Σε κάθε χώρα που παίζεται το έργο σας, αναλαμβάνετε τη σκηνοθεσία με διαφορετικές, κάθε φορά, ηθοποιούς. Πώς ήταν η συνάντησή σας με τη Μυρτώ Αλικάκη και τη Γιούλικα Σκαφιδά;
Είναι σαν να γνωριζόμασταν χρόνια. Πρόκειται για υπέροχες καλλιτέχνιδες και ήταν μεγάλη μου χαρά να έρθουμε κοντά μέσα από το συγκεκριμένο έργο. Αντί να «παίζουν», «είναι» στην παράσταση, και αυτό κάνει τη μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες ηθοποιούς με τις οποίες έχω συνεργαστεί. Η Γιούλικα και η Μυρτώ έχουν μια δυνατή τεχνική και αυτό είναι σημαντικό επειδή, για να μπορέσεις να παίξεις τις «Αδελφές», πρέπει να έχεις στέρεη υποκριτική βάση. Ο στόχος είναι να βρουν «τη ζωή» και την ομορφιά του αυθορμητισμού της, σαν να ανακαλύπτουν κάθε βράδυ νέα πράγματα, νέες πτυχές του κειμένου, στοιχεία που δεν αντιλήφθηκαν με την πρώτη ματιά. Αυτό αποδεικνύει το μεγάλο ταλέντο τους! Κάθε φορά, η αρχή του έργου είναι διαφορετική και εκπλήσσομαι με την ικανότητά τους να το αναδημιουργούν. Θέλω να τις ευχαριστήσω γι’ αυτή την εμπειρία, όπως και την Αττική Πολιτιστική Εταιρεία, την Ελένη Μουσταΐρα και τη Λένα Αργύρη που με προσκάλεσαν και μου έδωσαν την ευκαιρία να δουλέψω στην Ελλάδα και στη γλώσσα που βρίσκεται στη ρίζα όλων των γλωσσών.
Όταν ξεκινάτε τη σκηνοθεσία μιας παράστασης αφιερώνετε τον περισσότερο χρόνο στη συζήτηση με τους ηθοποιούς;
Δίνω τις κύριες κατευθύνσεις, αλλά πολύ γρήγορα ανεβαίνουμε στη σκηνή για να ξεκινήσουμε τις πρόβες. Δεν μιλάω πολύ· οι ηθοποιοί έχουν ένα ζωώδες ένστικτο, καταλαβαίνουν τα πάντα μέσα από το σώμα τους. Δεν είναι απαραίτητο να τους ενοχλώ με μακρόσυρτες και βαρετές συζητήσεις. Συζητώ με τους ηθοποιούς που μου προτείνουν οι παραγωγοί- μισώ τις οντισιόν- στη συνέχεια κάνω μια επιλογή και επιστρέφω όταν είναι έτοιμη η μετάφραση. Τότε, ξεκινάμε να δουλεύουμε γύρω από ένα τραπέζι για δύο εβδομάδες. Οι ηθοποιοί μαθαίνουν το κείμενο και ξεκινάμε να δουλεύουμε απευθείας πάνω στη σκηνή. Τα κείμενά μου απαιτούν να πηγαίνουν μέχρι το τέλος απνευστί.
Πιστεύετε στο ταλέντο;
Πιστεύω στη χαρά της δουλειάς. Ίσως σ’ αυτό να συνίσταται το ταλέντο: στο να μπορείς να είσαι χαρούμενος μέσα στη δύσκολη καθημερινότητα του θεάτρου. Είμαι τυχερός που έχω τη Μυρτώ και τη Γιούλικα, επειδή καταλαβαίνουν τέλεια αυτήν τη διαδικασία της δουλειάς. Είναι έξυπνες και έχουν περιέργεια, σε αντίθεση με πολλούς ηθοποιούς που φοβούνται να φύγουν από τη ζώνη της άνεσής τους. Δεν νομίζω ότι εκείνες φοβήθηκαν ποτέ κάτι, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις μιας δουλειάς. Τέτοιου είδους ηθοποιοί είναι σαν τους μονομάχους που θα πήγαιναν στο τέλος του κόσμου για να πετύχουν αυτό στο οποίο πιστεύουν. Υποθέτω ότι μοιάζουμε πολύ σ’ αυτό, γι’ αυτό θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε μαζί στην Ελλάδα, πάνω σε άλλα έργα.
Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το έργο «Αδελφές»;
Οι Γαλλίδες ηθοποιοί Οντρέ Μπονέ και Μαρίνα Χαντς. Γράφω πάντα για τους ηθοποιούς, τη φωνή τους, το σώμα τους, την ενέργεια που έχουν. Ανέβασα ένα άλλο έργο μου μαζί τους κι εκεί υπήρχε μια σκηνή ανάμεσα σε δύο αδερφές. Με αφορμή αυτήν τη σκηνή αποφάσισα να κάνω ένα ολόκληρο έργο γι’ αυτές. Ήθελα να αντιπαραθέσω δύο κόσμους σε δύο σώματα. Σκηνοθέτησα ταυτοχρόνως τη γαλλική και την ισπανική εκδοχή, έζησα μεταξύ Παρισιού και Μαδρίτης, το έργο ανέβηκε στην Εσθονία, στην Ιταλία, τώρα το σκηνοθετώ στην Ελλάδα, ενώ θα ακολουθήσουν άλλα τρία ανεβάσματα στο Χονγκ Κονγκ, το Περού και τη Βενεζουέλα.
