Θα μπορούσε η Αντιγόνη να δραπετεύσει από τη μοίρα της σε μια σύγχρονη ανάγνωση του μύθου; Η σκηνοθέτις Βάνα Πεφάνη μας απαντά μιλώντας για το έργο «Αντιγόνη- η αληθινή ιστορία»
Γιατί εξακολουθεί να συγκινεί η Αττική τραγωδία;
Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, να οργανώσουμε την αντίληψη μας για όσα συμβαίνουν και να θέσουμε ερωτήματα που αφορούν στο μέγα μυστήριο της ζωής, τότε πρέπει να καταφύγουμε στην Αττική τραγωδία. Η ανασυγκρότηση της μνήμης από το πνεύμα, το οποίο αναδίδουν ακόμη τα κείμενα των σωζόμενων αρχαίων τραγωδιών είναι που μας συγκινεί.
Καταλαβαίνω ένα έργο τέχνης σημαίνει μόνο ότι το συσχετίζω με τις εμπειρίες και τις σκέψεις μου;
Με έχουν συγκινήσει, υπερβολικά μπορώ να πω, έργα τέχνης που δεν τα συσχέτισα ούτε με την ζωή μου, ούτε με τις σκέψεις μου. Δεν ξέρω καν, αν τα έχω κατανοήσει. Τουλάχιστον με τον τρόπο που εννοούν οι ακαδημαϊκοί. Όχι, λοιπόν. Για μένα δεν είναι απαραίτητη η σύνδεση της τέχνης με τα βιώματα μου. Μου αρκεί ένα έργο να λειτουργήσει μέσα μου, να μου προκαλέσει συναισθήματα και να ταξιδέψω μέσα απ’ αυτό σε άγνωστα φαντασιακά μονοπάτια.
Ποια είναι η δική σας Αντιγόνη στο έργο της Χρύσας Ξουραφά και ποια η σχέση της με την ηρωίδα του Σοφοκλή;
Η κ. Ξουραφά, όπως λέει και η ίδια, δανείστηκε με σεβασμό την ηρωίδα του Σοφοκλή, και την έκανε ηρωίδα στο δικό της έργο, φωτίζοντας μια άλλη πτυχή του χαρακτήρα της. Η Αντιγόνη της παράστασης μας, δεν ανήκει ούτε στον Σοφοκλή, ούτε στην συγγραφέα μας και από 8 Ιουνίου δεν θα ανήκει ούτε σε μένα. Είναι από αυτά τα πλάσματα που τα ονομάζουν στοιχειά, νεράιδες της πόλης που τολμούν να κάψουν και δεν φοβούνται να καούν. Η αλήθεια τους έχει την αποκοτιά της νεαρής ηλικίας και το πάθος τους δεν το κατανοούν οι άνθρωποι.
Ποιες είναι οι αρετές και ποιες οι αδυναμίες της;
Και, για τα δυο θα απαντήσω η τόλμη. Το μεγαλύτερο όπλο της Αντιγόνης, συχνά στρέφεται εναντίον της. Αλλά δεν εγκαταλείπει. Εξ’ άλλου η τόλμη είναι η αρχή της δράσης. Συνεχίζει την πορεία της με άγνοια κινδύνου.
Ως σκηνοθέτης θέλετε να συνομιλήσετε στους θεατές με σκληρό ή με ποιητικό τρόπο;
Φαντάζομαι ότι αυτή η ερώτηση γίνεται, γιατί ξέρετε ότι έχω συνομιλήσει αρκετές φορές με τους θεατές των παραστάσεων μου με σκληρό τρόπο. Πρέπει όμως να σας πω ότι και μέσα από την ωμή αλήθεια και την σκληρότητα αναδύεται συχνά η ποίηση. Αυτή την φορά όμως, ομολογώ ότι η διάθεση μου είναι πιο ευάλωτη και ευαίσθητη, σαφώς ερωτική, χαλαρή και κάπως παιχνιδιάρικη. Θα την ονόμαζα λοιπόν ποιητική μ’ έναν άλλο τρόπο.
Την πολιτεία των ανθρώπων την φτιάχνει μόνο η πολιτική ή και κάτι άλλο όπως η επιθυμία και ο έρωτας;
Την πολιτεία των ανθρώπων την φτιάχνουν άνθρωποι. Αυτά τα απόλυτα αντιφατικά όντα. Αντίθεση ανάμεσα στο κοινωνικό και το ατομικό, στο ηρωικό και το καθημερινό, στο όνειρο και την πραγματικότητα, στην πραγματικότητα και την έκφρασή της με το λόγο, στη ζωή και το θάνατο, στο θάνατο και την αθανασία, στην αντοχή και την κάμψη, στη χαρά και τον πόνο, στον έρωτα και την διάψευση, σ’ αυτό που θέλουμε να βλέπουμε θετικό και αποδεικνύεται αρνητικό. Πάνω σ αυτές τις αντιφάσεις είναι στηριγμένη, πιστεύω η πολιτεία μας.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό που σας αποκάλυψε αυτή η παράσταση;
Αποκάλυψη για μένα είναι κάθε φορά οι συνεργασίες και οι άνθρωποι. Τα καινούργια στοιχεία που ανακαλύπτω στους παλιούς συνεργάτες και η γνωριμία μου με καινούργιους. Αυτή η τρίμηνη συνεύρεση. Και κάθε φορά παρ’ όλες τις δυσκολίες, χαίρομαι. Γι’ αυτό που έζησα και γι’ αυτό που τελικά θα μεταφέρουν αυτοί οι αγαπημένοι άνθρωποι σε σας από τη σκηνή του θεάτρου. Ελπίζω να τους χαρείτε και εσείς. Το αξίζουν.
Περισσότερες πληροφορίες
Αντιγόνη, η αληθινή ιστορία
Ας δούμε την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή αλλιώς, μας λέει η συγγραφέας, η οποία σκιαγραφεί τη ζωή μιας αντισυμβατικής και ονειροπόλας γυναίκας που ζει στο σήμερα