Η «Κρεουργία» του Γιάννη Μαυριτσάκη αντλεί έμπνευση από το μύθο των «Βακχών». Ποιος είναι ο κόσμος της;
Μοιάζει με έναν κόσμο που τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, ακόμα και αυτό που κοιτάζουν τα μάτια των προσώπων του έργου, αμφισβητείται. Έχω συνεχώς την αίσθηση πως, ενώ ο συγγραφέας γράφει για ένα δυστοπικό και σκληρό κόσμο/ μέλλον, αν κοιτάξει κανείς πέρα από τα όρια, υπάρχει η αισιοδοξία για κάτι ομορφότερο, αρκεί να κοιτάξει κανείς ουσιαστικά εντός του.
Πώς μπορεί η σύγχρονη ματιά να εξυπηρετήσει ή και να ανανεώσει ένα κλασικό έργο;
Δεν ξέρω αν τα κλασικά έργα χρήζουν ανανέωσης. Στα σπουδαία κείμενα διακυβεύονται ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν, αλλά επιμένουν στα ερωτήματα εμμονικά, όπως ακριβώς και ο άνθρωπος. Η σύγχρονη μάτια σε αυτά, μπορεί να χρησιμοποιήσει σύγχρονα εργαλεία, αλλά χωρίς να ξεχάσει εκείνα τα ερωτήματα που αποτελούν τα θεμέλια των έργων.
Εσένα, τι σε κινητοποιεί στο έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη αλλά και στο ρόλο του Διονύσου που ερμηνεύεις;
Όπως ο Διόνυσος του Ευριπίδη, έτσι και αυτός του Μαυριτσάκη, έχει δύο όψεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ευριπίδης βάζει τον Διόνυσο να μιλάει για τον Διόνυσο σαν να είναι κάποιος άλλος, σε τρίτο πρόσωπο. Είναι άνθρωπος και θεός. Γεννημένος δυο φορές, μια ως έμβρυο από την κοιλιά της φλέγουσας Σεμέλης και δεύτερη από τον μηρό του πατέρα του, Δια. Τιμωρεί ως θεός αλλά πενθεί ως άνθρωπος παράλληλα. Ο συνδυασμός και η ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δυο στοιχεία είναι η κινητήριος δύναμη του και σε αυτό προσπαθώ να συγκεντρωθώ κι εγώ.
Ποιοι είναι οι υπόλοιποι χαρακτήρες και ποιοι ηθοποιοί τους ερμηνεύουν;
Όπως και στις «Βάκχες», τα πρόσωπα στην «Κρεουργία» είναι ο Πενθέας, ο Αγγελιοφόρος, ο Κάδμος, ο Τειρεσίας και η Αγαύη. Αντιστοίχως τους υποδύονται ο Γιώργος Νούσης, η Αγγελική Παπαθεμελή, ο Γιώργος Ζιόβας, ο Γιώργος Φριτζήλας και η Κόρα Καρβούνη. Το ενδιαφέρον στην «Κρεουργία» είναι πως κανείς δεν αποκαλεί κανέναν με το όνομά του. Ένα μόνο πρόσωπο κάνει αναφορά στα ονόματα, εκτός από ένα.
Μέσα στο περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας του έργου με ποιο τρόπο καταφέρνει ο σκηνοθέτης Γιώργος Σκεύας να μην ξεφύγουν τα πρόσωπα από το βάρος του μύθου;
Δεν θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε, να τεκμηριώσουμε το έργο και τα πρόσωπα, όσο και τις ενέργειες τους, αλλά και ο,τι ακούγεται στο έργο, αν δεν είχαμε για στέρεο έδαφος τις Βάκχες του Ευριπίδη. Αυτό, δεν έφυγε ποτέ από το μυαλό του Γιώργου Σκεύα και πως θα μπορούσε αλλιώς άλλωστε. Στις «Βάκχες», ολόκληρη η Θήβα καταλαμβάνεται από την βακχεία νομίζοντας πως κάνει κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Από εκεί ξεκινά η «Κρεουργία» και εκεί καταλήγει έτσι αποκτά μεγάλη δυναμική και η αναφορά του έργου στις διαφορετικές, εικονικές ή μη, πραγματικότητες. Σε μια εποχή που η εικόνα έχει γαντζωθεί πάνω από την πραγματικότητα, σαν τον αναβάτη πάνω στο άλογό του, εμείς προσπαθούμε να κάνουμε ορατό μέσα από την δική μας πραγματική παρουσία στη σκηνή, εκείνο που βιώνουν τα πρόσωπα αλλά και τις σχέσεις που δημιουργούνται μέσα στη οποιαδήποτε πραγματικότητα.
