Φρανκ Κάστορφ: "Πρώτα διαλύω το κείμενο και από τα ερείπιά του φτιάχνω κάτι καινούριο"

Στις 21 και 22 Ιουλίου θα παρουσιαστεί στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου η παράσταση της "Μήδειας" σε σκηνοθεσία του Φρανκ Κάστορφ, του Γερμανού σκηνοθέτη με τη σπουδαία σταδιοδρομία, του επί είκοσι πέντε χρόνια καλλιτεχνικού διευθυντή του εμβληματικού γερμανικού θεάτρου Volksbühne ("Σκηνή του Λαού"), κι έπειτα ανεξάρτητου δημιουργού. Για τις ανάγκες της παράστασης, ο Κάστορφ θα συνεργαστεί με τη δική του σταθερή ομάδα όσον αφορά στους καλλιτεχνικούς συντελεστές (μουσική, φώτα, σκηνογραφία, κοστούμια) και με μια ομάδα Ελλήνων ηθοποιών: Στεφανία Γουλιώτη, Σοφία Κόκκαλη, Μαρία Ναυπλιώτου, Αγγελική Παπούλια, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Αινεία Τσαμάτη, Νικόλα Χανακούλα και Νίκο Ψαρρά.

Το εγχείρημα εντάσσεται στην προσπάθεια της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, Κατερίνας Ευαγγελάτου, να καταστήσει την Επίδαυρο έναν τόπο για τον επαναστοχασμό πάνω στο στον αρχαίο δράμα, κάτι που μεταφράζεται και στο ενδιαφέρον για τις νέες δραματουργίες (ένα εγχείρημα που ξεκίνησε το 2021 με τον "Οιδίποδα" της Μάγια Τσάντε, που σκηνοθέτησε ο Τόμας Οστερμάιερ). Φέτος, το Φεστιβάλ θα καλωσορίσει τον θρυλικό Γερμανό που πρωτοήλθε στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2007 κι έπειτα το καλοκαίρι του 2017 στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος στη Volksbühne στην Πειραιώς 260. Σε διάλογο λοιπόν με Έλληνες ηθοποιούς για πρώτη φορά στη τεράστια σταδιοδρομία του, ο Κάστορφ, σκηνοθέτης με προσωπική αντιληψη για το τι είναι δραματουργία, θα παρουσιάσει ένα νέο κείμενο, με αφορμή αυτό του αρχαίου τραγικού. "Το κείμενο που θα δούμε σε παγκόσμια πρεμιέρα στις 21 και 22 Ιουλίου δεν θα είναι του Ευρυπίδη, αλλά του Φρανκ Κάστορφ", τόνισε η Κατερίνα Ευαγγελάτου πριν του δώσει το λόγο.

Ευδιάθετος και με ωραία αίσθηση του χιούμορ, φρόντισε να επιβεβαιώσει τη φήμη του ως ακραίου και ρηξικέλευθου σκηνοθέτη, που συνηθίζει να συνθέτει διαφορετικά κείμενα με στόχο να αναδείξει τον στοχασμό και τη φιλοσοφική αντιπαράθεση στο υπόστρωμα κάθε ιστορίας. Όπως τόνισε, άλλωστε, και ο ίδιος "πρώτα διαλύω το κείμενο και από τα ερείπιά του φτιάχνω κάτι καινούριο", και συμπλήρωσε: "ειδικά όταν πρωτοβγήκα στο γερμανικό θέατρο, εργάστηκα ώστε να καταστρέψω ό,τι υπήρχε νωρίτερα. Τώρα, βέβαια, στέκομαι μπροστά στα ερείπια και γίνομαι όλο και πιο συντηρητικός˙ υπενθυμίζω παρ’ όλ’ αυτά στον εαυτό μου, όπως και σε κάθε δημιουργό την αναγκαιότητα να γίνεται όλο και πιο ριζοσπαστικός, να εκπλήσσει τον εαυτό του όσο περνάνε τα χρόνια. Η τέχνη ειναι ένας μαραθώνιος που πρέπει ν’ αντέξεις". 

