Είναι η 12η χρονιά που στο γραφικό χωριό Σάλακος της Ρόδου διοργανώθηκε η “Γιορτή γιαπρακιού” και μάλιστα φέτος, που είχα τη χαρά να την παρακολουθήσω από κοντά, ξεπέρασε κάθε ρεκόρ προσέλευσης και είχε και μια πρωτιά. Αυτή τη χρονιά για πρώτη φορά, δυο μέρες πριν το μεγάλο γλέντι, την Πέμπτη 29 Αύγουστου, παράλληλα με την εκδήλωση για τα γιαπράκια (όπως αποκαλούνται εδώ τα ντολμαδάκια), το Slow Food Αττικής ανέλαβε να οργανώσει για τα παιδιά από 8-15 ετών ένα διήμερο μάθησης.
Την πρώτη μέρα η κ. Γεωργία Κοφινά, καθηγήτρια μαγειρικής σε Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, τους εξήγησε τη σημασία του οικογενειακού τραπεζιού, κ. Μαρίνα Κοφινά- Ζουρίδη, εμψυχώτρια μαγειρικής έκφρασης, το στρώσιμο του τραπεζιού και το πώς κάνουμε σχέδια με τις χαρτοπετσέτες. Στο τέλος, ο συμποσιάρχης του Slow Food Αττικής κ. Γρηγόρης Χριστοδούλου τους μίλησε για τη σημασία των λαχανικών στη διατροφή μας και μαγείρεψε μπροστά τους ένα πιάτο με ζυμαρικά και λαχανικά.
Είχα τη χαρά να είμαι κι εγώ στην κριτική επιτροπή, μαζί με τα μέλη του Slow Food, κι έχω να πω ότι πραγματικά είδα από πολύ μικρά ως μεγαλύτερα παιδιά να περιμένουν με περηφάνια και αγωνία πίσω από τις δημιουργίες τους, να τα έχουν καταφέρει εντυπωσιακά καλά και νομίζω ότι το χάρηκαν πολύ και θα συνεχίσουν να πειραματίζονται με την κουζίνα. Πολύ σημαντικό, ότι πολλά από αυτά, που είχαν παραδεχθεί την πρώτη μέρα ότι δεν τρώνε λαχανικά, την επόμενη όχι μόνο τα μαγείρεψαν, αλλά και τα δοκίμασαν, για να δουν αν τα κατάφεραν, οπότε άλλος ένας στόχος επετεύχθη… Στο τέλος, βραβεύθηκαν οι καλύτεροι σε τρεις κατηγορίες: στρώσιμο του τραπεζιού, παρουσίαση πιάτου και γεύση πιάτου, που κέρδισαν ένα αναμνηστικό μαγειρικό δώρο, ενώ όλα τα παιδιά πήραν από ένα μετάλλιο και δίπλωμα συμμετοχής για να θυμούνται αυτή την όμορφη εμπειρία.
Μετά τον διαγωνισμό, κοντά στην πλατεία, είδαμε να ξεκινούν οι ετοιμασίες για τα γιαπράκια. Όταν έχεις να διαχειριστείς 100 κιλά κιμά, 50 κιλά ρύζι, να τρίψεις άπειρες ντομάτες και κρεμμύδια, να ψιλοκόψεις μυρωδικά και με το μείγμα σου να γεμίσεις χιλιάδες ντολμαδάκια -κι όλα αυτά σε μία ημέρα!- χρειάζεσαι πολλά χέρια και σωστή οργάνωση -κι αυτά υπήρχαν εδώ και με το παραπάνω. Ο πανταχού παρών Πρόεδρος της Κοινότητας Σαλάκου κ. Παναγιώτης Εγγλέζος συντόνιζε με μαεστρία σχεδόν όλο το χωριό, που ήταν στο πόδι: από τις 120 γυναίκες όλων των ηλικιών και τεσσάρων γενιών (από 7 έως 97 φέτος!) που είχαν αναλάβει τα γιαπράκια, τους άντρες που κουβαλούσαν τα υλικά, αλλά και τις γεμάτες κατσαρόλες, που μεταφέρονταν στα ψυγεία, την επομένη μοιράζονταν στα σπίτια για να μαγειρευτούν και τέλος συγκεντρώνονταν ξανά για το μεγάλο γλέντι του Σαββάτου.
Κι όταν το βράδυ της Παρασκευής ήταν όλα έτοιμα, όλοι όσοι συμμετείχαν στην ομολογουμένως κουραστική προετοιμασία, αποζημιώθηκαν από την κοινότητα, με ένα πρώτο, τοπικό γλέντι, που στήνεται πάνω και γύρω από την πλατεία και τις ταβέρνες της (ακόμη κι ο κεντρικός δρόμος μπροστά στην πλατεία κλείνει, για να μπουν τραπέζια). Εκεί, μοιράζονται και δοκιμάζονται για πρώτη φορά τα γιαπράκια και άλλα νόστιμα, τοπικά και μη, κι αργότερα οργανοπαίχτες παίζουν νησιώτικα τραγούδια κι ο κόσμος χορεύει και γλεντά ως αργά…
Το επόμενο βράδυ, 3.000 καρέκλες με τραπέζια στήθηκαν σε ειδικά οργανωμένο χώρο και η προσέλευση ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη και προηγούμενη χρονιά, αφού υπολογίζεται σε περισσότερους από 4.000 επισκέπτες από όλο το νησί. Πιάτα με γιαπράκια μοιράζονταν δωρεάν, ενώ υπήρχε δυνατότητα να τα συνοδεύσει κανείς με ποτά, αναψυκτικά, σουβλάκια που ψήνονταν επιτόπου, ακόμη και παγωτό. Το γλέντι άνοιξε με παραδοσιακούς ροδίτικους χορούς από την ομάδα χορού νεαρών παιδιών του Πολιτιστικού Συλλόγου Σαλάκου «Το Σπήλαιο», που έκανε εκεί την παρθενική της εμφάνιση και ακολούθησαν κι άλλοι χοροί με τοπικές ενδυμασίες, παρουσία ζωντανής ορχήστρας, που αργότερα συνέχισε με λαϊκό πρόγραμμα, που κράτησε ως τις πρωινές ώρες.
