Μέσα σε πενήντα πέντε λεπτά, βάσει μόλις οκτώ σελίδων κειμένου και μόνο με δύο ηθοποιούς –τον Αντώνη Μυριαγκό σε μια ανεπανάληπτη ερμηνεία και την αισθαντική Αγλαΐα Παππά–, ο διεθνούς κύρους σκηνοθέτης καταθέτει μια συνταρακτική παράσταση-εικαστικό μανιφέστο για το «τώρα» της κρίσης και το «πάντα» του θεάτρου.
Πώς μετράται η σπουδαιότητα ενός καλλιτέχνη;
Πώς διαφοροποιείται μια καλή παράσταση από μια παράσταση-έργο τέχνης; Με το «Αmor» ο Θόδωρος Τερζόπουλος αποδεικνύει περίτρανα τη σκηνοθετική βιρτουοζιτέ και την αξία της τριακονταετούς πορείας του εντός κι εκτός ελληνικών συνόρων, υπερβαίνοντας το μέτρο της συνηθισμένης προσφοράς. Καταθέτει ένα έργο-ύμνος στο θέατρο, στην Ιστορία και στον άνθρωπο, ένα σκηνικό γεγονός-βόμβα στην καθεστηκυία τάξη του θεατρικού θεαθήναι κι ένα θέαμα-έκκληση στον ανθρωπισμό και στην αγάπη συνομιλώντας ευθέως με τη συνθήκη της κρίσης.
«Εδώ / στη σκηνή του θεάτρου / στης Ευρώπης τον πάτο / τα πουλώ όλα / όλα», δηλώνει η Αγλαΐα Παππά, θαμμένη μέχρι τη μέση, σαν μια μετα-μπεκετική Γουίνι των «δυστυχισμένων ημερών» μας, σε ένα μνημειώδες σκηνικό, βωμό του παρηκμασμένου πολιτισμού: μια συμβολική υψικάμινος, ένα μετα-ναζιστικό κρεματόριο για τα θύματα της χρηματοπιστωτικής πανωλεθρίας. Και αυτή είναι μόνο μία από τις ισχυρές στιγμές αυτής της σύντομης, σφοδρής, παράφορης και λυτρωτικής παράστασης, η οποία μπορεί κάλλιστα να περιγραφεί σαν ομιλούσα, «ζωντανή» εικαστική εγκατάσταση, μυσταγωγική τελετή, σπαραξικάρδιο σκέρτσο στα πρόθυρα άλλοτε της απελπισίας και άλλοτε της ευφορίας. Θέμα του; Η αρρώστια των καιρών μας: η ηδονή της κερδοσκοπίας.
Δύο πρόσωπα βρίσκονται επί σκηνής, ένας άντρας και μια γυναίκα. Εκείνος (Αντώνης Μυριαγκός), σε παραλήρημα, απαριθμεί και καταμετρά. Τα δάχτυλά του τρέχουν σαν τρελά στον αέρα, σφυροκοπούν σε μια αόρατη μηχανή ποσά και δείκτες (Ντάου Τζόουνς και Νάσντακ), στεγαστικά δάνεια και άτοκες δόσεις. Εκείνη (Αγλαΐα Παππά) ζητά να μπει στο «παζάρι». Θα ξεπουλήσει τις μνήμες και τα θεατρικά αξεσουάρ της, τα ζωτικά όργανα, τα δάκρυα και τα συναισθήματά της. τα πάντα. Εκείνος θα τα δειγματίσει, θα τα αξιολογήσει και, καθώς οι «μετοχές» της ανεβαίνουν, εκείνη θα χορέψει, εγκιβωτισμένη πάντα, ένα φλαμένκο κι εκείνος θα φτάσει, αυνανιζόμενος, σε οργασμό. Κι όμως, έναν άλλον ηδονισμό ζητούν οι καιροί μας, θα μας υπενθυμίσει ο Τερζόπουλος. Και θα οδηγήσει τους ηθοποιούς του στο φινάλε, όπου η γυναίκα αφανίζεται και ο άντρας σκαρφαλώνει στους τοίχους αλυχτώντας και ουρλιάζοντας: «Αmor!» («Έρωτα!»).
