Με ποιες σκέψεις άναψες και πάλι τους προβολείς της σκηνής του θέατρο Πόρτα;
Όλα έγιναν με την σκέψη ότι προχωράμε ένα βήμα τη φορά μέσα στις παρούσες συνθήκες. Το καλοκαίρι κάναμε κάποιες τεχνικές αλλαγές στο θέατρο που ήταν απαραίτητες και προχωράμε. Πώς να κάνεις πλάνο σε μία πραγματικότητα, η οποία ανατρέπεται διαρκώς;
Ποια είναι η διάθεση του κοινού που έρχεται στο θέατρο σας;
Οι θεατές επιλέγουν να δουν θέατρο και αυτό είναι συγκινητικό. Μοιάζει να είναι ένα λίγο πιο συνειδητό το κοινό που έρχεται, πιο συγκεντρωμένο. Είναι το κοινό που θέλω να έχουμε στο θέατρο.
Ακούγεσαι ήρεμος και κατασταλαγμένος.
Είμαι ήρεμος παρόλο που υπάρχουν πολλές ευθύνες. Φέτος δουλεύω εξαιρετικά καλά με τα παιδιά που συνεργάζομαι. Είναι μια πολύ ευτυχής συγκυρία, η οποία έχει να κάνει και με το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν αντιδράσει στην συγκεκριμένη συνθήκη πολύ λογικά. Έχουν καταλάβει ότι τα πράγματα είναι δύσκολα κι ό,τι τους δίνεται μια φροντίδα. Υπάρχει μια ευγνωμοσύνη απέναντι σε αυτό και καθόλου η αίσθηση πως τα πράγματα είναι δεδομένα.
Μιλάς σαν να έχεις χρόνια να ζήσεις μια τέτοια συνθήκη στο θέατρο.
Την έχω ξαναζήσει με διάφορους τρόπους, δεν είμαι αχάριστος, όμως είναι γεγονός πως αυτό που συμβαίνει φέτος έχω καιρό να το ζήσω. Είναι σημαντικό να υπάρχει ευγένεια, επαγγελματισμός, ορμή και αισιοδοξία. Όταν έχεις απέναντί σου ανθρώπους που έχουν ενθουσιασμό αυτό κάνει τη διαφορά. Είναι νέοι άνθρωποι και δεν τους διασπά η υπόλοιπη τους ζωή. Μπορούν να αφοσιωθούν πολύ περισσότερο σε αυτό που κάνουν και δεν υπάρχει κανένα παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα μας.
Όταν συναντάς ανθρώπους που έχουν την τάση της εξουσίας τους περιφρονείς ή αντιδράς με θυμό;
Προσπαθώ να βρίσκω όσο το δυνατόν πιο ορθολογικούς τρόπους να γίνει η δουλειά και να ξεμπλέξω. Δεν μπαίνω σε σύγκρουση, θέτω όρια χωρίς υψηλούς τόνους. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που μπορούν να σε βγάλουν έξω από τα ρούχα σου και αυτό είναι το πιο δυσάρεστο.
Τι σε ενοχλεί περισσότερο στην συμπεριφορά των ανθρώπων;
Με ενοχλεί το κλείνομαι στον εαυτό μου και με απασχολεί μόνο το εγώ μου! Η δουλειά μας είναι κατά βάση συλλογική. Ο καθένας μπορεί να προβάλλει χίλιες δικαιολογίες για την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη, αλλά εγώ αυτό δεν το ανέχομαι τώρα πια. Δεν μπορεί ο καθένας να βγάζει την παθογένειά του με τέτοια ευκολία. Προτιμώ να αδιαφορήσω παρά να καυγαδίζω. Πολλές φορές οι άνθρωποι προκαλούν προκειμένου να επιβεβαιώσουν το σενάριο του αφηγήματός τους. Μιλούν άσχημα και περιμένουν να κάνεις το ίδιο. Πλέον δεν αφήνω κανένα περιθώριο σε αυτό, θέλω να κάνω με χαρά αυτό που κάνω, τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική ζωή.
