Σκηνοθετείς και παίζεις σ’ ένα έργο για δύο, το «Sexy Laundry». Είναι η πρώτη φορά που συναντιέσαι θεατρικά με την Δάφνη Λαμπρόγιαννη;
To έργο μου το πρότεινε η Νικολέτα Κοτσαηλίδου, η οποία έχει κάνει τη μετάφραση, και μόλις το διάβασα είπα: «Αυτό θα το κάνω μόνο αν θέλει η Δάφνη, αλλιώς δεν το ανεβάζω». Είμαι μεγάλος θαυμαστής της, είναι υπέροχη όπου κι αν την έχω δει να παίζει και χαίρομαι πάρα πολύ που βρισκόμαστε για πρώτη φορά μαζί στη θεατρική σκηνή του Κάππα.
Στο έργο της Μίτσελ Ριμλ θα σας απολαύσουμε ως ένα ζευγάρι που έχει έρθει σε τέλμα και προσπαθεί να αναθερμάνει τη σχέση του.
Κάπως έτσι. Μόλις το διάβασα αναλογίστηκα τη δύναμη της συνήθειας. Η συνήθεια μπορεί να διαλύσει τα πάντα, από τον άνθρωπο μέχρι έναν ολόκληρο πολιτισμό. Λειτουργεί ύπουλα και στις ερωτικές σχέσεις, χωρίς να το καταλάβεις. Ο άνθρωπος είναι σαν ένα μηχάνημα, αυτοματοποιεί όλες τις λειτουργίες ασυναίσθητα και βολεύεται. Οι γυναίκες, που είναι πιο ευαίσθητες και έχουν καλύτερα αντανακλαστικά από τον άντρα, αντιδρούν κάποια στιγμή και θέτουν τα πράγματα επί τάπητος, εκεί που δεν το περιμένεις.
Υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται ο άντρας και η γυναίκα στα θέματα των σχέσεων;
Ένας άντρας σκέφτεται πιο απλά: σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς, καλά περνάμε, έχουμε μια καλή ζωή, τι άλλο θέλουμε; Μια γυναίκα ζητάει περισσότερα πράγματα και, όταν ακούει κάτι τέτοιο, νιώθει σαν να της έπεσε το ταβάνι στο κεφάλι. Αν δεν ήμασταν ίδιοι εξωτερικά, σίγουρα θα ανήκαμε σε διαφορετική οικογένεια του ζωικού βασιλείου. Εμείς, οι άνδρες ανήκουμε σε άλλη συνομοταξία. Είναι πολύ διαφορετικός ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, τα διαβάζουμε με άλλον τρόπο, έχουμε άλλο λογισμικό. Στη γυναίκα αρέσει να ψάχνει τα πράγματα, είναι πιο οργανωτική, τα θέλει όλα στη θέση τους, δεν αφήνει τίποτα στην τύχη και αντιστέκεται περισσότερο σ’ αυτό που λέμε συνήθεια.
Είναι κοινωνικοί οι λόγοι που συντελούν στον διαφορετικό τρόπο σκέψης της γυναίκας;
Ίσως ο χρόνος να παίζει κάποιο ρόλο. Όταν μια γυναίκα βλέπει τα σημάδια του πάνω της, επηρεάζεται. Καλώς ή κακώς έχει μάθει να είναι alerted, της αρέσει να διεκδικεί το ερωτικό ενδιαφέρον, ενώ ο άντρας δεν το πολυκαταλαβαίνει αυτό. Επίσης, μέσα στην κοινωνία, η γυναίκα ακόμα αγωνίζεται να εδραιώσει τη θέση της στην παραγωγική διαδικασία και αυτό της δημιουργεί μια ανασφάλεια που την κινητοποιεί. Δεν είναι εύκολο να συνδυάσει όλους αυτούς τους ρόλους, της μάνας, της συντρόφου, της εργαζόμενης. Κι αν έχει την «ατυχία» να είναι όμορφη, ανεβαίνει μεγάλο προσωπικό και κοινωνικό Γολγοθά. Τι εννοώ; Περνώντας τα χρόνια, η γυναίκα έχει μια αγωνία να διατηρήσει τη φρεσκάδα της κι αυτό επηρεάζει την ψυχολογία της. Επίσης, μια όμορφη γυναίκα δυστυχώς μπορεί να γίνει αντικείμενο θαυμασμού και εκμετάλλευσης με τρόπο άγριο πολλές φορές. Δεν βλέπεις τι γίνεται το τελευταίο διάστημα με τόσες γυναικοκτονίες;
«Δεν έχει ξεκινήσει καμιά υγιής συζήτηση γύρω από σοβαρά θέματα της κοινωνίας. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να το να σε βρίσω και να με βρίσεις. Το Εγώ έχει βγει μπροστά κι αυτό είναι πάρα πολύ λάθος.»
