Ο «Οθέλλος» είναι η τραγωδία της ζήλιας, της προδομένης εμπιστοσύνης και της εκδίκησης και ο Χάρης Φραγκούλης την ανεβάζει στο Θέατρο Τέχνης (από 25/2). Μιλήσαμε μαζί του για το νέο, φιλόδοξο σκηνοθετικό του εγχείρημα…
Έχεις σκηνοθετήσει τέσσερις παραστάσεις και τώρα σκηνοθετείς τον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ. Νιώθεις περισσότερο ηθοποιός ή σκηνοθέτης;
Δεν είμαι σκηνοθέτης, δεν με χαρακτηρίζει αυτή η ιδιότητα. Όλα εξαρτώνται από την καριέρα που θέλεις να κάνεις. Οι σκηνοθέτες που κάνουν καριέρα το πάνε κάπου. Στοχεύουν σε έργα και σε μια συχνότητα. Εγώ μπορεί να κάνω μία παράσταση που να είναι μπουρλότο.
Αυτό συμβαίνει με τον «Οθέλλο»;
Έχει γίνει το κεφάλι μου σαλάτα. Μπαίνω στα πράγματα με μεγάλη φόρα. Έτσι είμαι και στη ζωή μου. Δουλεύω την παράσταση στο μυαλό μου τρία χρόνια.
Τι σε οδήγησε στην επιλογή αυτού του έργου;
Είναι πολλοί οι λόγοι, ένας βασικός είναι η ποίηση του Σαίξπηρ. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ το πώς η ποίηση μπορεί να γίνει πιο κυριολεκτική από τον πεζό λόγο. Ο άνθρωπος πάει στην ποίηση για να γίνει πιο ακριβής, για να φτάσει εκεί που δεν μπορεί αλλιώς. Το συγκεκριμένο έργο έχει σχέση με την αποτυχία όλων των ηρώων, αν το πάρεις από την άποψη της πλοκής. Στην παράσταση θέλουμε να δούμε τι πραγματικά θέλουν αυτά τα παράφορα πρόσωπα. Οι ήρωες του Σαίξπηρ είναι στα κόκκινα και σε κάνουν να σκεφτείς «μήπως οι άνθρωποι σέρνονται από κάτι ερήμην τους»; Έτσι γίνεται και στις ζωές μας; Στον «Οθέλλο» φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι οδηγούνται από κάτι πιο δυνατό από αυτούς…
Έλα ντε; Το αίμα; Ο θεός; Ο λάκκος που μπαίνουν είναι ο λάκκος της ύπαρξής τους. Όταν βιώνεις κάτι έντονο, θέλεις να πεθάνεις από αυτό. Είναι ένα τρελό, παράφορο πρόσωπο ο Οθέλλος. Τι σημαίνει αγαπάω πάρα πολύ; Θα διαλυθείς. Δεν μπορούν να προχωρήσουν, να κάνουν καριέρα οι ήρωες του Σαίξπηρ… Είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν.
Βιώνουν τα πάντα στα άκρα;
Προσωπικά, «το στα άκρα» θα το έλεγα κανονικό. Ζητάω από τους ηθοποιούς να βουτήξουν το πόδι τους σε κάτι άγνωστο. Το άγνωστο είναι το πιο βαθιά οικείο. Αλλά δεν πάμε εκεί επειδή μπορεί να πάθουμε ψυχωτικό επεισόδιο. Συνηθίζουμε να λέμε «ερωτεύτηκε ακραία». Μα το ερωτεύτηκα έχει μέσα του το ακραίο. Είναι ακραία η ζωή. Η ιδεοληψία μπορεί να γίνει κάτι παρανοϊκό. Λέω στους ηθοποιούς φωνάξτε, παίξτε, χτυπήστε. Και μου λένε: «Και ο ρεαλισμός;». Ο ρεαλισμός είναι ένα κατασκεύασμα. Είναι ένα εμφύτευμα που μου φαίνεται αφύσικο.
Ποιοι παίζουν τους βασικούς ρόλους;
Δυσδαιμόνα είναι η Σοφία Κόκκαλη, ο Ανδρέας Κωνσταντίνου είναι ο Κάσσιος, ο Ανδρέας Κοντόπουλος ο Ιάγος και Οθέλλος ο Γιάννης Παπαδόπουλος.
Για ποιες συνεργασίες αισθάνεσαι μέχρι σήμερα τυχερός;
Είχα την τύχη να συνεργαστώ με σκηνοθέτες-μεγάλα κεφάλια, με τον Μαρμάρινο, τον Μαστοράκη, τον Βογιατζή, άτομα που αγαπάω πολύ, με πνεύμα που μπορεί να με συγκινήσει. Ο Μιχαήλ είναι και πολύ καλός ηθοποιός. Περιμένω πώς κάι πώς να τον δω στον «Μισάνθρωπο», σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.
