Οι διατροφικές μας συνήθειες, σαν λαού, έχουν σίγουρα αλλάξει. Όχι απότομα, αλλά σταδιακά και με έμφαση στα αστικά κέντρα, το έτοιμο φαγητό, το γρήγορο μαγείρεμα, που προσαρμόζεται στον διαθέσιμο χρόνο, το “πρόχειρο”, έχουν αντικαταστήσει την παραδοσιακή κουζίνα της ελληνικής οικογένειας. Αν προσθέσουμε σε αυτά και τις παγκοσμιοποιημένες γεύσεις, που έχουν επιβάλλει οι διεθνείς αλυσίδες φαγητού, στοχεύοντας ιδαίτερα στους νέους, κατανοούμε γιατί το σημερινό τραπέζι διαφέρει κατά πολύ από εκείνο μερικές δεκαετίες πριν.
Αυτό, λοιπόν, που καθιερώθηκε να ονομάζεται “Μεσογειακή διατροφή” και που εύρισκε πεδίο δόξης λαμπρό στο ελληνικό διαιτολόγιο, φαίνεται ότι έχει απομακρυνθεί πολύ από τα σημερινά πρότυπα, με επιπτώσεις στην υγεία, όπως φαίνεται και από την εν λόγω έρευνα. Όσπρια, φρέσκα λαχανικά και χόρτα, συχνή κατανάλωση ψαριών και αργό μαγείρεμα αποτελούν, όπως φαίνεται, εξαίρεση στο καθημερινό μας τραπέζι. Κι επειδή ο άνθρωπος εκπαιδεύεται από μικρός στη γεύση, το συχνό έτοιμο φαγητό (βλέπε επεξεργασμένα τρόφιμα, συντηρητικά και βελτιωτικά γεύσης, έμφαση στη γλυκύτητα, στο κρέας, στους υδατάνθρακες κλπ), προσαρμόζουν τη γευστική προτίμηση σε λανθασμένη διαδρομή.
Ο τόπος μας διαθέτει εξαιρετικά προϊόντα αλλά και ένα πλούσιο συνταγολόγιο νόστιμων φαγητών, που θα πρέπει να θυμηθούμε και να υιοθετήσουμε. Το οφείλουμε στον εαυτό μας αλλά και στις επόμενες γενιές.
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου σχετικά με το “τι τρώει ο Έλληνας σήμερα” δείχνουν τον δρόμο.
Περίπου ένα χρόνο μετά την επίσημη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της πιο ολοκληρωμένης και συστηματικής ως τώρα Πανελλαδικής Μελέτης Διατροφής και Υγείας, συναντήσαμε τον επιστημονικό υπεύθυνό της για να μάθουμε τα βασικά της ευρήματα και πώς μπορούν αυτά να χρησιμοποιηθούν για ενημέρωση του πληθυσμού τόσο για σοβαρές διατροφικές ελλείψεις, αλλά και για τις χρόνιες και μη παθήσεις, που συνδέονται με αυτές.
Λίγα στοιχεία για την έρευνα
Η έρευνα έγινε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού όλων των ηλικιών, σε 4.600 εθελοντές, που απάντησαν σε ερωτηματολόγια και σε 1.300 ακόμη, που προσήλθαν σε κινητές μονάδες, όπου τους έγιναν κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις. Η μελέτη διεξήχθη από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον κ. Καθηγητή Διατροφής του Ανθρώπου, Πρόεδρο της Πανελλήνιας Εταιρείας Διατροφής, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου, κ. Αντώνη Ζαμπέλα.
Τα πορίσματα της έρευνας σε σχέση με:
Χρόνια νοσήματα: φάνηκε πως ο Έλληνας πάσχει κυρίως από καρδιαγγειακά, σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνο, παχυσαρκία και δυσλιπιδαιμία (που σχετίζεται με τα επίπεδα χοληστερόλης).
Μεσογειακή Διατροφή: φαίνεται πως οι ενήλικες δεν ακολουθούν τις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής και τα παιδιά ακόμη λιγότερο. Εκείνοι που τις ακολουθούν είναι οι ηλικιωμένοι.
Παχυσαρκία: το 16% των ανδρών είναι παχύσαρκοι και το 15% των γυναικών. Όσο για υπερβολικό βάρος, εδώ τα ποσοστά ανεβαίνουν σημαντικά στο 41% στους άντρες και στο 25% στις γυναίκες.
