Οι θεατρικές παραστάσεις που θα δούμε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση

Σπουδαίοι ξένοι καλλιτέχνες και ανερχόμενοι Έλληνες δημιουργοί σκηνοθετούν φέτος τις θεατρικές παραγωγές της Στέγης, οι οποίες ενσωματώνονται στον γενικότερο προγραμματισμό αφιερωμένο στην ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση και αγάπη. Σε μια εποχή που η μοναξιά και οι κοινωνικές προκλήσεις μοιάζουν πιο επιτακτικές από ποτέ, οι φετινές παραγωγές φέρνουν στο προσκήνιο την δύναμη των σχέσεων και της αλληλεπίδρασης. Η αρχή είναι δυναμική με το 24ωρο πρότζεκτ "Τhe second woman" (5/10), ένα διεθνώς καταξιωμένο θεατρικό, κοινωνιολογικό και ψυχολογικό πείραμα, σε σύλληψη και σκηνοθεσία της Nat Randall και της Anna Breckon, δύο ανερχόμενων δημιουργών από την Αυστραλία, που δείχνουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα δουλειά τους. Στην ελληνική εκδοχή της παράστασης που ήδη έχει παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Άμστερνταμ και τη Βαρκελώνη, η Στεφανία Γουλιώτη θα παίξει την ίδια σκηνή χωρισμού εκατό φορές, επί 24 ώρες. Παρτενέρ της είναι εκατό άνδρες ή μη δυαδικά και queer άτομα, διαφορετικής ηλικίας, ιθαγένειας και επαγγέλματος: δεν είναι απαραίτητα ηθοποιοί και δεν έχει προηγηθεί καμία πρόβα. Ένας μαραθώνιος αντοχής, τόσο για την κύρια ερμηνεύτρια όσο και για το κοινό, ένα πρωτόγνωρο μανιφέστο για τον ρόλο των φύλων και την ευαίσθητη δυναμική των σχέσεων και μια εμπειρία ζωντανού κινηματογράφου, καθώς ένα επιτελείο κινηματογραφιστών, που τα μέλη του αυτοπροσδιορίζονται θηλυκότητες και μη δυαδικά άτομα, καταγράφει και προβάλλει στην οθόνη του σκηνικού τα κοντινά πλάνα κάθε συνάντησης. (Διάρκεια: 24 ώρες, με 15λεπτα διαλείμματα για την ερμηνεύτρια και το συνεργείο κάθε 2 ώρες.)

Ακολουθεί ένα ακόμη διαπολιτισμικό πρότζεκτ, στη συνεργασία του διεθνή Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες, που θα σκηνοθετήσει για πρώτη φορά Έλληνες ηθοποιούς. Ο Νίκος Καραθάνος και η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου είναι το ζευγάρι στο "Χορό των εραστών" (από 10/10), το πρώτο έργο που υπέγραψε ο Ροντρίγκες, το πιο αυτοβιογραφικό, το οποίο ξεκίνησε να γράφει το 2006 και ολοκλήρωσε το 2020. Ένα έργο-ύμνος στις σχέσεις αγάπης και τη συντροφικότητα καθώς και ένα μεγάλο ερωτικό ποίημα, με δύο ηθοποιούς να γίνονται ένα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ανεβαίνει από τον ίδιο (σε συνεργασία με την Αργυρώ Χιώτη), σε μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα μετά από ανάθεση της Στέγης. Ο "Χορός των εραστών" μας παρασύρει στην καρδιά της σχέσης δύο ανθρώπων, την ώρα που αναμετρώνται με μια οριακή εμπειρία ζωής και θανάτου, κι από εκεί, στην πορεία της κοινής ζωής τους, ενός "μαζί για πάντα", κόντρα στον χρόνο και τη φθορά.

