Οι «απάτητες» περιοχές στην εξοχή κερδίζουν έδαφος στην ταξιδιωτική μας ατζέντα συνδυάζοντας την ιδιωτικότητα και την επαφή με τη φύση που τόσο ανάγκη έχουμε αυτήν την στιγμή. Από την ήπια εκδοχή της Ευρυτανίας ως τον Πάρνωνα και τον ακριτικό Γράμμο, ακολουθούν λόκαλ tips για να σχεδιάσετε τις εξορμήσεις σας, σε ορισμένα σημεία από τα οποία χρειάζεται 4Χ4 και βέβαια καλό καιρό.
Στον άγνωστο Πάρνωνα
Μπορεί το μυροβόλο βουνό (έτσι το αποκαλούν χάρη στα υπέροχα αρώματα του αισθητικού δάσους του) να καλοσωρίζει όλο και περισσότερους φυσιολάτρες τα τελευταία χρόνια, και χωριά όπως η Βαμβακού να κάνουν restart με νέα φιλόδοξα projects, ο Πάρνωνας όμως είναι ιδανικός για εκδρομές εκτός πεπατημένης ακολουθώντας χωματόδρομους και μονοπάτια που σε οδηγούν σε μοναδικά τοπία που δεν πιστεύεις ότι βρίσκονται λίγες ώρες από την Εθνική Αθηνών-Σπάρτης.
Κάντε την αρχή επισκεπτόμενοι τα γραφικά Τζίτζινα και την Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων (ανοιχτή στο κοινό μέχρι τις 12 μ.μ.), στην οποία καταλήγει ένας σχετικά βατός χωματόδρομος λίγο μετά την επάνω έξοδο του χωριού. Από εδώ περνάει κι ένα από τα εννέα μονοπάτια που ξεκινούν από τα Τσίντζινα. Οι μοναχοί θα σας ξεναγήσουν στο μικρό εκκλησάκι του 18ου αιώνα, ένα από τα παλιότερα του Πάρνωνα, με τις αγιογραφίες του Φώτη Κόντογλου καθώς και στο χώρο της καινούργιας τους βιβλιοθήκης, η οποία γεμίζει σιγά σιγά με διαφόρων ειδών επιστημονικά συγγράμματα. Γλυκαμένοι από τους σαμουσάδες (παραδοσιακό γλυκό της Λακωνίας, σαν στεγνό μπακλαβαδάκι) που θα σας κεράσουν στο αρχονταρίκι, αφήστε πίσω σας τα Τσίντζινα με κατεύθυνση το Γεράκι, από τη νότια πλευρά του Πάρνωνα.
Ταλαιπωρημένη στο αρχικό της κομμάτι από τις φωτιές του 2007, αν και με πολλά καταπράσινα σημεία, αποκαλύπτεται σε όλο της το μεγαλείο ύστερα από μια απότομη στροφή περίπου στα μισά του δρόμου: εκεί όπου ο Πάρνωνας αρχίζει να σβήνει σταδιακά και οι απόκρημνες χαράδρες δίνουν τη θέση τους σε χαμηλές βουνοκορφές και τελικά σε επίπεδα χωράφια με τις φημισμένες ελιές της περιοχής, επιτρέποντας τη θέα μέχρι το γαλάζιο του Λακωνικού κόλπου.
Το Γεράκι είναι ένα ζωντανό κεφαλοχώρι της περιοχής με ένα ατμοσφαιρικό παλιό κομμάτι ιδανικό για βόλτα ανάμεσα σε περιποιημένα πετρόκτιστα σπίτια με κεραμιδένιες σκεπές, πολλά εκ των οποίων με χαρακτηριστικές ξύλινες πόρτες σε σχήμα αψίδας. Επισκεφτείτε την σημαντική βυζαντινή καστροπολιτεία και αναζητήστε τη γυάλινη εικαστική παρέμβαση του Κώστα Βαρώτσου σε έναν από τους πέντε παμπάλαιους αλευρόμυλους του χωριού πριν πάρετε το δρόμο της επιστροφής για τα Τσίντζινα, με προορισμό τον Βόρειο Πάρνωνα – και πιο συγκεκριμένα με το άγνωστο στους πολλούς οροπέδιο του Προφήτη Ηλία, λίγο πριν από την κορυφή του.
