To 3D printing ή αλλιώς η εκτύπωση 3D είναι πλέον αρκετά διαδεδομένη σε τομείς, όπως οι κατασκευές και η μόδα. Η είσοδός της στον χώρο της γαστρονομίας δεν αποτελεί αποκύημα της φαντασίας, αλλά μια πραγματικότητα, που ίσως να αλλάξει τον τρόπο που τρώμε.
Από το Star Trek στην πραγματική ζωή…
Πριν από αρκετές δεκαετίες και συγκεκριμένα στα τέλη του ‘80, η σειρά “Star Trek: The Next Generation” (1987) έδειχνε, ότι μέσω του Replicator μπορούσε να μετατραπεί οποιοδήποτε μόριο σε βρώσιμη τροφή. Τότε, και μόνο η σκέψη της ύπαρξης μιας συσκευής, που εκτυπώνει/δημιουργεί φαγητό (π.χ. μια μπριζόλα πραγματική με τρεις διαστάσεις) φάνταζε απίστευτη. Όμως, με εκτυπωτές όπως ο ChefJet, ο Foodini και ο Chef3D, δεν μιλάμε πια για μια ακόμα φουτουριστική ιδέα από τον χώρο της επιστημονικής φαντασίας, αλλά για μια ζωντανή πραγματικότητα.
Βέβαια, οι πειραματισμοί για τη δημιουργία φαγητού δεν ξεκίνησαν με τη γέννηση των τρισδιάστατων εκτυπωτών, αφού στα πρώτα στάδια η 3D εκτύπωση χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία εργαλείων, που βοηθούσαν στην παρασκευή του φαγητού και όχι μόνο. Η παραγωγή αυτών των εργαλείων ήταν αρκετά πιο εύκολη, λόγω του υλικού κατασκευής που ήταν το πλαστικό και έδωσε τα σχετικά ερεθίσματα για ν’ αρχίσουν οι πρώτες έρευνες για τη δημιουργία πραγματικού φαγητού, μέσω της εκτύπωσης. Αν και τα πρώτα αποτελέσματα -μετά την αντικατάσταση των τυπικών κεφαλών των 3D εκτυπωτών με ειδικές σύριγγες- δεν ήταν θεαματικά, σταδιακά η τεχνική βελτιώθηκε. Η πρόοδος, μάλιστα, είναι τόσο μεγάλη, που πλέον χρησιμοποιώντας τα σωστά υλικά μπορούν να δημιουργηθούν προϊόντα με πολύπλοκα σχήματα, υφές κ.λ.π., που δεν μπορούν να επιτευχθούν με τις παραδοσιακές μεθόδους.
Οι 3D εκτυπωτές φαγητού ανοίγουν νέους ορίζοντες για την εξέλιξη της γαστρονομίας και της διατροφής, δίνοντας τη δυνατότητα πειραματισμών, δημιουργίας νέων ειδών τροφίμων, εξατομικευμένων γευμάτων κ.λ.π.. Βέβαια, προκύπτουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια του «τυπωμένου» φαγητού, ωστόσο, αν τα τρόφιμα παράγονται με τις σωστές προϋποθέσεις και σε καθαρό εκτυπωτή είναι ασφαλή για κατανάλωση.
Project “Biozoon Smoothfood”: γιατί η εμφάνιση μετράει
Η εμφάνιση του φαγητού, αλλά και των πρώτων υλών μετράει στη ψυχολογία του καταναλωτή και οι 3D εκτυπωτές μπορούν να καλυτερεύσουν σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση ενός γεύματος. Στο project “Biozoon Smoothfood”, χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα PerFoRMaNCE της Ε.Ε., ερευνώνται τρόποι με τους οποίους ηλικιωμένοι και ασθενείς με προβλήματα δυσφαγίας μπορούν να απολαμβάνουν το φαγητό τους. Τα πιάτα, που κατασκευάζει ο 3D εκτυπωτής της Biozoon για την έρευνα, μπορούν να είναι τροφές που έχουν ψηθεί στον ατμό, φρέσκες ή κατεψυγμένες οι οποίες υφίστανται ειδική επεξεργασία, ώστε να αποκτήσουν αφρώδη σύσταση.