Ένας από τους πλέον πολυσυζητημένους σκηνοθέτες της νέας γενιάς, ο Γιώργος Κουτλής σκηνοθετεί το "Οξυγόνο" του Ιβάν Βιριπάγιεφ (από 21/11). Με θεατρικές σπουδές στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και αργότερα στην Ακαδημία Θεατρικής Τέχνης GITIS της Μόσχας, ο Κουτλής είναι λάτρης της ρωσικής δραματουργίας κι έτσι επισφραγίζει την πρώτη του συνεργασία με τη Στέγη με ένα έργο που θεωρείται το "μανιφέστο" του Νέου Ρωσικού Δράματος. Το "Οξυγόνο" του Ιβάν Βιριπάγιεφ, έργο-μανιφέστο των 00s, παρουσιάζεται ως αντίδοτο στην "ψυχοπολιτική ασφυξία" της Generation Z, με έναν θίασο 25 ατόμων σε μια spiritual rave εμπειρία. "Γράφω για μια γενιά μορφωμένων νέων που δεν πολυπηγαίνει στο θέατρο" δήλωνε το 2003 ο Βιριπάγιεφ, ο κορυφαίος εκπρόσωπος της νέας ρωσικής δραματουργίας, επικηρυγμένος πλέον από το ρωσικό καθεστώς και πολιτογραφημένος Πολωνός.

Έργο- μανιφέστο της γενιάς των 00s, το "Οξυγόνο" γράφτηκε ως θεατρική πρόζα ειπωμένη από δύο πρόσωπα –ένα κορίτσι κι ένα αγόρι με το ίδιο όνομα–, συνοδεία live dj- set, για να ανεβαίνει τόσο σε θεατρικές σκηνές όσο και σε κλαμπ. Η παράσταση δομημένη σε δέκα κεφάλαια, σαν μια μεταγραφή των Δέκα Εντολών, σαν μια νέα Καινή Διαθήκη, εκκινεί από το ανάποδο του "Ου φονεύσεις", καταλήγει σε μια βιβλική Αποκάλυψη, ενώ τη διατρέχει το εναγώνιο ερώτημα "τι είναι για σένα οξυγόνο;". Είκοσι χρόνια μετά, ο Γιώργος Κουτλής το μεταγράφει στο σήμερα, σαν έναν αναστοχασμό της Generation Z, μετατρέποντας τη σκηνή σε "αρένα" ενός rave party, με τους dj Reign of Time στα decks κι έναν νεανικό θίασο, o οποίος, σαν μεταδραματικός Χορός, αποζητά, με τους όρους μιας βλάσφημης ποιητικής, το αντίδοτο στην ψυχοπολιτική ασφυξία των καιρών μας. Ερμηνεύουν: Νοεμή Βασιλειάδου, Ηλέκτρα Μπαρούτα, Εβίνη Παντελάκη, Αντωνία Πιτουλίδου, Γκαλ Α. Ρομπίσα, Ναταλία Σουίφτ, Γιάννης Τομάζος, Κώστας Phoenix, Μάριος Χατζηαντώνη, Νικόλας Χατζηβασιλειάδης κ.ά.

Με το νέο έτος, θα δούμε, επίσης στην πρώτη του συνεργασία με τη Στέγη, τη νέα δουλειά του πλέον φέρελπι νέου σκηνοθέτη, Μάριο Μπανούσι, που έκανε πάταγο όταν παρουσίασε την παράσταση "Goodbye, Lindita" στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού. Η παράσταση "Μάμι" (από 6/2/25) είναι μια παράσταση-ύμνος για όλες τις γυναίκες που μας μεγάλωσαν, μια παράσταση- αντίδωρο στις γυναίκες που μας  έθρεψαν, ένα οπτικό ποίημα για τη σχέση μητέρας και παιδιού. Η σκηνή μετατρέπεται σε ένα τοπίο μνήμης, οικείο και, συνάμα, απόκοσμο. Οι ερμηνευτές, βυθισμένοι στη σιωπή, πλάθουν συμβάντα βαθιάς συγκίνησης και μας παρακινούν να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις δικές μας μνήμες, τις δικές μας σχέσεις και τη συναισθηματική κληρονομιά που κουβαλάμε. Δημιουργός μιας ολότελα δικής του σκηνικής γλώσσας, ο 26χρονος αλβανικής καταγωγής Μάριο Μπανούσι περιοδεύει ήδη ανά τον κόσμο με τα πρώτα έργα του, "Goodbye, Lindita" (2023) και "Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia" (2023), και χαιρετίζεται διεθνώς ως το παιδί-θαύμα του ελληνικού θεάτρου. Ερμηνεύουν: Παναγιώτα Γιαγλή, Βασιλική Δρίβα, Δημήτρης Λαγός, Αγγελική Στελλάτου, Ευτυχία Στεφάνου–Ήλια Κουκουζέλη και Φώτης Στρατηγός.