Τα έργα που επιλέγεις δείχνουν τι συμβαίνει στην ψυχή και στο μυαλό σου ή μιλούν για την πραγματικότητα;
Με κάποιο τρόπο όλα καθρεφτίζονται στις επιλογές μας. Ήδη παίζεται στο Πόρτα το «Πόσο κοστίζει να ζεις;» της Μαρτίνα Μαγιόκ και στις 21 Νοεμβρίου κάνει πρεμιέρα ο «Γιατρός της Τιμής του» του Πέδρο Καλντερόν ντε λα Μπάρκα, ένα έργο που ήθελα να το κάνω εδώ και 20 χρόνια. Και στις δυο επιλογές έρχεται το στοιχείο του πραγματικού, καθώς απαντάνε σε κάτι που έχω σκεφτεί. Σκηνοθετώ δυο έργα που μου άρεσαν πολύ και ευτυχώς έχω τους ανθρώπους του μπορούν να τα παίξουν. Δεν έχω μια παγιωμένη αντίληψη για τα έργα, κάνω σκέψεις εξισορροπητικές για να λειτουργήσουν όλα.
Σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα η λειτουργία του ανσάμπλ;
Ναι, με απασχολεί η λειτουργία του ανσάμπλ, μου αρέσει η ομαδικότητα, η οποία επιτρέπει να δημιουργηθεί μια ενότητα, μια πιο συνολική πρόταση σε επίπεδο ρεπερτορίου και δημιουργίας. Αυτό είχα να το ζήσω από την εποχή του θεάτρου Αμόρε. Προφανώς για να υπάρχει επιστροφή σε αυτό κάτι καλύπτει. Το μαζί είναι κάτι που με ανακουφίζει πάρα πολύ.
«Ο σύγχρονος άνθρωπος πιστεύει πως η τεχνολογία μπορεί να του δώσει μόνο λύσεις, έχει αφεθεί στον αυτοματισμό. Πιστεύει ότι από τη στιγμή που πατάς ένα κουμπί ακόμα και η ζωή μπορεί να αλλάξει αυτόματα. Και μετά αναρωτιέται γιατί δεν γίνεται ευτυχισμένος ή επιτυχημένος. Δεν επενδύουμε πια στο χρόνο κι αυτό δημιουργεί ένα μεγάλο στρες».
Τι σε έκανε να διαλέξεις το έργο ενός δραματουργού του χρυσού αιώνα της Ισπανίας;
Με ερεθίζουν πάρα πολύ τα έργα τα οποία δεν είναι γνωστά. Δεν θα ανέβαζα τον 20ό Άμλετ της τελευταίας τριετίας, γιατί θέλω ο θεατής να εκπλαγεί, σε ένα βαθμό, να μην ξέρει τι θα δει. Έχω μία περιέργεια την οποία θέλω να μεταφέρω προς την πλατεία του θέατρου. Όπως συμβαίνει με όλα τα έργα του ισπανικού μπαρόκ, έτσι και με τον «Γιατρό της Τιμή του», υπάρχουν χαρακτηριστικά που ταιριάζουν πολύ στην ιδιοσυγκρασία του Έλληνα. Δυστυχώς έχουμε λουστεί την ελισαβετιανή κληρονομιά και αγνοούμε έργα εκείνης της εποχής. Είναι έργα τα οποία έχουν ορμή, γερή υπόθεση, έχουν ένταση, έχουν ποίηση, δράση, σασπένς. Το συγκεκριμένο μάλιστα είναι θρίλερ, δημιουργεί μια θεατρικότητα, ένα αρκετά εξωστρεφές και δυνατό θέατρο, καθόλου εγκεφαλικό.
Ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο συγγραφέας του έργου;
Η ζωή του ήταν σαν σαπουνόπερα. Ο Καλντερόν ξεκίνησε από ποιητής, πολέμησε με το στρατό, πήγε να πάρει εκδίκηση για τη δολοφονία του αδελφού του, μετά έγινε ιερέας και ενώ έγραφε κοσμικά δράματα με πάθος για αμαρτωλούς ανθρώπους ξεκίνησε να γράφει εκκλησιαστικά κείμενα. Ήταν μία αντιφατική προσωπικότητα αρκετά έντονη και κοντά στο πνεύμα των καιρών του. Τον «Γιατρό της Τιμής του» τον έγραψε την περίοδο της ακμής του, την εποχή που είχε γράψει και το «Η ζωή είναι ένα όνειρο», έργο το οποίο είχα ανεβάσει παλιότερα.
