Με ένα διαχρονικό έργο κατανόησης της ανθρώπινης φύσης, τον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Χένρικ Ίψεν, συναντιέται φέτος ο Γρηγόρης Βαλτινός και μας μιλά με συγκίνηση για τον ρόλο που ερμηνεύει στο Θέατρο Ιλίσια (από 5/10) αλλά και για τους συμπρωταγωνιστές του.
Ο ρόλος ή το έργο σάς κάνει να πείτε «ναι» σε μια δουλειά;
Σίγουρα δεν ξεκινάω από τον ρόλο, πάντα προσπαθώ να δω το έργο συνολικά. Αυτό μπορεί να σε οδηγήσει σε έργα ψυχής. Τα κλασικά έργα είναι εκεί, σε περιμένουν να ωριμάσεις, να ξεμπερδέψεις με τα μικρά, τα φτηνά, τα λίγα.
Πόσα χρόνια σας περίμενε ο «Αρχιμάστορας Σόλνες»;
Είκοσι... Ήταν μια σκέψη που την είχα αρκετά νωρίς στο θέατρο, έπρεπε όμως να έχω και την αντίστοιχη βιολογική ηλικία. Δεν σηκώνει εξωτερικά φτιασίδια ο «Αρχιμάστορας Σόλνες». Περνάει σε συμβολισμούς, σε ποιητικά επίπεδα ως ρόλος και ως έργο, ζητάει από τον ηθοποιό να βγάλει πράγματα μέσα από την ωριμότητα και την αλήθεια.
Ο Σόλνες ζητά με πάθος το ανέφικτο. Πόσο γοητευτικό είναι το αδύνατο, κύριε Βαλτινέ;
Ο Σόλνες λέει: «Εγώ έπρεπε να ανεβώ ψηλά, τα έβαλα με τον θεό και σταμάτησα να χτίζω εκκλησίες, θέλω τα αιώνια νιάτα, είμαι ο Ντόριαν Γκρέι, δεν πρέπει να με αντικαταστήσει κανένας». Ζητώντας το ανέφικτο, διαπράττει ύβρι και, ως γνωστόν, μετά την ύβρη έρχεται η νέμεσις. Δεν τα βάζει απλώς με τον θεό, τα βάζει με την ίδια τη φύση. Η φύση η ίδια έχει τη σκυταλοδρομία της, έχει τη γέννηση, την κορύφωση, τη δόξα, την κυριαρχία, την πτώση, το τέλος, τη διαδοχή. Με το πέρασμά μας από την ανθρωπότητα προσπαθούμε να αυξήσουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο σε γνώσεις, αίσθημα, αγάπη, εμπειρία, ειρήνη. Ο Σόλνες αρνείται τους φυσικούς νόμους, τον άνθρωπο ως ενιαία οντότητα, τη γενναιοδωρία, τη μεταλαμπάδευση, το κληροδότημα.
Ποια στοιχεία του χαρακτήρα του θέλετε να αναδείξετε;
Έχω βγάλει έναν Σόλνες σκληρό, απαιτητικό, υβριστικό προς όλους και, πρώτα από όλα, προς τη φύση και τον θεό. Ωστόσο, σκάβοντας μέσα του, βρήκα μέταλλα πολύτιμα. Θέλησε να καεί το παλιό του σπίτι για να το δώσει αντιπαροχή, να φτιάξει καινούργιο και να ανεβεί σαν αρχιτέκτονας. Αυτό συνέβη, αλλά ως αντάλλαγμα ο θεός τού πήρε τα παιδιά σε μια φωτιά. Αυτό τον γεμίζει ενοχές και τύψεις κι εκεί αρχίζουμε να βλέπουμε το πρώτο καλό μέταλλο μέσα του. Έχω φτιάξει έναν Σόλνες που κάποια στιγμή καταρρέει, ανασυγκροτείται, ξανασηκώνεται με εγωισμό, αλλά σπάει. Δεν αντέχει τον εαυτό του. Είναι βαρύ φορτίο να έχεις έναν εαυτό τόσο δύσκολο, απαιτητικό, δύσκαμπτο και τόσο υβριστικό. Πρέπει να είσαι φτιαγμένος από ατσάλι.