Στη συνέχεια, αυτή η πρώτη ύλη χρησιμοποιείται από τον εκτυπωτή, o οποίος τυπώνει το κάθε γεύμα, μεταμορφώνοντας εμφανισιακά έναν απλό πουρέ, αλλά διατηρώντας την ίδια γεύση με εκείνη του κανονικού γεύματος. Με αυτόν τον τρόπο, διευκολύνονται διατροφικά ομάδες, που καταναλώνουν καθημερινά πολτοποιημένα φαγητά και σταδιακά παρουσιάζουν άρνηση στη σίτιση. Το φαγητό φαίνεται ομορφότερο -παρότι είναι αρκετά μαλακό- και το εμπνευσμένο σχήμα του ανανεώνει το ενδιαφέρον των ασθενών, διατηρώντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες βιταμίνες.
Τυπώνοντας φαγητό στο σπίτι
Ακούγεται αρκετά φουτουριστικό, ωστόσο η 3D εκτύπωση φαγητού στο σπίτι μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να ενδιαφερθούν ξανά για τη διατροφή τους, αφού θα επιλέγουν οι ίδιοι τα συστατικά των γευμάτων τους. Επιπλέον, εύκολα και ξεκούραστα θα μπορούν να εκτυπώσουν το γεύμα της επιλογής τους, ενώ παράλληλα ασχολούνται με άλλα πράγματα ή ακόμη θα μπορούν να διακοσμήσουν χειροποίητα γλυκά, παρακάμπτοντας έναν ζαχαροπλάστη.
Ένα από τα κλειδιά της τρισδιάστατης εκτύπωσης (αλλά όχι μόνο) είναι η εξατομίκευση, αφού εισάγοντας τις ακριβείς ποσότητες συγκεκριμένων συστατικών, όπως βιταμίνες, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπαρά και αντιοξειδωτικά, το 3D εκτυπωμένο φαγητό μπορεί να βοηθήσει και άτομα που βρίσκονται σε δίαιτες χωρίς γλουτένη, χορτοφάγους και vegan, διαβητικούς, ακόμη και αθλητές ή άλλα άτομα, που καταναλώνουν καθημερινά συγκεκριμένες θρεπτικές αξίες.
Αξίζει να αναφέρουμε, πάντως, ότι σε περιοχές με προβλήματα σίτισης η 3D εκτύπωση φαγητού μπορεί να βοηθήσει, παρέχοντας τις ακριβείς ποσότητες που χρειάζονται σε συνδυασμό με τα κατάλληλα συστατικά (βιταμίνες κ.λ.π.)
Το 3D τυπωμένο φαγητό… στο διάστημα
Το 2006, η NASA ξεκίνησε έρευνες για το τρισδιάστατο εκτυπωμένο φαγητό, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη για τη δημιουργία του προς εξυπηρέτηση των κοσμοναυτών. Το 2013 ανέπτυξε ένα νέο project με στόχο να βρει τον καλύτερο τρόπο διατροφής αστροναυτών, που κάνουν μεγάλης διάρκειας ταξίδια. Έτσι, σε συνεργασία με την BeeHex ανέπτυξαν το Chef3D, ο οποίος τυπώνει πίτσα έτοιμη για ψήσιμο.
Στόχος του project είναι η ζωή των αστροναυτών να είναι πιο ευχάριστη και τα μακρινά ταξίδια πιο ελκυστικά, αφού οι μέχρι τώρα επιλογές φαγητού σε αυτά είναι αντιαισθητικές και βαρετές για τους αστροναύτες. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι με το 3D εκτυπωμένο φαγητό δίνεται η ευκαιρία να εξατομικευτούν τα γεύματα, τα οποία θα χρειάζονται ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας και θα παράγουν τα λιγότερα δυνατά απόβλητα.
