Για την πολυδιάστατη σχέση μάνας - κόρης μάς μιλά η σκηνοθέτις Αναστασία Παπαστάθη, με αφορμή την επανάληψη του «Καληνύχτα μητέρα» της Μάρσα Νόρμαν, στο οποίο και συμπρωταγωνιστεί με τη Μαρία Σκούντζου (Ραντάρ, από 11/10).
Κρίνοντας από τα έργα που έχετε επιλέξει τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως σας απασχολεί ιδιαίτερα το θέμα των ενδοοικογενειακών σχέσεων. Ποιο πεδίο θέλετε να ερευνήσετε περισσότερο;
Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στις ανθρώπινες σχέσεις, που αφορούν όχι μόνον οικονομικά ζητήματα αλλά και τη μεταξύ μας επικοινωνία, την οικολογική συνείδηση, τον καταιγισμό πληροφοριών που αδυνατούμε να επεξεργαστούμε... Δυσκολίες που φέρνουν τον άνθρωπο σε απόγνωση και απελπισία. Η οικογένεια είναι ο πυρήνας μιας κοινωνίας, είναι το φυτώριο. Ό,τι συντελείται μέσα στην οικογένεια αποτυπώνεται στην κοινωνία. Έτσι τα πεδία που αναφέραμε νομίζω ότι συνδέονται μεταξύ τους. Η ποιότητα στη σχέση γονέα - παιδιού σχετίζεται με τη ζωή του παιδιού ως ενήλικου και ως μέλους της κοινωνίας.
Δραματουργικά σας ενδιαφέρει περισσότερο η ψυχολογία των ρόλων ή η αποτύπωση ενός ψυχικού τοπίου;
Λόγω των πολλαπλών ιδιοτήτων που έχω, άλλοτε ξεπροβάλει η ηθοποιός, άλλοτε η σκηνοθέτις και άλλοτε το συγγραφικό δαιμόνιο που με διακατέχει. Αν τα πάρω με τη σειρά, νομίζω ότι η πρώτη μου προσέγγιση είναι αυτή της ηθοποιού. Ξεκινάω δηλαδή από την αρτιότητα με την οποία είναι δομημένος ένας ρόλος. Με ενδιαφέρει πρωτίστως να ερευνήσω τον τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη ψυχή. Η σκηνοθετική μου δουλειά προτιμώ να παραμένει αόρατη χωρίς σκηνοθετικά τεχνάσματα, αυτά δεν αφορούν, κατά την γνώμη μου, στην ουσία. Δίνω προτεραιότητα στην ερμηνεία του ηθοποιού και στην ανάπτυξη σχέσης μεταξύ των χαρακτήρων. Νομίζω ότι αν η ψυχολογία των ρόλων σκιαγραφείται με λεπτομέρεια, το ψυχικό τοπίο προκύπτει.
Το «Καληνύχτα μητέρα» εστιάζει, ωστόσο, στην ιδιαίτερα σύνθετη σχέση μάνας και κόρης...
Η μητρική αγάπη έχει τέτοια δύναμη που μπορεί ή να σε εγκλωβίσει ή να σε απογειώσει. Στο «Καληνύχτα μητέρα» η αγάπη της μάνας εκφράζεται αρχικά με ανιδιοτέλεια και φροντίδα, αλλά καταλήγει απόλυτα ιδιοτελής, μετατρέποντας τη φροντίδα σε φυλακή. Σαφώς η μάνα δεν έχει συνείδηση των πράξεών της, αυτό όμως δεν την απαλλάσσει. Θέλω να πω ότι ο άνθρωπος που πράττει ασυνείδητα δεν είναι άμοιρος ευθυνών.
Ερμηνεύοντας για δεύτερη φορά μια γυναίκα στα πρόθυρα της αυτοκτονίας τι πιστεύετε ότι οδηγεί έναν άνθρωπο σε αυτή την απόφαση;
Η εμπειρία μου στο θέμα της αυτοκτονίας ξεκινάει με την «Παρεξήγηση» του Αλμπέρ Καμύ. Εκεί η Μάρθα αυτοκτονεί, αμέσως μετά την απώλεια της μητέρας της. Είναι τόσο μεγάλη η σχέση εξάρτησης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους, που της είναι αδύνατον να διανοηθεί τη ζωή της χωρίς εκείνη. Στο «Καληνύχτα Μητέρα» η Τζέσυ μεγαλώνει με την περιοριστική πεποίθηση ότι δεν είναι ικανή για τίποτα, δεν αξίζει τίποτα, αδυνατεί να αυτονομηθεί και σε συνδυασμό με το πρόβλημα υγείας της οδηγείται στην αυτοκτονία. Όπως βλέπετε είναι δυο διαφορετικές περιπτώσεις με το ίδιο αποτέλεσμα. Ερευνώ το θέμα. Η ψυχική διαδρομή ενός ανθρώπου είναι ένα ελκυστικό μυστήριο.
Πιστεύετε ότι η συγγραφέας εξετάζει το ζήτημα από ψυχαναλυτική σκοπιά;
Η πρόθεση του συγγραφέα τις περισσότερες φορές παραμένει άγνωστη. Δεν γνωρίζω λοιπόν ποια ήταν η πρόθεση της Μάρσα Νόρμαν όταν έγραφε το «Καληνύχτα μητέρα». Εμένα η ενασχόλησή μου με αυτό το έργο με γέμισε συναισθήματα, μου έδωσε υλικό για έρευνα, με ταξίδεψε. Ό,τι βίωσα μέσα από τη σκηνική του παρουσίαση, ήταν πολύτιμο. Ήταν ένα εργαλείο για την απόκτηση επίγνωσης. Το θέατρο είναι μέρος μιας ολιστικής στάσης ζωής.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία όταν καλείστε να μεταφέρετε στο θέατρο ιστορίες με βαρύ συναισθηματικό φορτίο;
Μεταχειρίζομαι το χιούμορ για αποφόρτιση. Στην καθημερινότητα τα βάρη μπορεί να τσακίσουν έναν άνθρωπο, στο θέατρο όμως ένα βαρύ συναισθηματικό φορτίο μπορεί να αποσυμπιέσει τον ηθοποιό. Η βουτιά στην ανθρώπινη ψυχή μόνο ενδιαφέρον μπορεί να έχει.
Ο καθρέφτης του θεάτρου αντανακλά μερικές φορές την εικόνα της προσωπικής μας ζωής. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο κάνετε θέατρο;
Από τα πρώτα μου παιδικά χρόνια, το θέατρο ήταν ένας τρόπος έκφρασης. Πολύ αργότερα, όταν ξεκίνησα τις σπουδές μου στο Καποδιστριακό στα Μαθηματικά, το πρώτο που έκανα ήταν να γραφτώ στο θεατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου. Αμέσως μετά πήγα σε Δραματική Σχολή. Σας αναφέρω μερικά βήματα που δεν ξέρω πως έγιναν, το ένα έφερε το άλλο. Σίγουρα υπήρξε κάποια ανάγκη να κάνω θέατρο και αυτή δεν γεννήθηκε ανεξάρτητα από την ζωή που έζησα.
Περισσότερες πληροφορίες
Καληνύχτα μητέρα
Το βραβευμένο έργο μελετά τις ανθρώπινες σχέσεις με αλήθεια, τρυφερότητα, συγκίνηση και χιούμορ.
