Τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, ένα ακριβό βελούδο σερφάρει στη γλώσσα μου. Με άρωμα καθαρό δαμάσκηνο, που απλώνεται σαν ύφασμα λεπταίσθητο και ντύνει χείλη, δόντια, ουρανίσκο. Το σιρόπι του δεν ξεριζώνει τραπεζίτες από τη γλύκα μοιάζει περισσότερο με συμπυκνωμένο από τον ήλιο χυμό φρούτου, που διατηρεί όλη του τη μυρωδιά και έχει μια γλύκα απολύτως ντελικάτη. Το γλυκό του κουταλιού δαμάσκηνο της σειράς των προϊόντων «Greek Artisans», που παράγονται για την εταιρεία «Στατήρ» των Χρήστου Καρρά και Δημήτρη Πόρτολου, είναι μέσα στα δυο-τρία καλύτερα που έχω φάει στη ζωή μου. Εκφράζουν μια προχωρημένη γαστρονομική αισθητική, που προβάλλει τη φυσική γεύση των φρούτων, χωρίς να πνίγει το άρωμά τους στη ζάχαρη, όπως δυστυχώς συμβαίνει με τη μεγάλη πλειοψηφία των παραδοσιακών γλυκισμάτων. Γι αυτό ακριβώς όμως κάνουν τόσο μεγάλο σουξέ στα διάσημα ελληνικά εστιατόρια «MiIos», στη Νέα Υόρκη και στο Μόντρεαλ. Εκεί, όπου δοκίμασε το θυμαρίσιο μέλι «Greek Artisans» ο Γούντι Άλεν και έστειλε γράμμα συγχαρητηρίων! Το έχω γευτεί κι εγώ αυτό το μέλι στο «MiIos». «Είναι σαν να περπατάς στην ελληνική ύπαιθρο και να σου έρχεται στο πρόσωπο ζεστός αέρας, θυμαρίσιος», λέει ο Χρήστος Καρράς, ο ένας εκ των δύο επικεφαλής της «Στατήρ» -προσυπογράφω.
«Το προϊόν βασίζεται στην ιδιαίτερη προσωπική σχέση μας με τους παραγωγούς. Τα προϊόντα μας δεν είναι ανώνυμα. Το μέλι μας το φτιάχνουν ο Γιάννης και η Ελένη Πρωτοψάλτη στα Κύθηρα. Μάλιστα, παίρνουμε το προϊόν από τις δύο μόνο εκ των τριών θέσεων που βάζουν τις κυψέλες τους η τρίτη θέση είναι κατώτερη». Ο Δημήτρης Πόρτολος, που ξεκίνησε την «Στατήρ», δίνει με αυτά τα λόγια τις ουσιαστικές διαστάσεις των χειροποίητων προϊόντων της εταιρείας, που κάνει το «Greek Artisans» να φαίνεται σαν το πιο φυσικό εμπορικό σήμα πάνω σε αυτά. «Όλα τα φρούτα μας είναι καθαρισμένα στο χέρι. Για να γίνει γλυκό το βερίκοκο, πρέπει να το ξεφλουδίσουμε πολύ προσεκτικά και μετά να αφαιρέσουμε το κουκούτσι χωρίς να σπάσει το φρούτο. Ολόκληρη ιστορία ... ». λέει ο Χρήστος Καρράς, επισημαίνοντας την τεράστια σημασία στην επιλογή της πρώτης ύλης: «Όπως χωρίς καλό σταφύλι δεν κάνεις καλό κρασί, έτσι και χωρίς καλό φρούτο κάνεις μάπα γλυκό».
