Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και θαυμασμό, η Νένα Μεντή μιλά για την παράσταση «Μαρίκα» του Πέτρου Ζούλια, στην οποία ενσαρκώνει τη μεγάλη ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, λίγο πριν από την πρεμιέρα της στις 13/12 στο Χώρα.
Μετά την επιτυχημένη «Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου» γίνεστε Μαρίκα Κοτοπούλη. Επιλέγετε συνειδητά τις βιογραφίες;
Δεν θα αποκαλούσα τις παραστάσεις αυτές βιογραφίες. Στην «Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου» δεν μιμήθηκα ένα πρόσωπο, το φαντάστηκα. Με τη δική μου φαντασία και του Πέτρου πλάθουμε τώρα και τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Ο Πέτρος μου δίνει χώρο να ανθίζω στη σκηνή επειδή με εκτιμάει και με πιστεύει και ξέρει πως δεν με ενδιαφέρουν οι ρόλοι αλλά τα πρόσωπα. Ακολουθώ ένα νήμα χωρίς να προδίδω τη Νένα ως ηθοποιό, ούτε τον κόσμο που με αγαπάει. Έχω το προνόμιο να κάνω μια δουλειά που έχει σχέση με την τέχνη και μπορώ να παίζω σε αυτήν την ηλικία. Ελάτε να παίξουμε μαζί, είναι τόσο απλό.
Τι ξέρατε και θαυμάζατε στη Μαρίκα Κοτοπούλη προτού την ανακαλύψετε μέσα από την παράσταση;
Φοίτησα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου σχετικά κοντά στο θάνατό της και κανείς δεν μιλούσε για τη Μαρίκα, ούτε η Παξινού ούτε ο Μινωτής. Ήξερα μόνο ότι ήταν κοντή, ασχημούλα, αθυρόστομη και πολύ άμεση.
Τώρα που τη γνωρίσατε καλύτερα μέσα από τον ρόλο τι νιώθετε για εκείνη;
Θαυμασμό. Η Μαρίκα Κοτοπούλη ήταν η πρώτη επιχειρηματίας ηθοποιός στην Ελλάδα και μόνο γι’ αυτό της βγάζω εκατό καπέλα. Ήταν μια λαϊκής καταγωγής γυναίκα από το Μεταξουργείο. Ξεκίνησε πάμφτωχη, ζώντας με το μπουλούκι των θεατρίνων γονιών της, έμαθε να διαβάζει και να γράφει μόνη της. Επίσης ήταν ιδεολόγος. Μπορεί να ήταν βασιλική κι εν συνεχεία μεταξική, αλλά βοηθούσε τους κομμουνιστές. Ήταν πέρα για πέρα αληθινή, και αυτά που σας λέω τα άκουσα από την ηθοποιό Ολυμπία Παπαδούκα την εποχή που δούλευα με την Έλλη Λαμπέτη.
Η Παπαδούκα και η Λαμπέτη ήταν «παιδιά» της Κοτοπούλη και μιλούσαν συνέχεια για εκείνη. Ήταν γενναιόδωρη με τους ηθοποιούς, ήθελε να βγάζει νέο αίμα στο σανίδι. Ποια άλλη το κάνει; Ήταν η πρώτη σταρ στην Ελλάδα κι έπαιζε όλα τα είδη θεάτρου. Ήταν κυρία για τα σπουδαία και για τα ταπεινά. Ένας διανοούμενος της δεκαετίας του ’50, ο Ανδρέας Κατσαντώνης, έχει γράψει πολλά για τη Μαρίκα και φαίνεται πως δεν ήταν απλώς μια μεγάλη ηθοποιός, αλλά μια μεγάλη προσωπικότητα στον πολιτικοκοινωνικό χώρο. Η Κοτοπούλη ήταν το καινούργιο πρότυπο γυναίκας μετά την Επανάσταση του ’21. Ίσως αυτό που μετέπειτα γνωρίσαμε ως σουφραζέτα και φεμινίστρια.