Ποια συναισθήματα και σκέψεις θέλετε να κρατήσει ο θεατής μέσα από τη σκηνική εμπειρία που προτείνετε;
Όταν πηγαίνω στο θέατρο, μου αρέσει ν’ ανεβαίνει ο καρδιακός παλμός και να μου κόβεται η ανάσα. Αυτό προτείνω στο κοινό και πιστεύω πως η παράσταση των «Αδελφών» το πετυχαίνει. Το παρατήρησα στο Παρίσι τον περασμένο μήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις, όπως στο Μιλάνο, στο Ταλίν και στη Μαδρίτη. Κάποιοι θεατές με πλησίαζαν συγκινημένοι: ίσως παρακολουθώντας την παράσταση να έκαναν προβολή του εαυτού τους επειδή έχουν μια αδερφή ή έναν αδερφό ή επειδή έχασαν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο ή απλώς επειδή εντυπωσιάστηκαν από τις ερμηνείες.
Τι κάνει τα θεατρικά έργα αθάνατα;
Ίσως η ομορφιά με την οποία αποτυπώνουν τη σκληρότητα της ανθρώπινης κατάστασης.
Τι μπορεί να σκοτώσει την ευρηματικότητα ενός συγγραφέα;
Τίποτα, μάλλον η εφευρετικότητα μπορεί να σκοτώσει τον ίδιο το συγγραφέα. Γράφω σημαίνει αφήνω να βγουν από μέσα μου απροσδόκητα πράγματα. Πιστεύω ότι το γράψιμο είναι το αντίθετο της θέλησης. Γράφω σημαίνει ανοίγω τον εαυτό μου στο άγνωστο, είναι η αναζήτηση αυτού που δεν έψαχνες.
Θέλετε τα έργα σας να αποτελέσουν ένα είδος παρέμβασης στην κοινωνία;
Με τα έργα μου θεραπεύω κάτι που έχει σπάσει συλλογικά μέσα μας.
Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη επιτυχία σας μέχρι σήμερα;
Καμία. Η μεγαλύτερη επιτυχία μου θα είναι να πεθάνω πολύ πολύ μεγάλος και μέχρι τότε να γράφω και να σκηνοθετώ σε όλο τον πλανήτη, όπως κάνω τώρα. Από την ηλικία των 16 ετών κάνω δέκα παραγωγές το χρόνο σε όλο τον πλανήτη. Αυτήν τη στιγμή εργάζομαι πάνω σε είκοσι έως τριάντα διαφορετικές παραγωγές, που θα σκηνοθετήσω από τον Μάιο σε διαφορετικές γλώσσες. Η ατζέντα μου είναι γεμάτη μέχρι το 2024. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη επιτυχία για έναν άνθρωπο είναι να μπορεί να κάνει αυτό που θέλει, τίποτα άλλο.
Ποιον αναγνωρίζετε ως δάσκαλό σας και τι θυμόσαστε από εκείνον;
Ο Αντουάν Βιτέζ, ένας πολύ σημαντικός Γάλλος σκηνοθέτης θεάτρου, από τους σπουδαιότερους μαζί με τον Πατρίς Σερό και τον Κλάους Μίκαλε Γκρούμπερ. Ο Βιτέζ μπόρεσε να πει «δεν ξέρω», αυτό είναι το κλειδί! Χωρίς αμφιβολία δεν πάμε πουθενά. Η τέχνη του θεάτρου μοιάζει με πολύωρη ανάκριση. Αφιερώνουμε χρόνο ρωτώντας τον εαυτό μας «πώς» και «γιατί». Όποιος θέλει να έχει βεβαιότητες μπορεί να δουλέψει σε τράπεζα. Αν όμως τον απασχολούν καθημερινά βασικά ερωτήματα, προσπαθώντας να τα λύσει, κάποια στιγμή θα καταλήξει στην ομορφιά τού να κάνεις τέχνη και θέατρο.
Ποιον σκηνοθέτη θαυμάζετε και θα θέλατε να σκηνοθετήσει ένα από τα έργα σας;
Πολλοί Γάλλοι και ξένοι σκηνοθέτες σκηνοθετούν έργα μου και μου αρέσει όταν λαμβάνω ένα μήνυμα που λέει: «Θέλω να κάνω αυτό το έργο, μπορούμε να αρχίσουμε να το συζητάμε;». Τότε ξεκινά μια νέα περιπέτεια. Αυτό είναι η ζωή και είναι πανέμορφη.
Έχετε επισκεφθεί ξανά την Ελλάδα;
Ναι, πολλές φορές. Έρχομαι τα καλοκαίρια γιατί λατρεύω τις Κυκλάδες και ιδιαίτερα τη Φολέγανδρο. Μου αρέσει να μένω σ’ ένα υπέροχο ξενοδοχείο, τον «Ανεμόμυλο» που είναι χτισμένο πάνω από γκρεμό. Είναι ένα πανέμορφο μέρος και ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται κλισέ, όμως το τοπίο παραμένει ανέγγιχτο. Φαντάζομαι τα νησιά άδεια το χειμώνα, μόνο με 700 κατοίκους να πηγαινοέρχονται και τα παιδιά να φοιτούν στο ένα και μοναδικό σχολείο. Όσο κι αν έχουν αλλάξει μέσα στα χρόνια εξακολουθούν να διατηρούν μια δύναμη, ένα μεταφυσικό μυστικό και αυτό μου αρέσει.