Με περισσότερα από τριάντα ελληνικά προϊόντα και άλλα τόσα -βιολογικά κυρίως- εισαγόμενα, η «Στατήρ» έχει ένα δυνατό ρεπερτόριο βασικών ντελικατέσεν και ημιέτοιμων φαγητών. Η γκάμα των βιολογικών προϊόντων ενώνεται κάτω από την ομπρέλα του έξυπνου σήματος «Διά Βίου». Οι ντελικατέσες αυτές μπορούν να μετατρέψουν σε γαστρονομικό πάρτι τη βραδιά, αν τύχει και μας χτυπήσουν το κουδούνι ξαφνικά οι φίλοι μας. Τότε που με μια μόνο κίνηση μια απλή πατατοσαλάτα μετατρέπεται σε γαστρονομικό έδεσμα μέγα ... τόνων, αφού τη διαφορά κάνει ο πεντανόστιμος τόνος «Ortiz» (η «Στατήρ» τον εισάγει από την Ισπανία): ξεχνάς στη στιγμή ότι άλλο παρόμοιο έχεις δοκιμάσει μέχρι σήμερα. Μια πιο αβανταδόρικη συνειδητοποίηση τού πόσο ερεθιστικό και προχωρημένο μπορεί να γίνει ένα καθημερινό γεύμα με περίμενε στο σπίτι του Χρήστου Καρρά. Χρησιμοποιώντας έτοιμες σάλτσες ντιπ και ημιέτοιμα φαγητά, είχε ετοιμάσει ένα γαστρονομικό μενού επιπέδου. Το ατού είναι ότι ενώ για να τα ετοιμάσει κανείς από την αρχή όλα μόνος του θα έπρεπε να μαγειρεύει δυο μέρες, με τέτοιες έξυπνες ντελικατέσεν το θαύμα από υπερπαραγωγή πολλών ωρών γίνεται ταινία μικρού μήκους. Γεύτηκα λοιπόν τη μεταμόρφωση ενός ψητού κοτόπουλου σε ένα προκλητικό πιάτο vτυμένo με κρούστα pesto της «La Selva» και με γαρνιτούρα μαροκινό «cous cous» provencale τής βρετανικής «First Quality Foods». Και ύστερα είδα: τα αγαπημένα μου -δύσκολα στην παρασκευή- αιγυπτιακά φαλάφελ να ετοιμάζονται (και να είναι γευστικότατα) μέσα σε δέκα λεπτά με ένα έτοιμο μίγμα τής «Just Whole Foods» (όλες οι προηγούμενες προτάσεις είναι βιολογικές) τη δε τηγανητή σφυρίδα να παίρνει φαντεζί παραδοσιακή γεύση με μια πάστα πράσινης ελιάς, ενισχυμένη με αμύγδαλο και σκόρδο, παραγωγής «Greek Artisans». Είχα μάλιστα την ευκαιρία να δοκιμάσω και ένα καινούργιο τους προϊόν εν τη γενέσει του: τρεις διαφορετικές εκδοχές ενός vτιπ αγκινάρας, με σκόρδο, λεμόνι και άνηθο. Προέκρινα την πιο ραφινάτη: εκείνη όπου το σκόρδο «ακουγόταν» διακριτικά, αφήνοντας στους συνεταίρους του ελεύθερο πεδίο για να εκφραστούν και να συνδυαστούν μεταξύ τους. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα το στιλ των προϊόντων της «Στατήρ». «Στις συνταγές μας δεν βάζουμε δέκα συστατικά απλώς για να εντυπωσιάσουμε και ύστερα ότι βγει», λέει ο Δημήτρης Πόρτολος. «Χρησιμοποιούμε λιγότερα και σε αναλογίες τέτοιες, που το καθένα να διατηρεί την προσωπικότητά του και να υπάρχει αρμονία στη σύνθεση. Να συνδυάζονται, δηλαδή, περισσότερο, παρά να αναμιγνύονται». Και ο Χρήστος Καρράς συμπληρώνει: «Θέλουμε να φέρουμε στην καθημερινότητα -και του Έλληνα καταναλωτή- βασισμένα σε ελληνικές πρώτες ύλες υψηλής ποιότητας και σε ελληνικές συνταγές προϊόντα, που να δίνουν ποικιλία στη σύγχρονη αστική ζωή, είτε βρίσκεσαι στο Λονδίνο, είτε στο Παρίσι, στην Αθήνα ή στη Νέα Υόρκη.