Η αυτοκινητάδα στον αυχένα του βουνού είναι απολαυστική καθώς περνά μέσα από πυκνά δάση που φράζουν τη διέλευση του φωτός, ενώ σε κάποια στιγμή περίπου στο διάσελο, και σε υψόμετρο 1.520 μ., το τοπίο ξεκαθαρίζει και η θέα φτάνει μέχρι το Άστρος. Λίγο μετά τη διασταύρωση προς Άγιο Πέτρο θα συναντήσετε την πινακίδα για Προφήτη Ηλία και αποχαιρετίσαμε για αρκετή ώρα την άσφαλτο. Μια συναρπαστική φιδογυριστή διαδρομή, η οποία γίνεται αποκλειστικά και μόνο με τετρακίνητο όχημα, θα σας φέρει ύστερα από λίγη ώρα στο ονειρικό οροπέδιο του Προφήτη Ηλία. Το σημείο όπου κάθε καλοκαίρι, του Αϊ-Λια, ανταμώνουν οι Αρκάδες με τους Λάκωνες σε υπαίθριο πανηγύρι είναι ένα καταπράσινο λιβάδι έκτασης περίπου 3 χιλιομέτρων, σπαρμένο με μαλακό χορτάρι. Πού και πού φυτρώνουν κάτι απίθανοι θάμνοι καμπανοειδούς σχήματος, ενώ τα νερά της βροχής σχηματίζουν δύο λίμνες στις οποίες καθρεφτίζεται γαλήνια ο όγκος της Μεγάλης Τούρλας. Έτσι ονομάζεται η κορυφή του βουνού (1.934 μ.). Απέχει από εκεί περίπου μισή ώρα με τα πόδια, ενώ για τους πιο θαρρετούς υπάρχει και πεζοπορικό μονοπάτι που διασχίζει το δάσος και καταλήγει στο οροπέδιο.
Το ελατόδασος κρύβει...Φιδάκια
Κρύβονται στην αγκαλιά ενός πυκνού ελατοδάσους, στο ύψος των 700 μέτρων. Τα πέτρινα σπίτια τους αντέχουν στο χρόνο και στολίζουν το χώρο. Τα Φιδάκια απέχουν μια ανάσα δρόμο από το Καρπενήσι και, το κυριότερο, απολαμβάνουν εκπληκτική θέα στη λίμνη των Κρεμαστών.
Θα συναντήσετε την ταμπέλα στη διαδρομή προς την ενδοχώρα (μετά το Καρπενήσι) στη θέση Μπαγασάκι και μέχρι να φτάσετε στο χωριό θα σταματήσετε πολλές φορές (η διαδρομή είναι μια από τις ομορφότερες στην Ευρυτανία) για να απολαύσετε την εκπληκτική θέα στα γύρω βουνά. Μη βιάζεστε. Απολαύστε τη φύση και μυηθείτε στο γαλήνιο ρυθμό της. Ο δρόμος είναι καλός και τα χιλιόμετρα που θα μετρήσει το κοντέρ σας από το Καρπενήσι μόλις 24.
Το ίδιο το χωριό έχει μια αρχοντιά που δεν την συναντάς σε άλλα μέρη της Ευρυτανίας. Τα σπίτια του είναι πέτρινα, διώροφα τα περισσότερα, με κεραμιδένιες στέγες και όμορφους, μικρούς κήπους με λουλούδια. Τα Φιδάκια έχουν ένα ακόμα προνόμιο: την υπέροχη θέα στη λίμνη των Κρεμαστών, που χαρίζει μια «αυστριακή» νότα στο, ούτως ή άλλως, αλπικό τοπίο. Εξάλλου, η εύκολη πρόσβαση στη λίμνη αποτελεί το μεγάλο ατού στο οποίο μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη του χωριού. Σε απόσταση 3 χλμ. από εδώ βρίσκεται η θέση Τσαγκαράλωνο στην οποία μπορείτε να φτάσετε και πεζοπορώντας. Είναι το καλύτερο σημείο για να απολαύσει κανείς τη θέα προς τη λίμνη (είναι ορατό ακόμα και το μεγάλο γεφύρι της Επισκοπής που ενώνει την Ευρυτανία με την Αιτωλοακαρνανία), αλλά και ένα όμορφο πικνίκ στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που διαθέτει και πηγή με τρεχούμενο νερό.
