Γιάννης Στάνκογλου: "Έχω πει και πολλά ναι, αλλά επί της ουσίας τα όχι με έχουν καθορίσει"

Ευγενής, πρόθυμος, χειμαρρώδης και εξαιρετικός συνομιλητής, ο Γιάννης Στάνκογλου δε σταματά να κινείται ποτέ. Τον συναντήσαμε σε μια από τις πρόβες του "Προμηθέα Δεσμώτη" που θα παιχτεί στην Επίδαυρο (20-22/8) και μιλήσαμε για τη ζωή, τις αδυναμίες του και τη συνάντηση του με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άρη Μπινιάρη.

Βρίσκεσαι σε μια διαρκή κίνηση. Δεν ηρεμείς ποτέ;
Έχω κι εγώ τις στιγμές που χαλαρώνω, αλλά όταν έχω δουλειά φορτσάρω. Για παράδειγμα, μόλις χωριστούμε θα πάω να πάρω το γιο μου από το σχολείο και αργότερα θα συνεχίζω για την πρόβα.

Ονειρεύεσαι τις διακοπές;
Σίγουρα χρειάζομαι λίγες διακοπές και ελπίζω να ξεκλέψω χρόνο για να ταξιδέψω μέχρι το χωριό μου, στην Ορεστιάδα. Εκεί πέρασα όλα τα παιδικά μου καλοκαίρια και του έχω μεγάλη αγάπη! Πιστεύω πως τον Ιούλιο, με την ευκαιρία της περιοδείας του "Προμηθέα Δεσμώτη" στην Αλεξανδρούπολη, θα καταφέρω να δω και τους δικούς μου.

Τι σε αποφορτίζει από την κούραση;
Η αλήθεια είναι ότι πάντα κλαίγομαι ότι είμαι κουρασμένος, αλλά μόλις μπω στη δουλειά κάνω αυτό που πρέπει. Έχω άπειρες δουλειές μέσα στη μέρα και τις καταγράφω μία μία. Ανά δύο βδομάδες το ρίχνω έξω κι αυτό που πραγματικά με ξεμπλοκάρει είναι το ξενύχτι με τους φίλους. Δεν είμαι ο τύπος που θα κάτσει σπίτι να αράξει και να χαλαρώσει – αυτό το έκανα στην καραντίνα. Θα βάλω, όμως, χαλαρές μουσικές διαλογισμού για να κοιμηθώ, ή όταν πλένω πιάτα, διαβάζω ή μαγειρεύω.

Αγαπάς τη μαγειρική; Πώς νιώθεις που φέτος είσαι ο παρουσιαστής των Χρυσών Σκούφων;
Αγαπώ τη μαγειρική και χαίρομαι που θα είμαι μέρος μιας τέτοιας διοργάνωσης. Μαγειρεύω από τα δεκαεπτά μου και πειραματίστηκα με υλικά και συνταγές από νωρίς. Φτιάχνω τα πάντα, από γεμιστά μέχρι σούσι! Έχουν αλλάξει οι διατροφικές συνήθειες μας, πλέον, χάρη στη διαφορετική αλληλεπίδραση με το εξωτερικό. Ωστόσο, προσωπικά, αγαπώ το παραδοσιακό φαγητό και, όταν βγαίνω έξω, προτιμώ να πάω για φαγητό στο "Δίπορτο" στην πλατεία Θεάτρου για να απολαύσω τα ανεπανάληπτα ρεβίθια του.

"Αγαπάω πάρα πολύ τον Αισχύλο∙ τον ξεχωρίζω από τους άλλους τραγικούς γιατί νιώθω ότι τα κείμενα του αντιπροσωπεύουν κάτι πολύ βαθύ, νιώθω ότι είναι ο θεμέλιος λίθος της τραγικής τέχνης. Ήταν όνειρο ζωής να παίξω τον Προμηθέα".

Η απόλαυση του φαγητού συνδέεται με την ποιότητα ζωής;
Έτσι πιστεύω και θεωρώ ποιότητα ζωής την πολυτέλεια να μου στέλνουν οι γονείς μου αυγά από το χωριό. Η καλή πρώτη ύλη δίνει άλλη δυναμική στο φαγητό που θα φτιάξεις ή που θα φας στο εστιατόριο. Έχει συμβεί να φάω καλά και συνετά σ’ ένα εστιατόριο και μετά από πέντε ώρες να μην μπορώ να ξεφουσκώσω με τίποτα. Παίζει ρόλο το πόσο καλά μαγειρεμένο είναι ένα πιάτο και τι συνδυασμοί έχουν γίνει. Η μαγειρική είναι τέχνη.