Η παράσταση που θα δούμε στην Επίδαυρο αντλεί από το υλικό του Ευριπίδη και το συμπληρώνει με τρία σχετικά κείμενα του Χάινερ Μύλλερ, τα "Μήδειας υλικό", "Ρημαγμένη όχθη" και "Τοπίο για Αργοναύτες": "Η ευριπίδεια τραγωδία είναι το κέντρο μας κι έπειτα έρχονται οι συνειρμοί πάνω σε αυτή, που είναι τα κείμενα του Μύλλερ", εξήγησε. Όσο για τη διανομή του κεντρικού ρόλου, "σε κάθε γυναίκα υπάρχει η δυνατότητα μιας Μήδειας, οπότε όλες θα παίξουν τη Μήδεια", φέρνοντας όμως η καθεμία κάτι διαφορετικό". Μίλησε επίσης για το έργο ως αφορμή για στοχασμό πάνω στο τι θα πει "γυναίκα" ("σε ολόκληρη την τραγωδία του Ευριπίδη ακούμε και βλέπουμε άνδρες να μιλούν για το θεό, για τις σχέσεις, για τις γυναίκες, αλλά απέναντί τους βλέπουμε και μια πολύ δυνατή γυναικεία μορφή") και έκανε λόγο για τον κυνισμό του ευριπίδειου κειμένου, "ένα μοτίβο που πρωτοεμφανίστηκε στον Ευριπίδη και επέζησε δύο χιλιετίες για να το ξαναδούμε στο θέατρο του Στρίντμπεργκ και τη δική του μάχη των φύλων". Το γεγονός πως επισκέφτηκε τον περασμένο χειμώνα την Επίδαυρο, μια μέρα με κρύο και βροχή, εντύπωσε ακόμη περισσότερο μέσα του την ιδέα για τη  μοναξιά της ηρωίδας, μια γυναίκας που "είναι μόνη και διωγμένη. Ένιωθα κι εγώ μόνος σ' αυτό το θέατρο των δυόμισι χιλιάδων χρόνων και η αλήθεια είναι πως ο χειμώνας είναι πιο κοντά στο πνεύμα της τραγωδίας από ότι το καλοκαίρι", είπε.

Συνεχίζοντας, επιβεβαίωσε τη φήμη του και ως ενός σκεπτόμενου διανοούμενου, ενός άκρως πολιτικοποιημένου δημιουργού, καθώς μίλησε για τη σχέση αρχαίας τραγωδίας και δημοκρατίας και έτσι, με έναν άκρως συνειρμικό αλλά συμπαγή λόγο, αναφέρθηκε στη Γερμανία του 18ου αι., τη Γαλλική Επανάσταση, την Ανατολική Γερμανία ("εκεί η δημοκρατία βρισκόταν στο όνομα της χώρας", είπε με λεπτή ειρωνεία), τη "δημοκρατία του Πούτιν", αλλά κι αυτή της σύγχρονης καπιταλιστικής Ευρώπης. "Είμαι ειρηνιστής, αλλά ένας βίαιος ειρηνιστής", κατέληξε.

Πριν απ’ αυτά πάντως μας είχε ήδη κερδίσει με το χιούμορ του: "Ο Νίκος [Ψαρράς] που λείπει σήμερα λόγω ασθένειας μας έχει πει ότι είχε συμμετάσχει και σε μια άλλη ‘Μήδεια’ ξένου σκηνοθέτη, αυτή του Βασίλιεφ [το 2008, από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας]. Η παράσταση γιουχαΐστηκε και οι θεατές πετούσαν κέρματα αγανακτισμένοι, όμως μετά τη δική μας παράσταση οι θεατές θα λένε: θυμάστε, τι ωραία που ήταν η ‘Μήδεια’ του Βασίλιεφ!", για να προσθέσει χαριτολογώντας απευθυνόμενος στην Κατερίνα Ευαγγελάτου: "Γιατί θέλεις να καταστρέψεις τη φήμη σου με μένα, Κατερίνα;" Παραδέχτηκε, άλλωστε, πως είναι δύσκολο να περιγράψει τι ακριβώς θα δούμε στην Επίδαυρο: "είμαι μια ψυχοπαθολογική περίπτωση. Μπορώ να υποσχεθώ τα πάντα, αλλά μετά να κάνω το αντίθετο".

Οι ηθοποιοί της παράστασης, πάντως, αναφέρθηκαν με ενθουσιασμό στην συνεργασία μαζί του και προϊδέασαν για μια ιδιαίτερη παράσταση που καλεί τους θεατές να είναι δεκτικοί μαζί της˙ εξέφρασαν τη χαρά και την αγωνία τους να έρχονται αντιμέτωποι με πράγματα που δεν έχουν ξαναδοκιμάσει (Μαρία Ναυπλιώτου) και να συνθέτουν ένα παζλ όπου κάθε μέρα προστίθεται ένα νέο κομμάτι (Αινείας Τσαμάτης), μίλησαν για την ελευθερία και την εμπιστοσύνη που τους δίνει ο σκηνοθέτης στην πρόβα (Ευδοξία Ρουμελιώτη) και για τη δημιουργική διαδικασία κατά την οποία κάνει τους ηθοποιούς συμμέτοχους στη σύνθεση της δραματουργίας (Αγγελική Παπούλια), αναφέρθηκαν στη συνειρμική σκέψη του που φτιάχνει ολόκληρους κόσμους (Σοφία Κόκκαλη), στον βαθύ και μαγνητικό τρόπο του να προσεγγίζει τα πράγματα ως ένας διανοούμενος που συλλογίζεται πάνω στο άτομο και στην κοινωνία (Νικόλας Χανακούλας), στον ιδιαίτερο τρόπο δουλειάς και πρόβας που θυμίζει πίνακα του Ιερώνυμου Μπος, όπου ξεπηδούν όλα τα θεμελιώδη ανθρώπινα ζητήματα, ανεξαρτήτως αν ταιριάζουν ή αν έχουν συνέχεια (Στεφανία Γουλιώτη).