Το έργο του κρύβει μία απαισιοδοξία;
Καταγράφεται ένας κόσμος υπό κατάρρευση. Το πλαίσιο που βάζει είναι ιστορικό επί της βασιλείας του Δον Πέντρο, βασιλιά της Καστίλης, ο οποίος δολοφονήθηκε από τον αδερφό του. Δεν μας δείχνει τι ακριβώς συμβαίνει στη δολοφονία. Είναι σαν να βλέπουμε την ιστορία ενός Οθέλλου. Είναι μία ιστορία ζήλιας και της παρανόησης ενός συζύγου που θεωρεί ότι γυναίκα του τον απατάει και παίρνει το νόμο στα χέρια του. Οδηγεί τα πράγματα σε μία παράνοια και αυτή η παράνοια αντανακλά την παράνοια που υπάρχει γύρω του. Ο Καλντερόν και κατά κάποιο τρόπο κάνει το ιδιωτικό δημόσιο και το αντίστροφο.
Υπάρχουν αναγωγές στο σήμερα;
Κατά μια έννοια ναι, καθώς έχει να κάνει με γυναικοκτονία. Και κάποιος θα μπορούσε να πει ότι διαλέξαμε το έργο για να είμαστε στο κλίμα της εποχής. Τόσα συμβαίνουν καθημερινά σε σχέση με αυτό το θέμα. Με νοιάζει να υπάρχει μια πιο γενική θεώρηση των πραγμάτων, όπου ο καθένας θα μπορέσει να πάρει και να κατακτήσει αυτό που τον απασχολεί εκείνη τη στιγμή που βλέπει το έργο.
Γιατί να δει κάποιος το «Πόσο κοστίζει να ζεις;» της Μαρτίνα Μάγιοκ, το έργο που ανέβασε φέτος την αυλαία του Πόρτα;
Είναι ένα έργο το οποίο έχει μία πιο ισχυρή, πιο άμεση σύνδεση με το κοινωνικό, έχει έναν έντονο ανθρωπισμό που με συγκινεί. Ξεκινήσαμε να κάνουμε τις πρόβες πέρυσι μέσω zoom, γιατί δεν είχαμε άλλη επιλογή. Η συνθήκη αυτή μας έκανε να δούμε κάτι παραπάνω για το θέμα της αναγκαστικής καθήλωσης, της αναπηρίας που υπάρχει μέσα στο έργο. Το περιεχόμενο του έχει να κάνει με το σήμερα, με την ανάγκη να βρεθούν οι ταυτότητες, με τους περιορισμούς, τις προσωπικές αναπηρίες, τις κοινωνικές αναπηρίες, με την ένταξη και με πάρα πολλά άλλα πράγματα για τα οποία ακούμε καθημερινά. Δίνει μια πολύ συγκεκριμένη οπτική πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Όταν το πρωτοδιάβασα μου δημιουργούσε ένα γλυκό αίσθημα μελαγχολίας. Έχει χιούμορ, σε προβληματίζει, σε συγκίνησε, σε βάζει σε μία κατάσταση. Έχει την ελπίδα ενός ανθρωπισμού που όλοι τον έχουμε ανάγκη. Η συγγραφέας μεγάλωσε στην Αμερική, αλλά είναι Ευρωπαία στη βάση της. Κουβαλά τον πεσιμισμό της παλαιάς Ηπείρου, αλλά έχει την διάθεση να χτιστεί ένας καινούριος κόσμος. Ιδεολογικά είναι ένα καλοφτιαγμένα ρεαλιστικό έργο που καταφέρνει να εισάγει και μια ποιητική διάσταση. Πατά στην παράδοση του κλασικού αμερικανικού θέατρο με μία νέα οπτική. Διαθέτει μια ειρωνεία, έναν σαρκασμό που αποκαθηλώνει λίγο την ιερότητα της αναπηρίας. Στις πρόβες ήρθαμε σε επαφή με ανθρώπους που έχουν θέματα αναπηρίας και συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχει πάρα πολύ χιούμορ από τους ίδιους.
Παράλληλα βάζεις την σκηνοθετική σου υπογραφή σε μια παραγωγή της Εναλλακτικής Λυρικής, στις «Σκιές τον Άδη»;
Είναι πρόταση της Εναλλακτικής Λυρικής στο πλαίσιο του κύκλου «Ωδές στον Βύρωνα», σε καλλιτεχνική επιμέλεια του συνθέτη Αλέξανδρου Μούζα και μου έδωσε τη δυνατότητα να δουλέψω με το Χρήστο Λούλη, με τον οποίο δουλεύουμε πάντα υπέροχα. Η παράσταση ανεβαίνει στις 27 & 28/11, είναι ένας στοχασμός απέναντι στις μυθολογίες και στο επίκεντρο βρίσκεται ο Λόρδος Μπάιρον. Ο Μπάιρον ήταν ένα τελείως διαφορετικό πρόσωπο από αυτό που πιστεύουμε ή αυτό που δημιουργήσαμε σαν πρότυπο για την επανάσταση. Ο καφκικός και ειρωνικός τρόπος με τον οποίο καταγράφει την ελληνική πραγματικότητα με ενδιέφερε πολύ. Ήταν σαρκαστικός με τα ελληνικά πράγματα, τα οποία βέβαια από τότε μέχρι τώρα δεν έχουν αλλάξει. Ήταν ένας αιρετικός ροκ σταρ που είχε το θράσος να μιλήσει για πράγματα και καταστάσεις.