Ξεχωρίζεις κάποιους σεφ;
Δεν έχω μεγάλη εμπειρία, όμως, έχω δοκιμάσει πιάτα του Σκαρμούτσου και του Λαζάρου, τα οποία και απόλαυσα. Πρέπει να πω, ωστόσο, πως έχω δοκιμάσει αριστουργήματα από ανθρώπους που η μαγειρική δεν είναι η ειδικότητα τους. Η κακαβιά που έχω φάει στο καΐκι ενός ψαρά, είναι μια γεύση που δεν έχω ξαναβρει. Κάποτε ταξίδεψα στη Γουατεμάλα και όταν βρεθήκαμε στο Μπελίζ κολυμπήσαμε με καρχαρίες και σαλάχια. Κάποια στιγμή βουτάει ο συνοδός μας και βγάζει ένα μεγάλο κοχύλι. Βγάζει το κρέας από μέσα, το κόβει πάνω σε ξύλινη επιφάνεια πάνω στο καΐκι, βάζει λάιμ, φρέσκο κόλιανδρο, ντομάτα, αβοκάντο και κρεμμυδάκι και μας το σερβίρει με νάτσος. Ήταν μια συγκλονιστική γεύση που θυμάμαι μέχρι σήμερα.

Οι βουτιές με καρχαρίες σημαίνουν ότι αγαπάς τα ριψοκίνδυνα πράγματα. Κάπως έτσι εξηγείται η απόφαση σου να βουτήξεις στη θάλασσα μεταξύ Αλάσκας και Σιβηρίας, για τις ανάγκες μιας ταινίας.
Στα γυρίσματα της ταινίας "Forget me not" του Γιάννη Φάγκρα υπήρχε μαζί μας ένας ηθοποιός-επαγγελματίας δύτης, που θα βουτούσε στη θέση μου στα νερά της Αλάσκας. Μαζί μας ήταν και ο Ηλίας, ένας Ικαριώτης φίλος του σκηνοθέτη, που, παρότι δεν ήταν ηθοποιός, υποδυόταν τον καπετάνιο και μάλιστα έπαιξε υπέροχα. Είχε ξαναπάει στην Αλάσκα πριν από τριάντα χρόνια, και όταν ο Γιάννης με ρώτησε αν θα βουτήξω εγώ ή ο δύτης στα νερά της Αλάσκας, ήμουν διστακτικός, φοβούμενος μην κρυολογήσω ενώ εκκρεμούσαν δύο εβδομάδες γυρισμάτων. Τότε ο Ηλίας, που οι φίλοι τον φωνάζουν Φαραώ, μου λέει: "Το να κολυμπήσεις στο Βερίγγειο πορθμό είναι εμπειρία ζωής, που θα έχεις μεθαύριο να λες στα παιδιά σου". Με έψησε και βούτηξα με πεντάρα στολή και μπουκάλες. Για τις ανάγκες της ταινίας, μάλιστα, είχα κάνει μαθήματα κατάδυσης για να πάρω το πρώτο δίπλωμα, το open water. Ωστόσο, αυτό ίσως να μην ήταν τόσο ριψοκίνδυνο, συγκριτικά με το tandem που το λατρεύω. Είσαι δεμένος και κάνεις άλμα από τα 12 μέτρα. Θέλω μάλιστα να πάρω το δίπλωμα ελεύθερης πτώσης.

Δουλεύοντας από μικρός μπήκες δυναμικά στη ζωή κι ξεπέρασες το αίσθημα του φόβου;
Προέρχομαι από μία λαϊκή οικογένεια: ο πατέρας μου είναι οικοδόμος στα σίδερα μπετού και η μαμά μου δούλευε στην κλωστοϋφαντουργία από τις δέκα το βράδυ μέχρι τις έξι το πρωί. Εγώ επέλεξα να δουλέψω από πολύ μικρή ηλικία στην οικοδομή, μαζί με τον πατέρα μου, και αυτό με βοήθησε στο να σέβομαι τον εαυτό μου, εκτός από το να τα βγάζω πέρα. Στα δεκατέσσερά μου, έπαιρνα επτάμισι χιλιάρικα και στα δεκαεπτά μου, κερνούσα τους φίλους μου Southern Comfort με πενήντα δραχμές. Αυτή η ανεξαρτησία ήταν χρήσιμη, για να πάρω τη ζωή στα χέρια μου.