Το μέλλον του εκτυπωμένου φαγητού σε 3D Printer
Με 3D εκτυπωτές, όπως ο “Foodini”, για τους οποίους μελλοντικά θα κυκλοφορήσουν κάψουλες γεμάτες με το απαραίτητο μείγμα, το οποίο θα μπορούσε να περιέχει από ελάχιστα έως καθόλου συντηρητικά, κάνοντας αυτή την τεχνολογία χρήσιμη και ενδιαφέρουσα. Συγχρόνως, θα επιτρέψει και νέες προσεγγίσεις/πειραματισμούς, αφού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές πρώτες ύλες όπως φύκια ή ακόμη και έντομα.
Συγκεκριμένα, τα έντομα που σαν τροφή είναι αρκετά διαδεδομένα σε χώρες της Άπω Ανατολής είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Με τα βοοειδή να καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες καλλιεργειών και νερού, παράγοντας εξίσου μεγάλες ποσότητες μεθανίου, τα έντομα είναι μια εναλλακτική επιλογή, που μέσω της 3D εκτύπωσης μπορούν να αξιοποιηθούν και να γίνουν αποδεκτά σαν διατροφική βάση.
Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, το 3D εκτυπωμένο φαγητό είναι η εξέλιξη της γαστρονομικής απόλαυσης, με το μυστικό να κρύβεται στη νανο-κυτταρίνη. Πρόκειται για μια φυσική ίνα, που δεν περιέχει θερμίδες και διασπάται εύκολα από τα ένζυμα του εντέρου. Μάλιστα, σύμφωνα με τα πρώτα πειράματα, μπορούν να κατασκευαστούν από τις συγκεκριμένες ίνες πολλά διαφορετικά πιάτα και αν ληφθούν οι απαραίτητες πιστοποιήσεις, επιλεγμένα εστιατόρια μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια θα μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες τους φαγητό από 3D εκτυπωτές.
Ίσως, στο μέλλον, οι επισκέπτες να μπορούν να φέρουν σε εστιατόρια με 3D εκτυπωτές, τα δικά τους τρισδιάστατα σχέδια σε USB και σε λίγα λεπτά να απολαμβάνουν τα μακαρόνια στο σχήμα που σχεδίασαν για να γιορτάσουν κάποια ξεχωριστή περίσταση… Μάλιστα, στην Expo 2015 του Μιλάνο, η Barilla, σε συνεργασία με την εταιρία TNO αποκάλυψαν τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα μακαρόνια τους, μετά από διαγωνισμό καινούριων σχημάτων.
Είναι, όμως, πραγματικά μία αξιοποιήσιμη τεχνολογική καινοτομία;
Η δυσκολία της 3D εκτύπωσης ξεκινάει από τον ίδιο τον εκτυπωτή και την τιμή του, που τη δεδομένη στιγμή ξεκινάει από τα $1000 και συνεχίζεται, και το γεγονός ότι οι περισσότερες προσπάθειες μέχρι σήμερα αφορούν τρόφιμα που χρειάζονται μαγείρεμα πριν καταναλωθούν. Αυτά, όμως, τα προβλήματα σε λίγα χρόνια μάλλον δεν θα υπάρχουν, αφού η τεχνολογία εξελίσσεται και το κύριο ζητούμενο είναι η παραγωγή τροφής και όχι το μαγείρεμα της.
Μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια γίνεται από το Creative Machines Lab, με τον Jonathan Blutinger να ερευνά την πιθανότητα να χρησιμοποιούνται λέιζερ κατά τη διάρκεια της εκτύπωσης, ώστε το γεύμα να μαγειρεύεται παράλληλα με την εκτύπωση.
Το εάν και πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η 3D εκτύπωση φαγητού εξαρτάται από τη φαντασία και την περιέργεια του ανθρώπου. Με τη δύσκολη εξασφάλιση των κατάλληλων πρώτων υλών, που εγγυώνται τη γεύση και το καλό αποτέλεσμα, να είναι το μεγάλο αγκάθι, ίσως η 3D εκτύπωση να μην φτάσει ποτέ στο σπίτι των καταναλωτών. Ίσως, πάλι, και να φτάσει. Θα καταφέρει, όμως, να λύσει τα προβλήματα πείνας ή θα δημιουργήσει περισσότερα η έλλειψη φυσικών τροφίμων;