Η ισορροπία καθορίζει τα πάντα στη ζωή μας;
Είναι σημαντικό να υπάρχει ισορροπία, αλλά που να την βρεις; Εδώ χάνεται σιγά σιγά η ισορροπία στον πλανήτη. Ζούμε σε μία εποχή όπου δεν αντέχουμε την αμφιθυμία και αυτό, ήταν ένα από τα βαθιά χαρακτηριστικά του δυτικού πολιτισμού. Από την αρχαία Ελλάδα φαίνεται πως τα πράγματα παύουν να είναι απόλυτα σε επίπεδο πιστεύω κι αυτό πλέον αρχίζει να καταστρέφεται. Δεν αντέχουμε με ερωτηματικά, θέλουμε βεβαιότητες και οδηγούμαστε σε φανατισμούς. Υπάρχει ένα είδος φανατισμού που οδηγεί σε φασισμό. Φασιστικά φέρεται εκείνος που πιστεύει πως ξέρει καλύτερα από εσένα τι είναι καλό για εσένα. Οφείλουμε να αντιδράσουμε απέναντι σε αυτό. Δεν πρέπει να αφήσουμε την ιστορία να μας παρασύρει χωρίς να έχουμε κάνει την προσπάθεια να πούμε ότι αυτό που γίνεται είναι λάθος και μας οδηγεί σε χειρότερα λάθη.
Ποια είναι η κυριότερη αιτία της δυστυχίας ανθρωπότητας;
Η αίσθηση μιας παντοδυναμίας. Ο σύγχρονος άνθρωπος πιστεύει πως η τεχνολογία μπορεί να του δώσει μόνο λύσεις, έχει αφεθεί στον αυτοματισμό. Πιστεύει ότι από τη στιγμή που πατάς ένα κουμπί ακόμα και η ζωή μπορεί να αλλάξει αυτόματα. Και μετά αναρωτιέται γιατί δεν γίνεται ευτυχισμένος ή επιτυχημένος. Δεν επενδύουμε πια στο χρόνο κι αυτό δημιουργεί ένα μεγάλο στρες. Οι φυσικοί ρυθμοί είναι πολύ πιο βραδείς από αυτούς που επιβάλουμε στον εαυτό μας να κάνει. Φτιάχνουμε μία μηχανή για να ζήσουμε με αυτήν και φτάνουμε στο σημείο να εξυπηρετούμε τη μηχανή κι όχι να μας εξυπηρετεί. Εννοώ μια κοινωνική μηχανή, τη μηχανή των σχέσεων. Συνομιλούμε μέσα στο πλαίσιο ενός μηχανισμού παραγωγής και ουσιαστικά κλέβουμε κάποια δευτερόλεπτα πραγματικής επαφής για να εξυπηρετήσουμε τη μηχανή.
Υπάρχει μία μνήμη που σε έχει καθορίσει;
Έχω ένα κύμα από μνήμες το οποίο επανέρχεται, επαναδιαπραγματεύεται τη ζωή μου. Δεν κοιτάζω το παρελθόν, αλλά δεν το αρνούμαι κιόλας. Δεν μπορώ να πω ότι υπάρχει μία μνήμη, θα αδικούσα όλες τις υπόλοιπες. Έτσι κι αλλιώς, δεν ψάχνω στη ζωή μου την μία απάντηση, δεν ψάχνω πια το Τζίνι.
Περισσότερες πληροφορίες
Πόσο κοστίζει να ζεις;
Στο βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο του 2016, τέσσερις ήρωες παλεύουν με τις σωματικές αλλά και ψυχικές τους αναπηρίες μέσα σε έναν κυνικό κόσμο.
Ο γιατρός της τιμής του
Το πρωτόπαιχτο, αμφιλεγόμενο ερωτικό θρίλερ της ισπανικής Χρυσής Εποχής ανεβαίνει σε μια σκοτεινή παράσταση που αναδεικνύει το σαρδόνιο χιούμορ και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις του με αφορμή ένα ερωτικό τρίγωνο.