Πού αποδίδεις το φαινόμενο των συχνών γυναικοκτονιών το τελευταίο διάστημα στην ελληνική κοινωνία;
Όποια εκτίμηση κι αν κάνω, θα είναι λίγο επιπόλαιη. Πολλοί θεωρούν πως η κλεισούρα που έφερε ο κορονοϊός έβγαλε από μέσα μας κακά ένστικτα. Μπορεί να ισχύει αυτό, όμως μπορεί να συνδέεται και με την αίσθηση παντοδυναμίας που έχουμε πλέον ως κοινωνία. Είναι εγκληματικό αυτό που γίνεται με τα videogames, που αναπαράγουν τη βία και τα παίζουν μικροί και μεγάλοι. Έχουν συμβάλει στην έγερση κακών ενστίκτων και αισθημάτων, έχει αγριέψει πολύ ο κόσμος. Τι να σκεφτώ, ότι ζούμε πολλά χρόνια ειρήνης στην Ευρώπη και τα άγρια ένστικτα πρέπει να εκδηλωθούν και να εκτονωθούν με κάποιον τρόπο; Το σίγουρο είναι ότι καθένας νιώθει με κάποιον τρόπο κυρίαρχος!
Με ποιο τρόπο εκδηλώνει ο περισσότερος κόσμος αυτήν την αίσθηση κυριαρχίας;
Και μόνο που λέμε με φοβερή ευκολία τη γνώμη μας μέσα από το πληκτρολόγιο και ξαφνικά συμφωνούν μαζί μας κι ας έχουμε πει μια βλακεία, αυτό σε κάνει να αισθάνεσαι σημαντικός. Κάποιοι μάλιστα αισθάνονται αρχηγοί.
Πώς σχολιάζεις όσα συνέβησαν πρόσφατα με την αποχώρηση του Άρη Σερβετάλη από την παράσταση «Ρινόκερος». Έχεις την αίσθηση πως δημιουργήθηκαν αντίπαλα στρατόπεδα;
Ο Άρης Σερβετάλης δήλωσε μία θέση και οι αντιδράσεις ήταν απίστευτες, αλλά αυτό δεν έγινε ξαφνικά. Με κάθε ευκαιρία λέμε τη γνώμη μας προσβάλλοντας τον άλλον και ισοπεδώνοντας τα πάντα. Το καλό ποτέ δεν πούλαγε, ποτέ δεν είναι άξιο να πυροδοτήσει μία συζήτηση που θα οδηγήσει σε κάτι άλλο, πιο ουσιαστικό, ίσως σε κάποιες λύσεις. Όλοι θέλουν να προκαλέσουν την αντίθετη άποψη και αρχίζουν το βρισίδι νιώθοντας πολύ σπουδαίοι γιατί αυτό το βρισίδι το υποστηρίζουν μερικές δεκάδες ανθρώπων και αρχίζει να δημιουργείται μία ατμόσφαιρα αρνητική. Λόγω αυτού του χαμού που έγινε, αν ήταν στο χέρι μου, θα ξήλωνα όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ενίσχυσαν αυτή συζήτηση χωρίς να προτείνουν κάτι παραπέρα, ενώ την ίδια στιγμή ζούμε μία τραγωδία, ο κόσμος πεθαίνει κι ένας ιός προελαύνει. Κανείς δεν ξέρει πως θα μας βρει η επόμενη μέρα. Υπάρχουν πάρα πολλά οικονομικά προβλήματα και το θέμα της αποχώρησης ενός ηθοποιού από παράσταση είναι το πρώτο ή το δεύτερο θέμα σε ένα δελτίο ειδήσεων ή σε μια ενημερωτική εκπομπή; Υπήρξαν τοποθετήσεις και δηλώσεις των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτό, γιατί πρέπει να αρχίσει ο πετροπόλεμος; Έτσι δεν ξεκινάει ένας υγιής διάλογος για να πεις ό,τι κάτι αλλάζει κοινωνικά. Θα μπορούσε να γίνει μία συζήτηση γύρω από όλο το θέμα, για το ποιος έχει τη δυνατότητα να δει μία παράσταση, για το πως κινούμαστε μέσα στη συνθήκη της πανδημίας, πώς κυκλοφορούμε με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ποια είναι η στάση και η συμπεριφορά μας μέσα στην πόλη και στους δρόμους; Δεν έχει ξεκινήσει καμιά υγιής συζήτηση γύρω από κανένα σοβαρό θέμα της κοινωνίας. