Το Πάσχα, η μεγαλύτερη γιορτή της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα με ιδιαίτερο σεβασμό και ποικιλία εκδηλώσεων. Αλλά και κάτι παραπάνω: πέρα από μια θρησκευτική γιορτή, είναι στην καρδιά μας σαν η ωραιότερη περίοδος του χρόνου.
Τα έθιμα κάνουν αυτό τον εορτασμό σε κάποιες πόλεις μοναδικό. Η Κέρκυρα είναι μια από αυτές. Ο εορτασμός του Πάσχα στο πανέμορφο έτσι κι αλλιώς νησί, είναι μια εμπειρία μοναδική, τελείως διαφορετική και πρωτόγνωρη για τους επισκέπτες. Οι επιρροές από τον Δυτικοευρωπαϊκό Πολιτισμό είναι εμφανείς ακόμα και σε αυτή την καθαρά Ορθόδοξη γιορτή. Τα ιδιαίτερα τοπικά έθιμα και η σύμπτωση με την αρχή της άνοιξης, αναδεικνύουν μια μοναδικότητα, που έχει κάνει το Κερκυραϊκό Πάσχα πόλο έλξης επισκεπτών απ΄ όλο τον κόσμο.
Εθιμα και γεύσεις με βενετσιάνικη προέλευση
Οι εκδηλώσεις αρχίζουν από την Κυριακή των Βαΐων με την λιτάνευση του Σεπτού Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος, μια λιτανεία που τελείται από το 1630 σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από τη θανατηφόρο επιδημία της πανώλης. Μετά το τέλος της λιτανείας, οι Φιλαρμονικές παρελαύνουν από τα κεντρικά σημεία του ιστορικού κέντρου της πόλης παίζοντας εύθυμα εμβατήρια. Αυτά τα μουσικά ακούσματα προετοιμάζουν σιγά σιγά την ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Από τη Μεγάλη Δευτέρα ο κόσμος ετοιμάζεται για τις επόμενες μέρες, κάνοντας τα απαραίτητα ψώνια και ετοιμασίες. Στο κέντρο και την αγορά της πόλης απλώνεται όλο και περισσότερο η μυρωδιά της «φογάτσας», του παραδοσιακού κερκυραϊκού γλυκίσματος των ημερών, ενός είδους τσουρεκιού με βενετσιάνικη προέλευση. Η φογάτσα, είναι πιο συμπαγής από το παραδοσιακό τσουρέκι, είναι στρογγυλή και μεγάλη και βγάζει ένα πολύ ιδιαίτερο άρωμα. Αυτές τις μέρες θα τη βρείτε σε ποσότητες σε όλους τους φούρνους του νησιού, μαζί με τις «κολομπίνες», ένα είδος χριστόψωμου σε σχήμα περιστεριού. Οι Βενετοί συνήθιζαν να φτιάχνουν κέικ σε σχήμα περιστεριού για το Πάσχα, έθιμο το οποίο οι Κερκυραίοι υιοθέτησαν δίνοντάς του έναν δικό τους χαρακτήρα. Με τη ζύμη της φογάτσας σχημάτιζαν πλεξίδες βάζοντας στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό και συχνά το διακοσμούσαν με πολύχρωμα φτερά.
Τη Μεγάλη Τρίτη στις εκκλησίες ακούγεται το τροπάριο της Κασσιανής ενώ τη Μεγάλη Τετάρτη μπορεί κανείς να παρακολουθήσει μουσικές εκδηλώσει στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης, με μουσικές και ψαλμωδίες των ημερών. Σε παλαιότερες εποχές, η Μεγάλη Τετάρτη ήταν η μέρα που κατέφταναν από την ύπαιθρο κτηνοτρόφοι για την αγοραπωλησία αρνιών σε εμπόρους και οικογένειες. Με την πρώτη καμπάνα της εκκλησίας τη Μεγάλη Πέμπτη, ξεκινά το βάψιμο των αβγών, σύμβολο ανανέωσης της ζωής και της φύσης. Εκτός από τις χημικές βαφές αβγών και τις διάφορες πιο φυσικές εναλλακτικές, στην Κέρκυρα και ειδικά σε μερικά χωριά, συνηθίζεται η βαφή των αβγών με παντζάρια: τα αβγά βράζονται μέσα σε νερό που προηγουμένως έχουν βράσει για αρκετή ώρα παντζάρια και έχουν αφήσει το βαθύ κόκκινο χρώμα τους. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι βέβαια η μέρα των επιταφίων, με αποκορύφωμα τον Επιτάφιο της Μητρόπολης αργά το βράδυ. Γίνεται ο γύρος του ιστορικού κέντρου κάτω από έναν χαμηλό μωβ φωτισμό, για να δηλωθεί το πένθος της ημέρας.