Αν πάλι είστε fan των διαδρομών 4Χ4 από εδώ ανοίγονται μπροστά σας αρκετοί δρόμοι. Από τις πιο ενδιαφέρουσες διαδρομές είναι αυτή που οδηγεί στις όχθες του ποταμού Τρικεριώτη. Οι πεζοπόροι, δε, σημειώστε τη διαδρομή από τον Προυσό στη Μαύρη Σπηλιά, ένα καταπράσινο φαράγγι με το σάουντρακ των νερών και τους καταρράκτες να μας συντροφεύουν σε κάθε βήμα. Στο γειτονικό Τόρνο έχουν σηματοδοτηθεί επτά μονοπάτια που... σερφάρουν μέσα από δασωμένες ρεματιές, πέτρινα γεφύρια και παλιούς νερόμυλους.
Γράμμος: Το άγνωστο βουνό της Ελλάδας
Σε μια εποχή που τα ελληνικά βουνά αποτελούν πια ταξιδιωτική επιταγή, ο Γράμμος παραμένει ο πλέον άγνωστος ορεινός όγκος της Ελλάδας. Ίσως γιατί η νεότερη ιστορία του τον καλύπτει με μια ομίχλη δέους, ίσως γιατί το ορεινό του δίκτυο μέχρι πρόσφατα ήταν υποτυπώδες, ίσως πάλι γιατί απλώς αποτελεί προορισμό για συνειδητούς ορεινούς ταξιδιώτες, και όχι για ανθρώπους που παίρνουν τα βουνά μόνο από μόδα. Εδώ λοιπόν οι επισκέπτες είναι λίγοι, και γι’ αυτό ακριβώς αισθάνονται μοναδικοί.
Ο Γράμμος βρίσκεται στα βορειοδυτικά σύνορα της χώρας μας και αποτελεί ένα από τα φυσικά της όρια με την Αλβανία. Ο όγκος του κατανέμεται σε δύο νομούς, των Ιωαννίνων και της Καστοριάς. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να διαλέξετε μία απ’ τις δύο περιοχές ως βάση σας. Π.χ., μπορείτε να κλείσετε ξενοδοχείο στην Καστοριά, στην Κόνιτσα, ακόμη και στο Νυμφαίο (οπότε οι διακοπές σας θα μοιραστούν ανάμεσα… στο Βίτσι και στο Γράμμο). Πολύ καλή λύση επίσης είναι και το Νεστόριο της Καστοριάς. Από τις καλύτερες επιλογές είναι η κοιλάδα του Σαρανταπόρου στις νότιες υπώρειές του (υπάγεται στην επαρχία Κόνιτσας). Το ίδιο το τοπίο είναι υπέροχο – μια στενή κοιλάδα διαμορφωμένη από την κοίτη του ποταμού, με το Γράμμο να ορθώνεται στη μια της πλευρά και το Σμόλικα στην άλλη. Όσοι έχετε ταξιδέψει στην ορεινή εθνική οδό Ιωαννίνων-Κοζάνης, που περνάει μέσα από την κοιλάδα, σίγουρα γνωρίζετε την απίστευτη δύναμη του τοπίου. Εδώ βρίσκονται τα φημισμένα μαστοροχώρια, από δω ξεκινάει και ο δρόμος που οδηγεί στην Αετομηλίτσα, το ορεινότερο χωριό της Ελλάδας.
Κέντρο των μαστοροχωρίων η Πυρσόγιαννη, όπου αρκετά πέτρινα κτίσματα έχουν αναπαλαιωθεί, δίνοντας στο χωριό τη λάμψη άλλων εποχών, όταν από εδώ ξεκινούσαν οι καλύτερες συντροφιές μαστόρων «για να χτίσουν τον κόσμο».Μετά την Πυρσόγιαννη, ο δρόμος ανηφορίζει, περνώντας μέσα από τη Βούρμπιανη και το Ασημοχώρι και καταλήγει στους Χιονάδες. Αυτό το απομονωμένο χωριό, υπήρξε ένα σημαντικό κέντρο αγιογραφίας τα μεταβυζαντινά χρόνια. Στην κεντρική εκκλησία του χωριού, τον Άγιο Αθανάσιο, έχουν συγκεντρώσει εικόνες από όλες τις εκκλησίες της περιοχής, δημιουργώντας ένα μικρό αυτοσχέδιο μουσείο.