Μέσα σε συνθήκες απόλυτης αφαίρεσης, ο Τερζόπουλος επαναφέρει το θέατρο στα βασικά του αξιώματα κηρύσσοντας το θάνατό του και συνάμα εκτοξεύοντάς το στο μέλλον. Αναμοχλεύει θεατρικά είδη, κώδικες, φιλοσοφίες και μεθόδους – από την αρχαία τραγωδία μέχρι τον Σάμιουελ Μπέκετ, από τον πλανόδιο μίμο μέχρι το ιαπωνικό Νο, από την ελληνική επιθεώρηση μέχρι τον Μπέρτολντ Μπρεχτ και από τον Αντονέν Αρτό μέχρι τον Χάινερ Μίλερ. Με το σαρδόνιο χιούμορ του γερμανικού καμπαρέ διαπραγματεύεται συλλογικές, ιστορικές και προσωπικές μνήμες, υποσυνείδητες ορμές και υπαρξιακά άλγη, πολιτικές αγωνίες και ψυχικές παλινωδίες. Αυτό που παρακολουθούμε έχει ένα πρώτο, άμεσο επίπεδο πρόσληψης –ένα λαϊκό θέαμα που απηχεί το κοινό αίσθημα– και συνάμα απειράριθμες αναγνώσεις λόγω της εικαστικής και μετα-δραματικής σκηνικής του υπόστασης.
Το κείμενο-παλίμψηστο λέξεων και αριθμών του νέου ποιητή Θανάση Αλευρά, γεμάτο παρηχήσεις και λογοπαίγνια («six/sex/success/success story»), αντηχεί εξίσου σαν σαρκαστικό μετα-επιθεωρησιακό σκετς και σαν ποιητικό, πυκνό, συγκινητικό και πολύσημο χαϊκού. Σαν παλίμψηστο λειτουργεί όμως και η μουσική του Παναγιώτη Βελιανίτη, με τους μηχανικούς ήχους και τις επαναλήψεις των προσταγών «produce/deliver/stock/exchange».
Μια σημείωση για το τέλος: πιστεύω πως ο Τερζόπουλος και ο Μυριαγκός, οι οποίοι συνεργάζονται εδώ και μία οκταετία, επιτυγχάνουν στο «Αmor» ό,τι ο σκηνοθέτης Γέρζι Γκροτόφσκι με τον ηθοποιό Ρίχαρντ Σίζλακ στον «Καρτερικό πρίγκιπα», αυτήν την ιστορική παράσταση του 20ού αιώνα: ο πρώτος οδήγησε τον δεύτερο στην απόλυτη έκθεση, σε μια άνευ όρων παράδοση στα όρια της φυσικής αντοχής και της πνευματικής εγρήγορσης, σε μια πράξη θυσίας όπου ο ηθοποιός καθαγιάζεται εκτελώντας μια ιερή αποστολή.
Έτσι και στο «Amor», σε έναν εξπρεσιονιστικό άθλο, ο Μυριαγκός εγγράφει στο σώμα και το βλέμμα του, στο δέρμα και στις συσπάσεις του προσώπου του τις συμπαντικές σημασίες που κρύβονται πίσω από τις λέξεις και τους αριθμούς που εκφέρει ασταμάτητα. Το ερμηνευτικό ρεσιτάλ του είναι ανεπανάληπτο, το ίδιο και αυτή η –τόσο διαφορετική και τόσο σπάνια ως εμπειρία– παράσταση.
Ημερομηνία α' δημοσίευσης: 26/12/13
Περισσότερες πληροφορίες
Amor
Σε ένα εικαστικής υφής θέαμα, δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν ακραίες συμπεριφορές, χειραγωγούνται από την εξουσία και χειραγωγούν ο ένας τον άλλον. Ίσως όμως ο έρωτας μπορεί να τους σώσει