Σε ποια περίοδο της ζωής της εστιάζετε στην παράσταση;
Στην παράσταση τη βλέπουμε περισσότερο ως ηθοποιό και λιγότερο ως άνθρωπο. Ο Πέτρος Ζούλιας έχει κάνει απίστευτη δουλειά κι έχει φτιάξει ένα πολύ ωραίο έργο για τη ζωή της μέσα στο θέατρο. Τη συναντάμε το 1937, σε ηλικία 50 ετών, και φτάνουμε μέχρι το τέλος της, το 1967, που καταπέφτει έπειτα από ασθένεια. Αυτό το στοιχείο της φθοράς του χρόνου με ενδιαφέρει πάρα πολύ στα έργα. Νομίζω ότι αυτό συγκίνησε και στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου.
«Ακολουθώ ένα νήμα χωρίς να προδίδω τη Νένα ως ηθοποιό, ούτε τον κόσμο που με αγαπάει. Έχω το προνόμιο να κάνω μία δουλειά που έχει σχέση με την τέχνη και μπορώ να παίζω σε αυτήν την ηλικία».
Σε ποια πράγματα μοιάζετε;
Ήταν κι εκείνη πολύ σκληρό καρύδι, καθαρός άνθρωπος, με αφοπλιστική ειλικρίνεια. Είμαι κι εγώ ειλικρινής μέχρι παρεξήγησης, στο θέατρο με λένε ξινή. Το θέμα βέβαια είναι γιατί γίνεται ξινός και αντιπαθής κάποιος. Όταν οι συνάδελφοι με ρωτούν αν μου άρεσε η παράστασή τους, τους ρωτώ: «Θέλετε κοσμική ή αληθινή απάντηση;».
Τι είναι για εσάς το θέατρο;
Το θέατρο είναι η ζωή, μια άλλη ζωή παράλληλη με αυτήν που κάνουμε. Είναι κυτταρική η σχέση μου με το θέατρο. Προέρχομαι από φτωχή οικογένεια, που όμως αγαπούσε τις τέχνες. Δεν μπορούσαμε να πάμε στο θέατρο, οπότε κάθε Κυριακή μεσημέρι ακούγαμε στο ραδιόφωνο, στην ΕΙΡ, το «Θέατρο στο μικρόφωνο» του κ. Αχιλλέα Μαμάκη.
Είχατε εύκολη ή δύσκολη ζωή στο θέατρο;
Ταλαιπωρήθηκα πάρα πολύ γιατί ως χαρακτήρας είμαι απόλυτη. Σήμερα, στα 74 μου χρόνια, είμαι πιο γενναιόδωρη. Ωστόσο ποτέ δεν ήμουν άδικη, ήμουν πάντα ειλικρινής μέχρι αηδίας και αυτό δεν το αντέχουν οι άνθρωποι. Στα 21 μου είπα στην Παξινού: «Αν μου ξανακάνεις παρατήρηση, θα φύγω από τη σκηνή». Δεν κώλωνα πουθενά.
Αυτό που με πληγώνει πολύ είναι η απαξίωση του επαγγέλματος από τους παραγωγούς. Ανέκαθεν υπήρχε μια αθλιότητα με τις πληρωμές και ακόμη υπάρχει. Η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι οι παραγωγοί τότε έδειχναν ενσυναίσθηση για το θέατρο. Παλιά υπήρχε ένας πόνος, ένα νοιάξιμο. Ο κόσμος δεν γνωρίζει πως σήμερα σε μεγάλες παραγωγές κάποιοι ηθοποιοί παίρνουν μισθό 150 ευρώ, κάποιοι άλλοι πληρώνονται με την παράσταση και κάποιοι άλλοι είναι ωρομίσθιοι. Προσωπικά διεκδικούσα πάντα αξιοπρεπείς όρους και υπήρξαν εποχές που πεινάσαμε με το παιδί μου. Το επάγγελμα του ηθοποιού είναι πολύ απαξιωμένο, μην κοιτάζεις το λούστρο.
Γιατί δέχονται αυτήν τη μεταχείριση οι ηθοποιοί;
Γιατί το θέατρο είναι ψώνιο. Έχει μαλλιάσει η γλώσσα μας για την ανάγκη ύπαρξης άδειας εξασκήσεως επαγγέλματος. Δεν ήμουν ποτέ ΠΑΣΟΚ, αλλά αναγνωρίζω πως κανένας πολιτικός, πλην της Μελίνας Μερκούρη, δεν νοιάστηκε για το θέατρο. Έκανε δουλειά με τις συντάξεις και τα ΔΗΠΕΘΕ. Από τους 6.000 ηθοποιούς πληρώνονται οι 300, οι άλλοι φυτοζωούν.