Όταν παίζω τον Σόλνες, ακούω μέσα μου το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» του Καβάφη. «Σαν έξαφνα ώρα μεσάνυχτ’ ακουσθεί, αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές – την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις. Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει. Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου· μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς». Ποιος περίμενε αυτό το ποίημα να είναι ο Σόλνες...
«Ο Ίψεν θέλει να μας πει ότι πρέπει να είμαστε συμφιλιωμένοι με κάποια πράγματα, διότι μόνο τότε μπορούμε να τα χαρούμε κιόλας. Μπορούμε να χαρούμε κάθε στιγμή, κάθε νίκη, κάθε ήττα, κάθε ηλικία, την κάθε μετάβαση, το κάθε κληροδότημα».
Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα του έργου;
Ο Ίψεν θέλει να μας πεις ότι πρέπει να είμαστε συμφιλιωμένοι με κάποια πράγματα, διότι έτσι μπορούμε να τα χαρούμε κιόλας. Μπορούμε να χαρούμε κάθε στιγμή, κάθε νίκη, κάθε ήττα, κάθε ηλικία, κάθε μετάβαση, κάθε κληροδότημα. Θέλει να μας πει ότι η ίδια η φύση βλέπει τον άνθρωπο και την κάθε ύλη σαν ενιαίο πράγμα.
Μιλήστε μας για τους συμπρωταγωνιστές σας.
Είμαι χαρούμενος για τις δύο νεαρές συμπρωταγωνίστριές μου αλλά και για τους πιο έμπειρους ηθοποιούς με τους οποίους συναντιέμαι φέτος. Η Ιώβη Φραγκάτου είναι θεατροπαίδι, με ένα βιογραφικό γεμάτο σοβαρές δουλειές. Την επέλεξε η σκηνοθέτις Αθανασία Καραγιαννοπούλου και στη συνέχεια την είδα κι εγώ και νομίζω ότι η Χίλντα έπεσε σε καλά χέρια. Το ίδιο αξιόλογη είναι και η Κατερίνα Κρέπη. Ο Αντίνοος Αλμπάνης έχει δώσει διαπιστευτήρια, όπως και ο πεπειραμένος Κώστας Καστανάς με χιλιάδες ρόλους στο ενεργητικό του και ο Μιχάλης Αεράκης, που ήταν χρόνια στο Εθνικό, στη συνέχεια διευθυντής στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης και τώρα, που τελείωσε η θητεία του, ξανανεβαίνει στη σκηνή με μεγάλη όρεξη.
Όσο για την Κατερίνα Λέχου, τι να πω; Νομίζω ότι ο ρόλος που ερμηνεύει στην παράστασή μας είναι ένας από τους καλύτερους στην καριέρα της. Ίσως ο καλύτερος… Είναι πάρα πολύ καλή, έχει χτίσει τον χαρακτήρα με τη συμπεριφορά, ακόμη και με το σώμα της. Χρησιμοποιεί αυτό το κάθετο στο έδαφος ψιλόλιγνο παρουσιαστικό για να δώσει την αίσθηση ότι την έχουν φάει από μέσα ο πόνος και το μαράζι. Η γυναίκα που ερμηνεύει έχει διώξει από τη ζωή της την επαφή επειδή έχει πονέσει πάρα πολύ. Έχει χάσει τα δύο της παιδιά, έχει αποξενωθεί από τον άντρα της, ζει σε ένα σπίτι μόνη, δεν πιστεύει πια στην επαφή, στο άγγιγμα.
Περισσότερες πληροφορίες
Αρχιμάστορας Σόλνες
Όσο κι αν φαίνεται πανίσχυρος στα μάτια των άλλων, έρχεται η στιγμή που ο αρχιμάστορας στέκεται αδύναμος μπροστά στη μοναξιά του. Ωσότου εμφανιστεί η νεαρή Χίλντα που αλλάζει τη μοίρα του.