Ο Ρομέο Καστελούτσι επιστρέφει στη Στέγη με τη "Βερενίκη" (26-30/3), παράσταση ελεύθερα εμπνευσμένη από το ομώνυμο κλασικό δράμα του Ρακίνα. Ο κορυφαίος Ιταλός εικονοκλάστης δημιουργός σκηνοθετεί την Ιζαμπέλ Ιπέρ και 14 άνδρες σε ένα έργο για την τρέλα, την αλήθεια και το ψέμα του να αγαπάς και να αγαπιέσαι. Η "Βερενίκη" του Ρακίνα μεταμορφώνεται από μια Ιζαμπέλ Ιπέρ όπως δεν την έχουμε ξαναδεί, με τους ανδρικούς ρόλους να στέκονται γύρω της ως βουβά πρόσωπα και τον θρήνο του χαμένου έρωτά της να αντηχεί μέσα μας και γύρω μας. "Ο έρωτας είναι το Θέατρο της Σκληρότητας" λέει ο Καστελούτσι με αυτή την παράσταση, όπου μια λαβωμένη ηρωίδα απεκδύεται το βασιλικό πέπλο της και 14 άνδρες παίρνουν αποφάσεις ερήμην της. Η Βερενίκη παρουσιάζεται ως το ακίνητο και κεντρικό σημείο του χάους και ως η αρχή ενός τυφώνα που μας συμπαρασύρει. 

Ο Καστελούτσι σημειώνει: "Πραγματικά εισερχόμαστε στο αληθινό, στο σκοτάδι του σώματος, σε ό,τι παραμένει κρυμμένο από το δέρμα. Ένα θέατρο φτιαγμένο από αληθινά, ψεύτικα και φαντασιωμένα σώματα. Η παιδεία και η αγνότητα σηματοδοτούν τα όρια μιας ερωτικής νοσηρότητας που συνθλίβει τα σώματα: η βία είναι πλέον ενδοκρινική και τα φρένα είναι πιο ισχυρά από το γκάζι. Αυτή η ενέργεια δεν εκρήγνυται, καθώς συγκρατείται από ένα σώμα που δεν έχει πια λόγια. Για αυτό και η Βερενίκη είναι ίσως η πιο ακίνητη, στατική και ανησυχαστική 'τραγωδία' που έχει συλληφθεί ποτέ. Κι όμως, μας φέρνει δάκρυα στα μάτια, γιατί στη Βερενίκη –θα μπορούσε να πει κανείς – είμαι εγώ".

Σε επανάληψη θα παρουσιαστεί η ιδιότυπη μουσικοθεατρική περφόρμανς των Γιάννη Αγγελάκα & Χρήστου Παπαδόπουλου, "Νέκυια" (14-16/2/25). Η εμβληματική ραψωδία "λ" της Οδύσσειας μεταμορφώθηκε σε μια "surround" ηχοτροπική κατάβαση στον Άδη, που μας μυεί στη ζωή. Η περφόρμανς του κορυφαίου δημιουργού της ελληνικής ροκ σκηνής, Γιάννη Αγγελάκα, και του χορογράφου-αποκάλυψη στην Ευρώπη, Χρήστου Παπαδόπουλου, ξεκινά κατανυκτικά, υποβλητικά, μυστικιστικά σαν μια τελετουργική εμπειρία θέασης και ακρόασης της εμβληματικής ραψωδίας "λ" του ομηρικού έπους, που περιγράφει την κάθοδο στον Άδη του Οδυσσέα, ώστε να πάρει τον χρησμό από τον μάντη Τειρεσία για να επιστρέψει στην Ιθάκη. Πρόκειται για μια αταξινόμητη παράσταση μουσικής, θεάτρου, χορού, φωτός και αναλογίου, ένα ξεχωριστό ταξίδι ανάμεσα στο φως και τις σκιές, με συνοδοιπόρους τη μουσική σύνθεση του Αγγελάκα και τις εικόνες που δημιουργεί ο Παπαδόπουλος. Την αφήγηση αναλαμβάνουν η Όλια Λαζαρίδου και ο ίδιος ο Γιάννης Αγγελάκας.