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να το να σε βρίσω και να με βρίσεις. Το Εγώ έχει βγει μπροστά κι αυτό είναι πάρα πολύ λάθος. Τώρα υπάρχει το κίνημα εναντίον της απογραφή κι ακούς να σου λένε: «Εμένα θα με απογράψεις; Θα με παρακολουθεί, εμένα, ο Μπιλ Γκέιτς για να ξέρει τι κάνω;». Υπάρχει πάντα μια διάθεση συνωμοσιολογίας και υπερ μεγεθύνονται όλα λόγω του τεράστιου Εγώ. Δυστυχώς στην παγίδα αυτή φαίνεται πέφτουν και καλλιεργημένοι άνθρωποι.
«Πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας και να μας επιτρέπει και ο άλλος, που ζούμε μαζί, να έχουμε προσωπικό χρόνο. Αν ο χρόνος μας είναι μόνο ο άλλος τότε χάνουμε τον εαυτό μας και μοιραία χάνεται και η σχέση χωρίς να το καταλάβουμε.»
Έχει χαθεί η έννοια της συλλογικότητας;
Η κοινωνία έχει ανάγκη τις συλλογικότητες, παντός είδους, για να προχωρήσουμε. Παλιότερα υπήρχε ένα θέμα που μας απασχολούσε και μέσα από μία συλλογικότητα προσπαθούσαμε να το συζητήσουμε, να το αναλύσουμε, να έχουμε μια κοινή διεκδίκηση. Υπήρχε μία δύναμη στις νεολαίες όχι μόνο στις κομματικές και πιστεύαμε σε κάποια πράγματα. Χωρίς καμία μαγκιά είχαμε την πολύ ωραία αφέλεια να πιστεύουμε ό,τι η επανάσταση, για να αλλάξουν τα πράγματα, είναι θέμα χρόνου. Ματαιώθηκε το σχέδιο, η επανάσταση δεν έγινε ποτέ, όμως είχαμε κάτι ωραίο στη σκέψη που μας έφερνε κοντά, μας έδωσε μία προοπτική, άνοιξε η ψυχή και το μυαλό μας, καλλιεργήθηκε η σκέψη. Δεν ήταν ο καθένας μόνος του και όλοι εναντίον όλων.
Η σκέψη είναι κάτι επαναστατικό;
Ναι, είναι! Οι μεγαλύτεροι και πιο έμπειροι μας άκουγαν να μιλάμε για αλλαγή και ήξεραν πως δεν θα γίνει ποτέ, όμως μας άφηναν να το πιστεύουμε γιατί κάτι γεννούσε αυτή η σκέψη. Τα παιδιά σήμερα δεν παίρνουν την εφηβεία, έτσι όπως την περάσαμε εμείς, με την προοπτική δηλαδή του να ψάξουμε να βρούμε πως μπορεί να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο. Αναφέρομαι πάντα στον μέσο άνθρωπο δεν πιάνω τις εξαιρέσεις. Πάντα υπάρχει ένα 5% χάρη στο οποίο υπάρχει ένας ωραίος κόσμος. Στα νέα παιδιά δεν υπάρχει η ανησυχία για κάτι άλλο, οι περισσότεροι έχουν το μυαλό τους το εναντίον παρά στο μαζί. Έχουν την αυταπάτη ότι έχουν όλο τον κόσμο στα πόδια τους επειδή μπορούν να πατήσουν μερικά κουμπάκια.