Μόνο το ζωντανό κοινό στην αίθουσα μπορεί να γίνει το φίλτρο που θα δώσει ή δεν θα δώσει ζωή στην θεατρική πράξη.
Την περίοδος της καραντίνας ένιωσες να βυθίζεσαι στο έρεβος του αγνώστου;
Νομίζω περισσότερο υπήρξε άνοιγμα δυνάμεων που ήταν σε ύπνωση ή δεν ήταν ακόμα αντιληπτές. Για να είμαι ειλικρινής, με τρομάζει λίγο η απότομη επιστροφή σε ρυθμούς προ covid εποχής. Τώρα είναι που οι αφυπνισμένες νέες δυνάμεις πρέπει να βρουν εφαρμογή και στην νέα περίοδο.
Τι σε φοβίζει περισσότερο για το μέλλον των παιδιών σου;
Η καταστροφή της Φύσης. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα και τις κόρες μου από τώρα. Νομίζω πως είμαστε ένα τίποτα οι άνθρωποι χωρίς τη Φύση. Θα πρέπει να επανεξετάσουμε το κατά πόσο η αίσθηση πως είμαστε τα πιο σημαντικά πλάσματα στον κόσμο, είναι σωστή...είμαι σίγουρος πως δεν είμαστε.
Πώς ήταν εμπειρία στις online παράσταση του Δημήτρη Τάρλοου τον περασμένο χειμώνα;
Πιστεύεις πως οι διαδικτυακές παραστάσεις θα καθιερωθούν; Δεν νομίζω πως είμαστε ακόμα έτοιμοι ως καλλιτεχνική κοινωνία να προχωρήσουμε σε τόσο ριζικές αλλαγές, ούτε καλλιτέχνες αλλά ούτε και το κοινό. Η νεότερη γενιά θεατών σίγουρα θα υιοθετήσει νέες μορφές παρακολούθησης θεατρικής πράξης, αλλά αισιοδοξώ πως ο πυρήνας της σχέσης σκηνής και θεατών δεν θα χαθεί. Η εμπειρία ήταν οξύμωρη, αλλά και διαφορετική, από το Ρεξ στο θέατρο Πορεία, όπου και επαναλάβαμε τη «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση. Το θετικό είναι πως εν απουσία κοινού υπήρχε μεγαλύτερη ανάγκη ομαδικής δουλειάς και σύμπνοιας για το στόχο. Από την άλλη, ένιωθα την μη ολοκλήρωση της διαδικασίας, έλλειπε το τελικό και τελευταίο στάδιο της διαδικασίας του ανεβάσματος μιας παράστασης. Μόνο το ζωντανό κοινό στην αίθουσα μπορεί να γίνει το φίλτρο που θα δώσει ή δεν θα δώσει ζωή στην θεατρική πράξη.
Έχεις κάνει ήδη μια σημαντική καριέρα στο θέατρο. Που θα σε δούμε τον ερχόμενο χειμώνα, υπάρχει κάποιος ρόλος που θα ήθελες να παίξεις στο μέλλον;
Μακάρι να πάνε όλα καλά και να είμαστε συνετοί ώστε τον χειμώνα να λειτουργήσουν με τον καλύτερο τρόπο ξανά οι θεατρικές ποσό και οι κινηματογραφικές σκηνές. Τον Δεκέμβρη θα κάνουμε την «Αιολική γη» του Ηλία Βενέζη, σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά, στη σκηνή Μαρίκας Κοτοπούλη του Εθνικού Θεάτρου και αν πάνε όλα καλά, θα υπάρξει συνέχεια στην διεύθυνση της Σχολής Δαματικής Τέχνης του Δήμου Αγ. Βαρβάρας, μαζί με τους συνεργάτες και καθηγητές της σχολής που πέρυσι κάναμε μια καινούργια αρχή, ακόμα και μέσα στην πανδημία, ελπίζοντας πως η επόμενη χρονικά θα είναι μια χρόνια αποκλειστικά στις αίθουσες διδασκαλίας.