Κι όταν ρώτησα τον Παναγιώτη Εγγλέζο γιατί επέλεξαν τα γιαπράκια εκείνος μου εξήγησε πως είναι το φαγητό που παραδοσιακά φτιάχνουν κάθε Κυριακή σε κάθε σπίτι, είτε μόνο του, είτε ως συνοδευτικό και κυρίως όταν έρχονται για φαγητό τα παιδιά ή εγγόνια. Στις ταβέρνες της πλατείας δοκίμασα επίσης τα πιταρούδια, τοπικό πιάτο που είναι κολοκυθοκεφτέδες, που μπορεί να φτιαχτούν και με άλλα υλικά όπως ρεβίθια, ακόμα και μπακαλιάρο.
Όμορφη εμπειρία δύο γεμάτων ημερών στη Σάλακο, στην οποία θα ξαναγύριζα κάποια στιγμή για να μπορέσω να επισκεφθώ και τις διάσημες πηγές της περιοχής Νύμφης, σε κοντινή απόσταση, που κάποτε υδροδοτούσαν όλη τη Ρόδο, αλλά και τη δική της κοιλάδα με τις πεταλούδες, που δεν είναι η διάσημη του νησιού, ωστόσο έχει τη δική της ομορφιά, γιατί συνδυάζεται με το τρεχούμενο νερό. Εκεί, κάθε Χριστούγεννα στήνεται και η μοναδική “ζωντανή” Φάτνη, που αποκαλείται και το «χωριό των Χριστουγέννων» και όλα τα πρόσωπά της υποδύονται άνθρωποι του χωριού σε βάρδιες, μαζί με αληθινά ζώα. Πρόκειται για κάτι ιδιαίτερο, που συγκεντρώνει επισκέπτες από όλο το νησί.
Οι τουριστικοί οδηγοί προτείνουν και τα μονοπάτια πεζοπορίας, που φτάνουν στον προφήτη Ηλία, αλλά και τη διαμονή σε δύο γραφικά ξενοδοχεία, ιταλικής κατασκευής. Γι’ αυτό και παρόλο που είναι ημιορεινό, μικρό χωριό, προσελκύει και ξένους τουρίστες.
Πριν φύγω από το νησί πήρα μαζί και τις δύο συνταγές…
Συνταγή για γιαπράκια Σαλάκου
Υλικά για 1 κατσαρόλα
½ κ. αμπελόφυλλα
1 κιλό κιμάς (½χοιρινό-½ μοσχάρι ή ½ χοιρινό-½κατσίκι ή τράγο) χοντροκομμένος
400-500 γρ. ρύζι τ. Καρολίνα
3 μεγάλες ντομάτες τριμμένες
3 μεγάλα κρεμμύδια ψιλοκομμένα
½ λίτρο εξ. π. ελαιόλαδο
1 ματσάκι μαϊντανός ψιλοκομμένος
1 ματσάκι δυόσμος ψιλοκομμένος
Αλάτι, πιπέρι, κύμινο
Εκτέλεση
Σε μια λεκάνη ρίχνουμε όλα τα υλικά της γέμισης και ανακατεύουμε καλά, μέχρι να ομογενοποιηθούν. Με το κουταλάκι του γλυκού παίρνουμε γέμιση και την τοποθετούμε στο αμπελόφυλλο, διπλώνουμε τις άκρες του φύλλου και τυλίγουμε σφιχτά, έχοντας απ’ έξω τη γυαλιστερή πλευρά του φύλλου.
Τοποθετούμε σε σειρά τα γιαπράκια στην κατσαρόλα, που στον πάτο της έχουμε βάλει τα κλωνάρια από τον μαϊντανό. Όταν τελειώσει η διαδικασία, προσθέτουμε ένα βαρύ πιάτο και ρίχνουμε ελαιόλαδο και νερό μέχρι να καλυφθεί το πιάτο.
Σιγομαγειρεύουμε για 30 λεπτά. Προσθέτουμε χυμό λεμονιού και σερβίρουμε. Συνοδεύουμε με γιαούρτι.
Συνταγή για ζυμαρικά με λαχανικά
Υλικά για 4 άτομα
1 κιλό πένες ή ριγκατόνι
100 γρ. βούτυρο φρέσκο
2 πιπεριές πράσινες
2 καρότα
2 μικρές μελιτζάνες
2 κολοκύθια
2 σφιχτές ντομάτες
Τυρί τριμμένο
Εκτέλεση
Βάζουμε σε μια κατσαρόλα το νερό να βράσει. Μόλις βράσει ρίχνουμε τα μακαρόνια.
Σ’ ένα μεγάλο τηγάνι ψιλοκόβουμε τα λαχανικά και τα σωτάρουμε με το βούτυρο.
Όταν τα μακαρόνια βράσουν, τα βγάζουμε από το νερό με μια τρυπητή κουτάλα και τα ρίχνουμε στα λαχανικά. Ανακατεύουμε καλά και σερβίρουμε με λίγο τριμμένο τυρί.