Επιστρέφοντας, κάντε μια παράκαμψη για το χωριό Γοργοπόταμος – είναι χτισμένο σε υπέροχη τοποθεσία, σε ένα μικρό οροπέδιο, όπου συναντιούνται οι κοίτες τριών παραποτάμων του Σαρανταπόρου, ενώ στο βάθος ορθώνονται οι κορυφές του Γράμμου. Ξεχωριστή εμπειρία είναι η εκδρομή στο εγκαταλελειμμένο χωριό της Ζέρμας. Ακολουθήστε τις ταμπέλες προς την Πλαγιά, το νεότερο οικισμό που χτίστηκε κάπου στη δεκαετία του ’60 από τους κατοίκους που εγκατέλειψαν τη Ζέρμα. Καθώς ο δρόμος ανηφορίζει δίπλα σε ένα φαράγγι, στα δεξιά σας θα παρατηρήσετε τα γκρεμισμένα αρχοντικά του παλιού οικισμού. Ένας κακός χωματόδρομος μας οδηγεί μέχρι εκεί. Η κεντρική εκκλησία του χωριού διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση, τα επιβλητικά πέτρινα σπίτια όμως στέκουν χωρίς παράθυρα και με γκρεμισμένες σκεπές – ένας οικισμός-φάντασμα, που κουβαλάει τις δικές του ιστορίες, μερικές από τις οποίες αφηγούνται τις σκοτεινότερες πτυχές του Εμφυλίου.
Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο προχωράμε λίγο παραπάνω (προς το νέο οικισμό) για να κλείσουμε τη βόλτα μας στο παλιό μεταβυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας. Σώζεται μόνο η εκκλησία του με την περίτεχνη είσοδο, φτιαγμένη από ντόπιους μάστορες.
Η εξερεύνηση των μαστοροχωρίων συνεχίζεται σε όλη την κοιλάδα· μάλιστα μερικά από τα πιο όμορφα χωριά (Μόλιστα, Γαναδιό και Καστανιά) βρίσκονται στην «απέναντι» πλευρά, στις υπώρειες του Σμόλικα. Ωστόσο τα ενδότερα του Γράμμου μας καλούν. Η ταμπέλα πάνω στην Εθνική που γράφει Αετομηλίτσα μας δείχνει το δρόμο. Η διαδρομή μας προϊδεάζει για την ομορφιά του βουνού. Πυκνά δάση και ξέφωτα εναλλάσσονται στο τοπίο, ενώ σιγά σιγά το τοπίο γυμνώνεται και στο βάθος εμφανίζεται η Αετομηλίτσα. Είναι γνωστό ότι το κτηνοτροφικό αυτό χωριό διεκδικεί τον τίτλο του ψηλότερου χωριού στην Ελλάδα (με βασικό ανταγωνιστή τη Σαμαρίνα στην απέναντι κορυφή του Σμόλικα). Ο οικισμός μοιάζει να κατρακυλά σε μια γυμνή αλπική πλαγιά. Καθώς ατενίζει το Νότο, αποτελεί μοναδικό μπαλκόνι προς την οροσειρά της Πίνδου. Μια θάλασσα από βουνά ανοίγεται μπροστά του.