Τα κανάτια, η Ανάσταση και τα τσιλίχουρδα
Την πένθιμη ατμόσφαιρα της Μεγάλης Παρασκευής διαδέχονται οι εορτασμοί του Μεγάλου Σαββάτου, που ξεκινούν από τις πρώτες πρωινές ώρες με το έθιμο της αναπαράστασης του σεισμού που περιγράφεται στο Ευαγγέλιο και κορυφώνονται με την Πρώτη Ανάσταση, λίγο πριν το μεσημέρι. Συμβολικά, οι Κερκυραίοι πετούν πήλινα κανάτια, τους "μπότηδες" από τα μπαλκόνια, έθιμο που δανείστηκαν από τους Ενετούς. Το σπάσιμο των κανατιών συνδέεται με την αναγέννηση της φύσης, το πέταμα του παλιού και τον ερχομό του νέου, καθώς το Πάσχα συμπίπτει με την αρχή της βλαστικής χρονιάς τότε που η φύση ξυπνά μετά το χειμώνα. Οι εορτασμοί της Μεγάλης Εβδομάδας τελειώνουν με την Ανάσταση, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου στην Κεντρική Πλατεία της πόλης την οποία ακολουθούν χαρμόσυνες μουσικές και πυροτεχνήματα. Οι Κερκυραίοι επιστρέφουν για το παραδοσιακό τραπέζι, όπου τρώνε ένα διαφορετικό είδος μαγειρίτσας, τα «τσιλίχουρδα». Αυτή η "μαγειρίτσα" δεν είναι σούπα, αλλά φαγητό κατσαρόλας. Γίνεται με χοντροκομμένα εντόσθια αρνιού χωρίς ρύζι, με πηχτή σάλτσα από πολλά ψιλοκομμένα κρεμμυδάκια φρέσκα, μαϊντανό, άνηθο, αλάτι, πολύ πιπέρι και στο τέλος λεμόνι. Η παράδοση θέλει και τα ποδαράκια του αρνιού καθαρισμένα στην κατσαρόλα, για να χυλώσουν πιο καλά τα τσιλίχουρδα.
Η Λαμπριά, όπως οι Κερκυραίοι ονομάζουν την Κυριακή του Πάσχα, είναι η μέρα που εκφράζει τη λαμπρότητα, τη χαρά, μια μέρα απολαύσεων και γλεντιού μετά από επτά εβδομάδες νηστείας. Στην Kέρκυρα, το σούβλισμα του αρνιού εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες και δεν αποτελεί μέρος της παράδοσής της. Eδώ, το μεσημέρι της Λαμπρής τρώνε σούπα αβγολέμονο φτιαγμένη από 2-3 κρεατικά, συνήθως μοσχαράκι και αρνί και κρέας καταναλώνεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Εχει τους λόγους της αυτή η προτίμηση: το στομάχι είναι αποδυναμωμένο από την πολυήμερη νηστεία και μια σούπα το βοηθά να ανακάμψει…
H Kερκυραϊκή κουζίνα είναι τυπικά μεσογειακή και οι ιδιαιτερότητές της οφείλονται στις επιρροές των κατά καιρούς κατακτητών και ιδιαίτερα των βενετσιάνων, αλλά και στο κλίμα και τα προϊόντα της. Ελαιόλαδο, κατσικάκια και αρνιά, λαχανικά έχουν ιδιαίτερη νοστιμιά. Το βέβαιο είναι ότι κάποιος που θα βρεθεί εκεί τις επόμενες ημέρες όχι μόνο θα ζήσει μια πόλη που γιορτάζει από το πρωί μέχρι το βράδυ με ιδιαίτερο τρόπο και με πραγματικό κέφι, αλλά και μια ξεχωριστή γευστική εμπειρία, καθώς θα έχει τη δυνατότητα να δοκιμάσει όλα τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα και φαγητά.
Στη συνέχεια σας δίνουμε τρεις πασχαλινές συνταγές της Κέρκυρας
Ιάνθη Μιχαλάκη