Η επαφή με την τέχνη μπορεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας;
Και βέβαια μπορεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας. Από πρόπερσι το καλοκαίρι που μελέτησα πολύ τον Σάμουελ Μπέκετ με αφορμή τις παραστάσεις «Περιμένοντας τον Γκοντό» έχω συνειδητοποιήσει την αλλοτρίωση που παθαίνει ο άνθρωπος. Είχα διαβάσει Μπέκετ νεότερος, αλλά τώρα που τον ξανά διάβασα τα είδα όλα αλλιώς, τον κατάλαβα πολύ καλύτερα. Άλλαξαν πάρα πολλά πράγματα στο μυαλό μου, νιώθω σαν κάποιες σκέψεις να λαγοκοιμόντουσαν και ο Μπέκετ τις ξύπνησε. Έφερε μπροστά μου πράγματα που δεν τα πολυσκεφτόμουν και δεν μπορούσα να τα αποκωδικοποιήσω. Ο Μπέκετ είναι τεράστιος συγγραφέας πολύ σωστά τον αποκαλούν τέταρτο τραγικό.
Μέρος αυτή της προσωπικής διαδικασίας ήταν και η απόφαση σου να αποτραβηχτείς ένα μεγάλο διάστημα στη Νάξο;
Έφυγα από την Αθήνα και μάλιστα έμαθα πως κάποιοι έγραψαν ότι αποχώρησα από το θέατρο και αφιερώθηκα στο θεό. Τι να πω γι’ αυτούς που ξέρουν για σένα πριν από σένα; Αυτό που συνέβη είναι ότι μετά από πολύ καιρό έκανα τρεις μήνες διακοπές. Είχα πάρα πολλή ανάγκη να αποτραβηχτώ στο σπίτι μου στη Νάξο να το ζήσω και μαζί να ζήσω το νησί. Τελειώνοντας με την τηλεοπτική εκπομπή αισθάνθηκα να φεύγει μία μαρμαρόπλακα από πάνω μου. Είχα πολύ ανάγκη να βρεθώ με τον εαυτό μου και είμαι ευτυχισμένος γιατί βρέθηκα με μένα και είχα χρόνο να κάνω πράγματα με το γιο μου. Πρέπει να δίνουμε χρόνο στους ανθρώπους μας. Πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας και να μας επιτρέπει και ο άλλος, που ζούμε μαζί, να έχουμε προσωπικό χρόνο. Αν ο χρόνος μας είναι μόνο ο άλλος τότε χάνουμε τον εαυτό μας και μοιραία χάνεται και η σχέση χωρίς να το καταλάβουμε. Πολλές φορές τα ζευγάρια είτε λόγω αγάπης, είτε λόγω ανασφάλειας δεν επιτρέπουν ένας τον άλλον να έχει τον προσωπικό του χρόνο. Έχει συμβεί και σε μένα να αναρωτιέται η σύντροφος μου: «πώς μπορείς χωρίς εμένα;». Η απάντηση είναι πρέπει να παρακαλάς να μπορώ χωρίς εσένα για να μην είσαι το δεκανίκι μου. Πρέπει ο/η σύντροφος μας να μας συμπληρώνει. Ένας άνθρωπος που δεν μπορεί χωρίς κάτι, έχει ένα έλλειμμα, κι όλο αυτό το δείχνει το έργο «Sexy Laundry». Αν πετύχει αυτό που εγώ θέλω να κάνω στην παράσταση τη μισή ώρα θα γελάτε και την άλλη μισή ώρα θα κλαίτε. Ειδικά οι κυρίες….
Περισσότερες πληροφορίες
Sexy laundry
Ένα ζευγάρι προσπαθεί να σώσει τη σχέση μετά από 25 χρόνια γάμου, αναζητώντας νέους τρόπους για να την κρατήσει ζωντανή, στο πρωτόπαιχτο έργο της Καναδής συγγραφέα.