Από την Αετομηλίτσα ξεκινάει ένα δίκτυο χωματόδρομων που μας οδηγούν στις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του Γράμμου. Προσοχή, όμως, σχεδόν όλες οι διαδρομές απαιτούν τζιπ. Ο δρόμος που οδηγεί στη Γράμμουστα, τον πιο απομονωμένο ζωντανό κτηνοτροφικό οικισμό της περιοχής, διαγράφει ένα μεγάλο κύκλο και συναντάμε μερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα του βουνού. Κατ’ αρχήν τη μικρή λίμνη Αρένες, περιστοιχισμένη από αιωνόβιες οξιές. Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω το δάσος υποχωρεί αφήνοντας να φανούν μικρά ξέφωτα. Οι ξεναγοί μάς δείχνουν τους λιθοσωρούς και μας εξηγούν ότι εδώ βρισκόταν το χωριό Άγιος Ζαχαρίας, εγκαταλελειμμένο εδώ και 150 χρόνια. Από τα σπίτια δεν διατηρείται τίποτε, μόνο η αλλαγή της βλάστησης αποτελεί σημάδι για τον προσεκτικό παρατηρητή. Δεκάδες κορομηλιές δείχνουν ότι εδώ υπήρχαν κάποτε αυλές… Λίγο παρακάτω βρίσκουμε και το μοναστήρι του αγίου με το καθολικό (δηλαδή την κεντρική εκκλησία) να διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση.
Αμέσως επόμενος σταθμός το φαράγγι Καταφύκι. Εδώ βρίσκονται οι πηγές του Αλιάκμονα. Αν περπατήσετε μέσα στην κοίτη του θα θαυμάσετε ένα τοπίο έντονων χρωματικών αντιθέσεων: ο κόκκινος πηλός της κοίτης, απ’ τη μια, και οι γκρίζες θεόρατες ορθοπλαγιές απ’ την άλλη. Αν είστε προσεκτικοί, δεν είναι καθόλου απίθανο στον πηλό της κοίτης να διακρίνετε πατημασιές από αρκούδες. Ο Γράμμος αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για την καφέ αρκούδα αλλά και πέρασμα για τους πληθυσμούς της προς τα βουνά της Αλβανίας.
Το μεγάλο μυστικό του φαραγγιού είναι οι δύο σπηλιές, λίγο πιο ψηλά, σαν γερακοφωλιές στα τοιχώματά του, που στέγασαν το νοσοκομείο των ανταρτών στον Εμφύλιο. Μπορείτε να το βρείτε μόνο αν σας συνοδεύει ένας καλός γνώστης της περιοχής και είστε διατεθειμένοι να σκαρφαλώσετε στις πλαγιές του φαραγγιού. Επιστρέφοντας στον… κεντρικό χωματόδρομο η απόσταση που μας χωρίζει από τη Γράμμουστα (Γράμμος επισήμως) είναι πια ελάχιστη. Το χωριό, λίγα διάσπαρτα σπίτια στην όχθη του ποταμού, αποτελεί τυπική περίπτωση κτηνοτροφικού οικισμού. Ξεχωρίζουν τα ερείπια της μεγάλης εκκλησίας που οι ντόπιοι υποστηρίζουν ότι καταστράφηκε από το στρατό του Αλή Πασά. Από τη Γράμμουστα ξεκινούν πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές. Ξεχωρίζει αυτή που οδηγεί στην αλπική λίμνη στην κορυφή Σακούλι, την ψηλότερη λίμνη της Ελλάδας.
Οι διαδρομές του Γράμμου δεν εξαντλούνται, φυσικά, στη μικρή αυτή περιγραφή. Κατ’ αρχήν η ίδια διαδρομή με μικρές παραλλαγές μπορεί να γίνει και από την πλευρά του Νομού Καστοριάς, οπότε σημείο εκκίνησης θα είναι το Νεστόριο και επόμενος σταθμός το χωριό Πεύκος. Το σίγουρο είναι ότι ο Γράμμος αποτελεί μοναδικό προορισμό για τον άνθρωπο που θέλει να εξερευνήσει τα βουνά της Ελλάδας. Εδώ η σύγχρονη ιστορία μπλέκεται με την ομορφιά της φύσης δημιουργώντας ένα μοναδικό σύνολο.
Επιστρέφουμε στις ρίζες μας με τον ΤΡΟΥ ΛΟΚΑΛ της υπαίθρου… την Κατσίκα! Ανακάλυψε κι εσύ τη νέα συλλεκτική συσκευασία FIX ΚΑΤΣΙΚΑ και μοιράσου με την FIX Hellas τις δικές σου ΤΡΟΥ ΛΟΚΑΛ εμπειρίες από την ελληνική ύπαιθρο.