Ως προς το ρίσκο και την αποφασιστικότητα ταιριάζεις με τον Προμηθέα, το ρόλο που ερμηνεύεις στην παραγωγή του Θεάτρου Πορεία σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κρήτης.
Το κείμενο είναι δύσκολο και ο ρόλος του "Προμηθέα Δεσμώτη" απαιτητικός. Αγαπάω πάρα πολύ τον Αισχύλο∙ τον ξεχωρίζω από τους άλλους τραγικούς γιατί νιώθω ότι τα κείμενα του αντιπροσωπεύουν κάτι πολύ βαθύ, νιώθω ότι είναι ο θεμέλιος λίθος της τραγικής τέχνης. Ήταν όνειρο ζωής να παίξω τον Προμηθέα και εγώ ζήτησα από τον Άρη Μπινιάρη να με σκηνοθετήσει. Το κονέ μας το έκανε η Καίτη Βαβαλέα, η έμπειρη τεχνικός σκηνής του Ηρωδείου. Όταν είδε τους "Πέρσες" του, μου τηλεφώνησε και μου είπε: "πρέπει να συνεργαστείς με αυτόν τον άνθρωπο".

Είσαστε και οι δυο καλλιτέχνες που ξέρουν τι θέλουν και το αναζητούν με κάθε τρόπο. Πώς είναι η συνεργασίας σας;
Κανένας από τους δυο μας δεν είναι πολύ εύκολος άνθρωπος, αλλά χτίζουμε μία ωραία σχέση, αληθινή, καθώς υπάρχει αλληλοεκτίμηση και μιλάμε με ειλικρίνεια. Πάντα υπάρχουν δύσκολες στιγμές στις πρόβες, αλλά ο Άρης είναι τόσο δουλευταράς που δεν αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους. Ξέρει τι θέλει να πει και να κάνει. Όσο για τους συνεργάτες της παράστασης, είναι εξαιρετικοί. Και όπως όλες οι παραστάσεις του Άρη, και αυτή έχει μια μουσικότητα. Ο Φώτης Σιώτας έχει δημιουργήσει ένα άχρονο ηχοτοπίο και ο Άρης έχει πατήσει πολύ ωραία πάνω σε αυτό. Πιστεύω ότι θα κάνουμε έναν "Προμηθέα" για τον οποίο ο κόσμος θα μιλάει στα επόμενα χρόνια. Είναι από τις πιο δυνατές παραστάσεις που έχω συμμετάσχει.

Όσο προχωρούν οι πρόβες, βρίσκεις σημεία ταύτισης με τον ήρωα;
Ο Προμηθέας εκφράζει την αντίσταση, την επανάσταση, φέρνει τον πολιτισμό. Δίνει τη φωτιά στον άνθρωπο πιστεύοντας ότι ο Δίας θα το δεχτεί και θα μας αφήσει να προχωρήσουμε μπροστά, όμως ξεσήκωσε την οργή του θεού και την τιμωρία του. Ίσως, περισσότερο από όλα ταυτίζομαι μαζί του στην πρόθεση του να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Θέλω να φροντίζουμε τη γη μας, που είναι η μάνα μας, τα δέντρα, τα φυτά, τα πουλιά. Έχουμε τη γνώση και τα μέσα και τι κάνουμε; Τα καταστρέφουμε. Η μεγαλύτερη αλήθεια που λέει ο Προμηθέας είναι: "βία και τρόμος και αδικία, η εξουσία". Αν η εξουσία δεν μπορεί να βελτιώσει τη ζωή του ανθρώπου, τότε χαθήκαμε. Η καλή χρήση της εξουσίας θα μπορούσε να βοηθήσει να φτιάξουν τα πράγματα.

"Με ενοχλεί πάρα πολύ η καταστροφή του περιβάλλοντος, και όσα συμβαίνουν μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά σε αυτή τη χώρα. Δεν θέλουμε να βλέπουμε τον άλλο να προοδεύει, ενώ στο κουτσομπολιό είμαστε πρώτοι".