Συμμετέχεις στη νέα σειρά «Η Γη της Ελιάς». Εσύ έχεις μακρά σχέση με την τηλεόραση, όμως τελευταία είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι ηθοποιοί που παραδοσιακά έκαναν μόνο θέατρο στρέφονται προς την τηλεόραση. Άραγε είναι μια λύση ανάγκης μπροστά στην ανασφάλεια, είναι αλλαγή νοοτροπίας;
Η τηλεόραση είναι ένα ιδιαίτερα δυνατό μέσο και γι’ αυτό προκαλεί επιφυλακτικότητα σε πολλούς καλλιτέχνες. Στις δραματικές σχολές στην Ελλάδα διδάσκεται κατά 90% υποκριτική για τη σκηνή. Αυτό είναι το πεδίο που ένας νέος ηθοποιός θα νιώσει οικεία. Μια βασική διαφορά, που κατ’ αρχάς τρομάζει είναι οι μειωμένοι χρόνοι άλλες και ο όγκος δουλειάς (σε μια καθημερινή σειρά για πρδ.). Σίγουρα υπάρχουν και προκαταλήψεις, αλλά μπορούν να καμφθούν μόνο αν η απόφαση να κάνει κανείς τηλεόραση συνοδεύεται με την συνείδηση πως δεν υποτιμάται το μέσον, αντίθετα είναι ένα μέσον που μπορεί να εξελίξει ουσιαστικά τον ηθοποιό. Αρκεί να προσπαθεί δουλεύει συνεχώς για το καλύτερο. Προσωπικά, χαίρομαι που καταρρίπτονται παγιωμένες νοοτροπίες και ανασφάλειες, αυτό φανερώνει εξέλιξη.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο, ο covid από κάπου έρχεται και κάπου καταλήγει και αφήνει πίσω ίχνη, ας τα εξερευνήσουμε...
Ποια είναι τα θετικά βήματα και ποια τα λάθη που έγιναν σε σχέση με την τέχνη την εποχή του κορονοϊού;
Δεν θα μπορούσαν να γίνουν θαύματα σε έναν τομέα που ποτέ δεν δόθηκε η πρέπουσα σημασία. Κατά τη διάρκεια της Covid εποχής πρέπει να αναλογιστούμε το πόσο αγαπάμε τον πολιτισμό μας και όχι με όρους ΑΕΠ. Αν τον αγαπήσουμε πραγματικά, ίσως μπορέσουμε κάποια στιγμή να μιλάμε για έναν τομέα που μας «αποφέρει» με πολλούς τρόπους και σε οικονομικό επίπεδο, όπως συμβαίνει σε τόσες χώρες στο εξωτερικό, όπου οι τέχνες έχουν δημιουργήσει την δική τους «πολιτιστική βιομηχανία».
Ποια ευχή κάνεις για το μέλλον;
Δεν θέλω να κοιτάζω πολύ πιο μακριά από το άμεσο μέλλον και η μόνη ευχή είναι να ξεπεράσουμε το βουνό που λέγεται πανδημία και αυτό για να γίνει θα πρέπει να συντονιστούμε, να συνεργαστούμε και να μην είμαστε ανυπόμονοι, με λίγα λόγια εύχομαι να πειστούν όσοι έχουν μικρές ή μεγάλες ανασφάλειες για τα εμβόλια (ακόμα και όσοι έχουμε εμβολιαστεί πιστέψτε με, έχουμε αντίστοιχες ανασφάλειες) και να φτάσουμε σύντομα στο απαραίτητο ποσοστό ανοσίας. Αν μου επιτρέπεται ακόμα μια ευχή, να κρατήσουμε κάλα μέσα μας, στη χούφτα μας, σαν πολύτιμη φωτιά (όπως λέει και ο Nick Cave), ό,τι μας έμαθε και μας μαθαίνει αυτή η πανδημία. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, ο covid από κάπου έρχεται και κάπου καταλήγει και αφήνει πίσω ίχνη, ας τα εξερευνήσουμε...
Περισσότερες πληροφορίες
Κρεουργία
Ο Γιάννης Μαυριτσάκης εμπνέεται από τις «Βάκχες» και δημιοιουργεί ένα τεχνολογικό περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας που αποτυπώνει το εύθραυστο όριο μεταξύ εικονικού και πραγματικού, ονείρου και βιώματος, πολιτισμού και φύσης, καθώς επίσης αρσενικού και θηλυκού, ανθρώπινου και θείου.
