis και τα αγγλό-αμερικάνικα crumble φρούτων.
