Για τις γενιές που έχουν μεγαλώσει με το ίντερνετ, τα βίντεο οδηγιών του YouTube -τα «how to...» κοινώς- αποτελούν συχνό καταφύγιο και σίγουρο αποκούμπι για οποιαδήποτε καθημερινή δυσκολία. Από το πώς ανοίγει ένα βάζο, μέχρι ποια είναι τα σωστά βήματα για το πλύσιμο των ρούχων ή ό,τι άλλο περίπλοκο και μη μπορείτε να φανταστείτε. Μαζί με τα λεγόμενα life hacks, τα εν λόγω βίντεο βρίσκονται μεταξύ των δημοφιλέστερων στο YouTube. Συγκεκριμένα, είναι δεύτερα μετά τις κριτικές προϊόντων παντός είδους. Είναι δε ενδεικτικό, πως έχουν εμπνεύσει ένα από τα καλύτερα κανάλια παρωδιών, το παροξυσμικό HowToBasic που έχει φτάσει μέχρι σήμερα δεκάδες εκατομμύρια προβολές συνολικά.
Τα εν λόγω «εκπαιδευτικά» βίντεο ήρθαν να καλύψουν τη δυσκαμψία πολλών νέων ενηλίκων, του γράφοντος συμπεριλαμβανομένου, απέναντι στη διεκπεραίωση απλών στη θεωρία διαδικασιών, που προϋποθέτουν χειρωνακτική εργασία. Είναι εύκολο, για παράδειγμα, να στήσεις μια σκηνή, αλλά όταν η πρόβα τζενεράλε αποτυγχάνει παταγωδώς, χρειάζονται ελάχιστα κλικς για να σωθεί η κατάσταση (και το ταξίδι). Μέχρι σήμερα αυτά τα βίντεο έχουν διαμορφώσει μια ιδιότυπη αφηγηματική γλώσσα, την οποία υιοθετεί και εμπλουτίζει με τον πλέον ευφάνταστο και πρωτοποριακό τρόπο η αριστουργηματική σειρά «How To With John Wilson».
Ο κύριος του τίτλου είναι και ο δημιουργός των μόλις έξι επεισοδίων, τα οποία παρότι υπόσχονται «εκμάθηση» πάνω σε φιλόδοξα θέματα όπως «Πώς να βελτιώσετε τη μνήμη σας» και «Πώς να μαγειρεύετε το τέλειο ριζότο», στην πραγματικότητα δεν παρέχουν καμία χρήσιμη πληροφορία. Το φορμά της σειράς είναι παραπλανητικό, καθώς ο Τζον Γουίλσον έχει κάποια άλλα πιο σημαντικά πράγματα να μας πει. Το πλαίσιο κάθε επεισοδίου δεν αποτελεί παρά αντιπερισπασμό ή αφορμή για ενδοσκόπηση σε φαινομενικά κοινότοπους υπαρξιακούς προβληματισμούς, τους οποίους ο Γουίλσον επιτυγχάνει να σμιλέψει σε απροσδόκητα ειλικρινή και αφοπλιστικά συγκινητικά σχόλια πάνω στην ίδια τη ζωή. Όλα αυτά, την ώρα που κυκλοφορεί ο ίδιος με την κάμερα στους δρόμους της Νέας Υόρκης, συνομιλώντας με αγνώστους, ακολουθώντας τους δίχως να ξέρει τον προορισμό και αφήνοντας την τύχη να ορίσει τα πάντα.
Ή μάλλον, σχεδόν τα πάντα. Διότι η μαγεία του «How To...» κρύβεται στο σμίξιμο του μοντάζ με το voice over του Γουίλσον. Η εικόνα εξαρτάται από το κείμενο, ενώ είναι αδύνατο να ξεχωρίσει κανείς ποια είναι η αφετηρία των σκέψεών του• άραγε ήταν το τυχαίο πλάνο ενός επιβάτη στο μετρό, ο οποίος έδεσε μια σακούλα με ψωμί σε μια λαβή ή η αυθεντική ανάγκη να μάθει ο ίδιος τον ιδανικό τρόπο για να προστατεύονται τα έπιπλα από λεκέδες; Δεν πρόκειται να μάθουμε ποτέ.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, είναι αδύνατο να πάρει κανείς τα μάτια του μακριά από την οθόνη. Διότι η δουλεμένη μέχρι κόμματος αφήγηση θρέφεται από το απρόσμενο, το οποίο είτε αφορά κάτι που θα συμβεί στο επεισόδιο είτε την… άκυρη τροπή που θα πάρει η ιστορία. Το παραπάνω είναι απόρροια των συνειρμών και του deadpan χιούμορ, τα οποία συνιστούν το άλφα και το ωμέγα στο λεξιλόγιο του Τζον Γουίλσον. Μέσω των μεταφορών και της ειρωνείας, διαρρηγνύεται η επιφάνεια των πραγμάτων ώστε να έρθουν στο προσκήνιο όσα αποφεύγουμε στο ρου της καθημερινότητας. Όπως όταν στο δεύτερο επεισόδιο παρακολουθούμε πώς οι σκαλωσιές καταπίνουν τα κτήρια της Νέας Υόρκης, προτού οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως η υπερβολική προστασία δεν μπορεί να αποτρέψει την αναπόφευκτη κατάρρευση, τόσο των ουρανοξυστών όσο και του σώματός μας.