Υπάρχει βέβαια και η προσωπική ευθύνη. Αξίζει να θυσιαστεί κάνεις για τα μεγάλα ιδανικά;
Πιστεύω πως ναι. Όπως λέει και ο Ρεμπώ: "Τη ζωή αξίζει να τη ζεις, όταν έχεις κάτι για το οποίο αξίζει να πεθάνεις". Είναι βασικό να προστατεύουμε με κάποιο τρόπο αυτό που μας τρέφει, αυτό που μας δίνει τη δυνατότητα να υπάρχουμε. Ο άνθρωπος συμπεριφέρεται σαν Θεός, έχει πάει στον Κρόνο, στον Άρη, ενώ εδώ καταστρέφει τη Γη. Με ενοχλεί πάρα πολύ η καταστροφή του περιβάλλοντος, και όσα συμβαίνουν μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά σε αυτή τη χώρα. Δεν θέλουμε να βλέπουμε τον άλλο να προοδεύει, ενώ στο κουτσομπολιό είμαστε πρώτοι.

Είσαι ένας ηθοποιός που διαρκώς ψάχνεται. Έχεις περάσει και από την εκπαίδευση του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Η μέθοδος που διδάχτηκες σου έχει φανεί χρήσιμη;
Πριν την πρόβα κάνω τις ασκήσεις που έχω διδαχτεί στη μέθοδο του Τερζόπουλου, οι οποίες με βοηθούν και κατά τη διάρκειά της να χαλαρώσω μέσω της αναπνοής, όταν χτυπήσω κόκκινο. Βέβαια έχω δουλέψει και με τον Μιχαήλ Μαρμάρινο, ο οποίος επικεντρώνεται στην βιοενέργεια, κάτι χρήσιμο για τον ηθοποιό. Είναι σημαντικό οι ηθοποιοί να ψάχνουν, να εμπλουτίζουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους και μετά το πέρας των σπουδών στη δραματική σχολή. Δεν θα ξεχάσω, σε ένα από τα ταξίδια που κάναμε με τον Τερζόπουλο βρεθήκαμε στην Ακαδημία Θεάτρου στο Πεκίνο και εντυπωσιάστηκα με όσα γίνονταν εκεί μέσα. Οι ηθοποιοί εξασκούνταν στο κουνγκ φου, το τραγούδι, τα μουσικά όργανα, την άρθρωση, έκαναν χίλια πράγματα. Πολλοί από αυτούς δεν δουλεύουν καν στο θέατρο, αλλά κάνουν ταινίες στο εξωτερικό, στην Αμερική ή στη Ρωσία. Εδώ, μαθαίνουμε κυρίως μέσα από την τριβή με το αντικείμενο. Υπάρχουν κι εδώ, καλοί δάσκαλοι. Εγώ, ας πούμε, πήρα πολλά από τον Γιώργο Κιμούλη για το πώς να δουλεύω ένα χαρακτήρα. Από την Ταμίλα Κουλίεβα, που είναι της ρωσικής σχολής, έμαθα τη λειτουργία του παιχνιδιού στο θέατρο.

Πώς βλέπεις την κινητοποίησή των νέων ηθοποιών με αφορμή την πανδημία και το κίνημα των Support art workers;
Χαίρομαι, γιατί έδειξαν ότι δεν κοιμούνται όπως νόμιζαν, ίσως, κάποιοι. Θα ήθελα ωστόσο να μην κοιμούνται οι άλλοι, όλοι οι γνωστοί ηθοποιοί, αυτοί που κάνουν τηλεόραση, που είναι βολεμένοι∙ βάζω μέσα και τον εαυτό μου, κι ας έχω πάει σε πολλές πορείες και συνελεύσεις. Είναι σαν να υπάρχουν δύο κόσμοι και πιστεύω ότι αυτοί που δεν έρχονται να διεκδικήσουν και δεν συμμετέχουν, είναι λόγω του βολέματος. Σπάνια ακούς έναν ηθοποιό που είναι καταξιωμένος να παίρνει πραγματικά θέση, και δεν μιλάω κομματικά αλλά σε σχέση με το δίκαιο. Στο εξωτερικό υπάρχει ένας κατώτατος μισθός. Για παράδειγμα δεν πας να κάνεις γύρισμα στις "Άγριες μέλισσες" αν δεν πάρεις € 100 την ημέρα. Κάποιοι πάνε και με € 20, προκειμένου να γίνουν γνωστοί. Πρέπει να υπάρχει ένα κατώτατο ποσό αμοιβής και για τους ηθοποιούς.

