Η άφιξη του φετινού Αυγούστου ήρθε μαζί με μία σημαντική ανακάλυψη από τον κόσμο της παπυρολογίας. Συγκεκριμένα, πριν λίγες μέρες, ανακοινώθηκε η εύρεση νέων στίχων που πιστεύεται ότι ανήκουν σε δύο μερικώς σωζόμενες τραγωδίες του Ευριπίδη. Η ανακάλυψη έγινε γνωστή από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα του Colorado Arts and Sciences Magazine του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Μπόλντερ.
Το χρονικό μιας ανακάλυψης
"Είναι μεγάλο πράγμα για την επιστήμη μας” δήλωσε η Yvona Trnka-Amrhein, η επίκουρη καθηγήτρια κλασικών σπουδών που συνειδητοποίησε πρώτη ότι αυτό που είχε στα χέρια της ήταν Ευριπίδης. Και πράγματι, πώς αλλιώς να χαρακτηριστεί μία τέτοια ανακάλυψη όταν μιλάμε για την επιστήμη που βασίζεται στην επιβίωση ενός υλικού τόσο εύθραυστου όσο ο πάπυρος;
Όλα ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2022, όταν ο Basem Gehad, ο επικεφαλής των ανασκαφών στην αρχαία Φιλαδέλφεια της Αιγύπτου, έστειλε στην Yvona Trnka-Amrhein έναν πάπυρο που είχε ξεθαφτεί. Αφού μελέτησε προσεκτικά το μόλις 27 εκατοστών εύρημα, η επιστήμονας αποφάσισε να απευθυνθεί σε έναν ειδικό στα ευριπίδεια αποσπάσματα. Και αυτός δεν ήταν άλλος από τον μέντορά της, τον καθηγητή John Gibert. Από κοινού, οι δύο συνεργάτες επιβιβάστηκαν στο πάντα συναρπαστικό ταξίδι της ανάγνωσης ενός παπύρου, μία διαδρομή όπου η επίμονη παρατήρηση των σημαδιών που επέτρεψε ο χρόνος να παραμείνουν συναντά τη φαντασία που απαιτείται στα δυσανάγνωστα σημεία.
Κάπως έτσι, οι επιστήμονες έφτασαν στο σημείο να είναι αρκετά πεπεισμένοι ότι έχουν βρει νέα αποσπάσματα από τις τραγωδίες "Ινώ” και "Πολύιδος” του Ευριπίδη. Στο σύνολο των 98 στίχων που βρήκαν, οι 22 είναι γνωστοί με μικρές παραλλαγές, όμως οι υπόλοιποι είναι είναι τελείως καινούργιοι και ρίχνουν φως στο μέχρι πρότεινος χαμένο κείμενο των δύο έργων. "Πιστεύουμε ότι δεν έχει υπάρξει άλλο εύρημα τέτοιας σημασίας από τη δεκαετία του ‘60”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο John Gibert.
Μια πρώην Βάκχη κι ένας μάντης
Στην "Ινώ", κεντρικός χαρακτήρας είναι η επώνυμη ηρωίδα, θεία του θεού Διονύσου. Ο Ευριπίδης χρησιμοποιεί μια παραλλαγή του μύθου, όπου η Ινώ δεν είναι μια μητριά που σκοτώνει τα παιδιά της. Αντίθετα, εκείνη προσπαθεί να προστατέψει τα δικά της από την επόμενη γυναίκα του άντρα της, τη Θεμιστώ, η οποία θέλει να τα δολοφονήσει.
Η Ινώ είχε θεωρηθεί νεκρή από τον άντρα της, τον Αθάμαντα, όταν έγινε Βάκχη και έφυγε στον Παρνασσό. Όταν, όμως, εκείνος ανακάλυψε ότι είναι ζωντανή, αποφάσισε να την φέρει πίσω. Η επιστροφή αυτή πυροδότησε το σχέδιο εκδίκησης της Θεμιστούς, η οποία δεν αναγνώρισε την Ιώ όταν ήρθε στο παλάτι ως δούλα. Έτσι, η Θεμιστώ την εμπιστεύτηκε στην εκτέλεση του σχεδίου: της είπε να καλύψει με μαύρα σκεπάσματα τα παιδιά της Ινούς και με άσπρα τα δικά της, ώστε να ξέρει ποια να σκοτώσει. Όμως, η Ινώ έβαλε τα λευκά σκεπάσματα στα δικά της παιδιά κι έτσι οδήγησε τη Θεμιστώ στο να σκοτώσει τους ίδιους της τους γιους.
Από την άλλη πλευρά, ο Πολύιδος της επώνυμης τραγωδίας ήταν ένας μάντης που ανέστησε τον Γλαύκο, τον γιο του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, που πνίγηκε μέσα σε μια λεκάνη με μέλι. Αφού απέδειξε την αξία του περιγράφοντας το χρώμα μιας αγελάδας το οποίο άλλαζε τρεις φορές τη μέρα, ο Πολύιδος βρήκε τον τρόπο να φέρει πίσω στη ζωή τον Γλαύκο παρατηρώντας δύο φίδια. Στο απόσπασμα που βρέθηκε, παρουσιάζεται μια σκηνή όπου ο μάντης και ο Μίνως συζητούν για το κατά πόσο είναι ηθικό να δίνεις πάλι ζωή σε έναν νεκρό.
"Οι επαφές του John και μελετητές του Ευριπίδη μάς έχουν κάνει καθησυχάσει όσον αφορά την εμφάνιση κάποιας δυσάρεστης έκπληξης" είπε η Trnka-Amrhein, συμπληρώνοντας ότι: "Είμαστε απίστευτα χαρούμενοι που δουλέψαμε με αυτό το υλικό και ανυπομονούμε για την αντίδραση του κόσμου".