Έπειτα, ένα επιπλέον ατού της σειράς είναι οι άγνωστοι πρωταγωνιστές της. Νεοϋορκέζοι που διαμορφώνουν το χαρακτήρα της χαοτικής μητρόπολης με την εκκεντρικότητα και την ιδιοτροπία τους. Σε αντίθεση όμως με έτερα έργα που αποθεώνουν τη γραφικότητα και ρομαντικοποιούν συλλήβδην το πνεύμα της πόλης, όπως θα έκανε ένας Γούντι Άλεν ή η συγγραφέας Φραν Λέμποβιτς μέσω των απολαυστικών ξεσπασμάτων της («Pretend It’s a City»), ο Γουίλσον δεν εξωραΐζει τη Νέα Υόρκη, τουλάχιστον όχι με τον αναμενόμενο τρόπο. Η κάμερά του κινηματογραφεί τα άβολα ατυχήματα του ίδιου και των συμπολιτών του, τις στιγμές πανηγυρικής αποτυχίας τους και τις σπάνιες, μικρές, γλυκιές νίκες. Ταυτόχρονα δεν κόβονται από το μοντάζ οι συζητήσεις του Γουίλσον με περαστικούς οι οποίες δεν οδηγούν πουθενά και συχνά δημιουργούν μια παράξενη ανοίκεια συνθήκη. Σα να βλέπεις τον Μάικλ Σκοτ του «Office» να μην μπορεί να ξεφύγει από το κινηματογραφικό συνεργείο που τον ακολουθεί. Ωστόσο, χάρη σε αυτήν την ιδιαίτερη επαφή που αποκτά ο Γουίλσον με τους συνεντευξιαζόμενους, καταφέρνει να τον εμπιστευθούν, αφού εκτίθεται κι αυτός μαζί τους. Έτσι, το ειλικρινές φέρσιμό του τόν οδηγεί στα πιο απίθανα μέρη• από ένα συνέδριο για τις επιπτώσεις του Φαινομένου Μαντέλα στην ανθρωπότητα -αν δεν ξέρετε τι είναι, προετοιμαστείτε- μέχρι το επεισοδιακό δείπνο της Ομοσπονδίας Διαιτητών Ποδοσφαίρου Νέας Υόρκης.
Το «How To With John Wilson» εκμοντερνίζει βαθιά τις βασικές αρχές του σινεμά βεριτέ και των ντοκιμαντέρ παρατήρησης, με βασικό εργαλείο την αυθεντικότητά του. Εκατοντάδες ώρες σκόρπιου υλικού, το οποίο στα μάτια κάπου άλλου θα ήταν φύρα, εδώ μετατρέπεται κυριολεκτικά σε χρυσός. Ως προς αυτό το σημείο, κάτι αντίστοιχο κατάφερε πριν από μερικά χρόνια η Κίρστεν Τζόνσον με το αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ «Cameraperson» (2016). Εν προκειμένω, ο παραγωγικός συλλογισμός του Γουίλσον καταφέρνει να οδηγηθεί σε κάτι τόσο προσωπικό όσο και χειροπιαστά συλλογικό, ώστε κάθε επεισόδιο να έχει την ευστοχία ενός μοντέρνου αστικού χαϊκού. «Μάλλον δε χρειάζεσαι πολλά για να μετατρέψεις ένα συνηθισμένο αντικείμενο σε κάτι εξωπραγματικό», έχει δηλώσει ο Γουίλσον, αντικατοπτρίζοντας ακριβώς αυτό που κάνει αβίαστα στη σειρά.
Το γεγονός πως κάθε επεισόδιο αφοσιώνεται, μεταξύ άλλων, σε χαρακτήρες και φαινόμενα περαστικά, προδίδει έναν αφανή φόβο πίσω από τη δημιουργία τους. Εκείνο της απώλειας, σε συνδυασμό με την αδυναμία διαχείρισης του εφήμερου. Δεν είναι τυχαίο πως ορισμένα από τα πλάνα που επαναλαμβάνονται στη σειρά αφορούν κτήρια που πλέον έχουν αλλάξει όψη ή δεν υπάρχουν πια. Αυτή η ανησυχία κορυφώνεται στο τελευταίο, άκρως συγκινητικό, επεισόδιο που περιστρέφεται γύρω από την ηλικιωμένη σπιτονοικοκυρά του Γουίλσον. Ενώ στο φόντο η πανδημία αρχίζει να γίνεται αισθητή στη ζωή της Νέας Υόρκης, εκείνος κάνει ό,τι μπορεί ώστε να της φτιάξει ένα τέλειο πιάτο φαγητού. Κι αυτή η απλή παράλληλη δράση είναι αρκετή για να ραγίσουν καρδιές και να νιώσουμε μια ζηλευτή θαλπωρή, αναγκαία όσο λίγα άλλα αυτήν τη στιγμή.
Το «How To With John Wilson» προβάλλεται στο κανάλι του HBO στη Vodafone TV.