Έχεις πει πολλά όχι σε δουλειές που σου έχουν προτείνει;
Όταν κάποιος σου δίνει κάτι πάρα πολύ λίγο δείχνει ότι δεν σε σέβεται. Ποτέ δεν χάνει κανείς με τα όχι. Έχω πει και πολλά ναι, αλλά επί της ουσίας τα όχι με έχουν καθορίσει. Πέντε χρόνια με παρακαλούσαν να κάνω τηλεόραση και έλεγα όχι, ώσπου ήρθε ο Κοκκινόπουλος με τα αυτοτελή επεισόδια και ξεκινήσαμε, μετά έκανα τρεις-τέσσερις σειρές, κάποιες πετυχημένες και κάποιες όχι, μετά ήρθε το "Νησί", σταμάτησα για δέκα χρόνια και, στη συνέχεια, επέστρεψα με τις "Άγριες μέλισσες".

Πού οφείλεται η μεγάλη επιτυχία αυτής της σειράς;
Υπήρχε φρεσκάδα κι ένα δυνατό σενάριο, με σασπένς και ίντριγκα. Τα έργα εποχής αρέσουν στον κόσμο γιατί ψάχνουμε την εποχή της αγνότητας. Οι άνθρωποι πίσω από τις κάμερες είναι αξιόλογοι και ο σκηνοθέτης, Λευτέρης Χαρίτος, ένα υπέροχο παιδί.

Αισθάνεσαι πως μετά την καραντίνα βγήκαμε όλοι έξω έχοντας ένταση προς εκτόνωση;
Νιώθω ότι κάποια πράγματα, τα οποία μας έχουν επιβληθεί, δεν είναι ακριβώς λογικά. Για παράδειγμα, δεν είναι λογικό να σου κόβουν τη μουσική, ενώ βγαίνεις έξω. Ακούς στις ειδήσεις καταστάσεις οι οποίες δεν είναι λογικές και καταλαβαίνεις ότι σε κοροϊδεύουν. Όταν σε κοροϊδεύει η καθημερινότητά σου νιώθεις ότι σε κοροϊδεύει και αυτός που έχεις δίπλα σου, οπότε ο κόσμος αρπάζεται.

Θέατρο και σινεμά. Προς τα που βαραίνει η ζυγαριά συναισθηματικά;
Το ζωντανό του θεάτρου είναι κάτι μοναδικό, μιλάει στην ψυχή, στο μυαλό και στο σώμα. Κάναμε σε streaming τον "Γιούγκερμαν" αλλά δεν έγινα φίλος των παραστάσεων που παίζονται ψηφιακά. Το θέατρο είναι μεγάλη αγάπη και σου δίνει πιο συχνά ωραίο κείμενο απ’ ότι το σινεμά.

Τι ετοιμάζεις για την επόμενη σεζόν;
Θα σκηνοθετήσω για πρώτη φορά στο θέατρο Εμπορικόν και το έργο που έχω επιλέξει είναι το "Killer Joe", το οποίο το έχει γράψει ο Τρέισι Λετς, ο συγγραφέας του "Αύγουστου". Είναι ένα σκληρό έργο, που το είδαμε στο σινεμά, το 2011, σε σκηνοθεσία Γουίλιαμ Φρίντκιν, με τους Μάθιου ΜακΚόναχι, Εμίλ Χιρς, Τόμας Χέιντεν Τσερτς, Τζίνα Γκέρσον. Εγώ το "διαβάζω" κάπου ανάμεσα στους αδελφούς Κοέν με black humor, κάτι περίεργο από Τενεσί Ουίλιαμς και τη βία του Ταραντίνο.

Ποιοι θα είναι οι συνεργάτες σου;
Θα παίξει η είκοσι τετράχρονη Νάταλι Σουίφτ, μία κοπέλα που τελείωσε πέρυσι και θα μας απασχολήσει στο μέλλον, ο Κώστας Νικούλι, ο Κωνσταντίνος Σειραδάκης και η Μαρκέλλα Γιαννάτου. Η μετάφραση είναι των Γιάννη Σακαρίδη και Ντενίζ Νικολάκου, τη μουσική συνθέτει ο genius Φώτης Σιώτας και τα σκηνικά-κοστούμια θα τα κάνει η Αλεξία Θεοδωράκη. Έχουμε φτιάξει μία πολύ δυνατή ομάδα. Το έργο παίζει πολύ με το ψυχολογικό κομμάτι, το θεατρικό είναι καλύτερο από την ταινία κι εγώ θέλω να έχει το χιούμορ και τη βία που του αναλογεί. Στο τέλος, η παράσταση μας θα θυμίζει Ταραντίνο.