Η άλλη κατηγορία των "Greek Artisans" είναι παραδοσιακά προϊόντα, ταυτισμένα με την Ελλάδα, που διαθέτουν εξαιρετικές οργανοληπτικές ιδιότητες και που δεν μπορείς να τα βρεις σε πιο απλή μορφή». Διατρέχοντας το ρεπερτόριο της κατηγορίας «Συνταγές», δοκιμάζω καλαματιανές ελιές υπέροχα αρωματισμένες με πορτοκάλι και κάρδαμο ένα εκρηκτικό vτιπ με λιαστές ντομάτες και κάππαρη μια πάστα από καλαματιανές ελιές, η γλυκοφάγωτη πικράδα και το άρωμα των οποίων θα έκαναν πολλές διάσημες γαλλικές tapenade να χλομιάσουν. Στην κατηγορία «Προϊόντα» έχουμε το περίφημο θυμαρίσιο μέλι, την άγρια κάππαρη Σαντορίνης, τα υπερφίνα αμπελόφυλλα σουλτανίνας ... Εδώ κάνουμε στάση και ο Δημήτρης Πόρτολος εξηγεί γιατί επιλέχθηκαν φύλλα σουλτανίνας και όχι άλλης ποικιλίας σταφυλιών: «Της σουλτανίνας είναι καθαρό μετάξι, της βικτόρια κάτι μεταξύ λινού και βαμβακερού, ενώ τα φύλλα των κρασοστάφυλων είναι χοντρά σαν λινάτσα». Και βέβαια στην γκάμα υπάρχει το μοναδικό αγουρέλαιο Χαλκιδικής της «Στατήρ». Το άρωμά του σου σπάει τη μύτη -σαν να έχεις την ελιά φυτεμένη μέσα στο μπουκάλι-, ενώ η πιπεράτη γεύση του με τη σοφιστικέ πικράδα σε κάνει να το τρως και να το σκέφτεσαι... «Το αγουρέλαιο είναι μια από τις πιο επιτυχημένες και πρωτοποριακές ιδέες του Δημήτρη», λέει για το συνεταίρο του ο Χρήστος Καρράς. «Πρόκειται για ένα σπάνιο, παραδοσιακό ελληνικό προϊόν, που ανασύρει από τη μνήμη το άρωμα του πρώτου λαδιού. Σπάνιο και δύσκολο. Οι ελιές που χρησιμοποιούμε μόνο για ένα δεκαπενθήμερο διαθέτουν τη σωστή ωριμότητα για την παραγωγή του (κάπου ανάμεσα στο άγουρο και το γινωμένο), χρειάζεται δε η διπλάσια ποσότητα ελιάς από όση για την παραγωγή του κανονικού λαδιού».
Τα προϊόντα «Greek Artisans» είναι πάνω στο πνεύμα της τάσης του ethnic, και γενικότερα specialty food, που έχει μεγάλη πέραση παγκοσμίως. (Στην Αμερική, ενδεικτικά, αναμένεται ότι θα αναπτύσσονται με ρυθμό περίπου 7% ετησίως). «Είναι προϊόντα που τα βγάζεις με υπερηφάνεια στην παρέα σου και, φυσικά, τα τρως με μεγάλη ευχαρίστηση και μόνος σου. Ειδικά όταν είσαι μόνος σου και χρειάζεσαι μια νότα να σου φτιάξει το κέφι. Δεν θέλεις μια σάλτσα μαγκούφικη, χρειάζεσαι ένα παραμύθι στο μυαλό», λέει ο Χρήστος Καρράς. Παρότι τα «Greek Artisans» εξάγονται σε δέκα χώρες (σε τέσσερις ηπείρους), ο Δημήτρης Πόρτολος επισημαίνει τις δυσκολίες: «Δεν έχει καλλιεργηθεί ακόμη στο εξωτερικό ο ρομαντισμός γύρω από το ιθαγενές, ελληνικό, παραδοσιακό προϊόν. Εκτός από την ελιά και το λάδι, δεν μας συνδέουν με κάτι πέρα από ένα μέτριο μουσακά. Χρειάζεται χρόνος και κόπος, αλλά ευτυχώς έχουμε εξαιρετικές πρώτες ύλες. Χαζεύοντας τις συσκευασίες των προϊόντων «Greek Artisans» εισπράττεις αμέσως το καλλιεργημένο image τους. Έχουν ντιζάιν και μοντέρνα λιτότητα, αλλά δεν είναι ψυχρές διατηρούν στενή επαφή με την τέχνη και την παράδοση, αλλά δεν λαϊκίζουν είναι σοφιστικέ και εκπέμπουν τη θέρμη του χειροποίητου. Εκφράζουν εν ολίγοις το πνεύμα της «Στατήρ» και των δημιουργών της. Ο Δημήτρης Πόρτολος είναι μεν επιχειρηματίας, αλλά και ιστορικός, συνιδρυτής και γενικός γραμματέας του Ελληνικού Λογοτεχνικού Ιστορικού Αρχείου. Τον Χρήστο Καρρά τον γνωρίσαμε ως οινοπαραγωγό των εξαιρετικών Chateau Carras, αλλά έχει στο ενεργητικό του σπουδές φιλοσοφίας στη Σορβόννη, όντας παράλληλα και μουσικός. Οι δύο τους συνέδεσαν τις επαγγελματικές τους τύχες το 1997, πίνοντας τα πρώτα μπουκάλια του εξαιρετικού Syrah του Καρρά πριν ακόμη κυκλοφορήσουν στην αγορά. Από τότε η «Στατήρ» διευρύνει συνεχώς τις ιδέες και τις δραστηριότητές της.