Τι ήταν για σένα ο Λευτέρης Βογιατζής;
Τον εμπιστεύτηκα τρελά, με βασάνισε, αλλά με τα υλικά που μου έδωσε παίζω ακόμη. Έπαθα μαζί του πολύ δύσκολα πράγματα. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς πολύ κόπο. Ο πολιτισμός που πατάς είναι πάνω σε μυαλά που διαλύθηκαν. Δες πόσα σπουδαία μυαλά πυρπολήθηκαν: ο Ζενέ, ο Μπλανσόν, ο Αντρέγιεφ, ο Μπατάιγ. Χρειάζεται η δυσκολία. Εδώ είμαστε τρομοκρατημένοι που ζούμε.
Για κάποιους η τέχνη είναι ένα ασφαλές καταφύγιο.
Ναι, όλα καλά… Αλλά κάνε λίγο στην μπάντα να φανεί ο συγγραφέας και τα πρόσωπα, να δεις τι συμβαίνει όταν χάσεις την πάρτη σου και μείνεις στο κενό. Δες λίγο τη διαδικασία. Να έρθει ξαφνικά ο Τενεσί Ουίλιαμς και να πάθεις σοκ...
«Συνηθίζουμε να λέμε "ερωτεύτηκε ακραία". Μα το ερωτεύτηκα έχει μέσα του το ακραίο. Είναι ακραία η ζωή».
Πάντως η ερμηνεία σου φέτος στον «Γυάλινο κόσμο» του Ουίλιαμς στο θέατρο Οδού Κεφαλληνίας είναι πολύ δυνατή.
Θέλω να βγάζω πράγματα της ψυχής πάνω στη σκηνή. Το θέατρο είναι σκόνη και αυτό είναι το υπέροχο. Δεν είναι ένας πίνακας που μένει, κάθε παράσταση είναι διαφορετική. Ο ηθοποιός είναι έρμαιο του μυαλού του θεατή. Εγώ μπορεί να δώσω το διαμάντι της ψυχής μου κι εκείνος να μην καταλάβει τίποτα.
Είναι αλήθεια ότι όταν ταξιδέψατε στη Νέα Υόρκη με τους «Όρνιθες» ένα από τα πρώτα πράγματα που έψαξες ήταν ο χώρος προπόνησης για την πυγμαχία;
Κάνω πολλά χρόνια αγώνες και όταν πήγαμε Νέα Υόρκη έψαξα να βρω ένα χώρο για προπόνηση κοντά στο θέατρο στο Μπρούκλιν. Έκανα προπόνηση εκεί που έκαναν προπόνηση ο Μοχάμεντ Άλι και ο Τζέικ Λαμότα. Όταν με είδε ο προπονητής μού είπε: «Έλα να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με σένα, αφού ξέρεις. Έλα να σε προπονήσω και να παίξεις». Η σκέψη του εκεί λέει πως αφού το ‘χεις και μπορούν να βγάλουν κάτι από σένα γιατί να μην σου βάλουν άμεσα στόχους. Εδώ, αν δεν το ζητήσεις εσύ, δεν θα το κυνηγήσει κανείς, πρέπει να πληρώσεις για να βάλεις στόχους.
Πώς παίζεις στο θέατρο όταν έχεις τραυματιστεί στο πρόσωπο μετά από έναν αγώνα;
Έχω παίξει μπλε στον «Δον Ζουάν». Δεν με πονάει ένα χτύπημα, οι τραυματισμοί είναι το θέμα. Τα σπασίματα με αγχώνουν όταν έχω παράσταση.
Νιώθεις να έχεις εγκλωβιστεί ποτέ σε κάτι;
Όχι, γι’ αυτό παίζω μποξ. Αν αφεθείς έχασες το παιχνίδι. Πρέπει να μπουν εμπόδια, να ζοριστείς με κάτι, να μπεις σε μια διαδικασία για να προχωρήσεις. Υπάρχει κανένας χορευτής στον κόσμο που να είναι σπουδαίος απλά επειδή χόρευε πολύ; Το ότι παίζεις πολύ δεν σημαίνει κι ότι προχωράς. Έκανα χρόνια να καταλάβω τι εννοούσε ο Λευτέρης Βογιατζής: «Είσαι πολύ καλός ηθοποιός αλλά θα έχεις πολλά προβλήματα για να γίνεις τέλειος». Εννοούσε ότι υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνει για να έρθει κάτι άλλο.
Περισσότερες πληροφορίες
Οθέλλος
Ο Χ. Φραγκούλης επιδιώκει νέες συναντήσεις με τους σαιξπηρικούς ήρωες, σε ένα έργο για την εκδίκηση, την προδοσία και το μύχιο φόβο για το ξένο.
Γυάλινος κόσμος
H πρώτη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Ουίλιαμς και το πιο αυτοβιογραφικό του έργο, σε μια ρεαλιστική προσέγγιση μουσικής δομής που φωτίζει τη διαδικασία της ανάσυρσης του παρελθόντος ως καταφυγίου των ηρώων.