Στρες: Κατάθλιψη ήπιας μορφής 21%, ενώ κλινική 8%. Επίσης, το στρες σχετίζεται με αρρυθμίες, άσθμα, χρόνια πνευμονική αναιμία.
Ακόμη, από υπέρταση πάσχει το 17% των ενηλίκων, ενώ το 21% έχει αυξημένα τριγλυκερίδια και κακή χοληστερόλη.
Σε σχέση με την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών
- Μεγάλη έλλειψη σε βιταμίνη D
- Χαμηλά επίπεδα σε φυλλικό οξύ
-Πολύ χαμηλή βιταμίνη Ε
-Χαμηλό ασβέστιο έχουν κάποιες συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες όπως τα παιδιά μέχρι την εφηβεία, οι ενήλικες άνω των 50 και κυρίως οι γυναίκες, με την εμμηνόπαυση.
-Χαμηλή πρόσληψη σιδήρου, κυρίως στις γυναίκες των ηλικιών από 18-50 και ιδίως σε όσες έχουν έντονη έμμηνο ρύση.
- Επίσης χαμηλή πρόσληψη σε κάλιο
-Αντίθετα, υψηλή ποσότητα νατρίου, που συνδέεται με την υπερβολική κατανάλωση αλατιού και επεξεργασμένων τροφίμων.
- Όσο για τα πολυακόρεστα λιπαρά, που χρειάζεται ο οργανισμός μας το συντριπτικό 90% δεν καλύπτει τα επιτρεπτά όρια, ενώ αντίθετα το 60% υπερβαίνει την κατανάλωση κορεσμένων.
Πώς τα πορίσματα της έρευνας μπορούν να χρησιμεύσουν για ενημέρωση του πληθυσμού, με αποτέλεσμα την καλύτερη υγεία του.
Οι ελλείψεις, που φάνηκε να έχουμε ως πληθυσμός, μπορούν να καλυφθούν κατ’ αρχάς μέσω της διατροφής, επιστρέφοντας στα πρότυπα της Μεσογειακής διατροφής. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να τρεφόμαστε κατά ¾ με φρούτα και λαχανικά και μόνο κατά το με ¼ ζωικές τροφές. Σημαντικό, επίσης, είναι να υπάρχουν μέσα στην ημέρα και 1-2 μερίδες γαλακτοκομικών (γάλα, γιαούρτι, τυρί). Σε περιπτώσεις, που υπάρχει κάποια σημαντική έλλειψη του οργανισμού, βοηθούν και τα συμπληρώματα διατροφής, που κυκλοφορούν και κυρίως οι πολυβιταμίνες.
Παράλληλα, θα ήταν καλό η βιομηχανία τροφίμων να πάρει πρωτοβουλίες για την ποιότητα των προϊόντων που παράγει (π.χ. μειώνοντας το αλάτι και τη ζάχαρη ή αυξάνοντας αντίστοιχα άλλα μέταλλα, όπως σίδηρο, ασβέστιο, κ.λπ).
Τέλος, μάθαμε ότι ήδη βρίσκονται σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και άλλα συναρμόδια Υπουργεία, όπως το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Γεωργίας και Τροφίμων και άλλους φορείς, σχεδιάζοντας προγράμματα παρέμβασης για τη βελτίωση της διατροφικής κατάστασης του πληθυσμού και των συνεπειών της στην υγεία του πληθυσμού μας
Μια ακόμη σπουδαία πρωτοβουλία, που όπως μας είπε ο Καθηγητής, έχει ήδη δρομολογηθεί για να ξεκινήσει στο επόμενο διάστημα, είναι να δημιουργηθεί ένα μάθημα διατροφής στα σχολεία και παράλληλα και τα κυλικεία να προσφέρουν υγιεινές επιλογές.
Τι σχεδιάζεται για το μέλλον
Η μεγάλη αυτή Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής και Υγείας, που έγινε κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων του εξωτερικού, δεν σταματά εδώ. Υπάρχει πλάνο να διεξάγεται περιοδικά, κάθε 5 χρόνια. Η επόμενη, που θα είναι η δεύτερη στη σειρά, θα επικεντρωθεί σε παιδιά, εφήβους και ηλικιωμένους, δηλαδή τις πιο ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού.
