Το "Τσέρνομπιλ" ζωντανεύει στη σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου

Θέατρο κοινωνικής αφύπνισης προτείνει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος που γιορτάζει φέτος τριάντα χρόνια στο σανίδι. Στο πώς αφουγκραζόμαστε την κοινωνία απαντούν τα έργα που επιλέγει, πολλά από τα οποία έχουν ως αφετηρία προφορικές μαρτυρίες, που ζωντανεύουν όχι απαραίτητα μέσω της μίμησης, αλλά μέσω του αφηγηματικού λόγου. Στην κατηγορία του αφηγηματικού θεάτρου ανήκουν και τα δύο έργα πικρής ομορφιάς που σκηνοθετεί φέτος και ακολουθούν τα ίχνη της ιστορίας, περιγράφοντας συγκλονιστικά γεγονότα που οδηγούν στον αφανισμό της κοινωνίας και φαίνεται να έχουν κοιμηθεί στη μνήμη μας. Στην "Τριλογία των Λήμαν Μπράδερς" του Στέφανο Μασίνι –από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους και θεατρικούς συγγραφείς της Ιταλίας– που παίζεται ήδη στο Ιλίσια, έστησε μια τοιχογραφία, όπου τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας διαπλέκονται με την πορεία της οικονομικής αυτοκρατορίας των Λίμαν και των απογόνων τους, από την άνοδο μέχρι την πτώση.

Από την άλλη, στην περίπτωση του "Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος" της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (Νόμπελ Λογοτεχνίας 2015), που κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (από 10/11), την πρώτη ύλη αποτελούν μαρτυρίες επιζώντων από το τραγικό δυστύχημα του Τσέρνοµπιλ, της μεγαλύτερης τεχνολογικής καταστροφής του 20ού αιώνα. Πόσο μακριά από την πραγματικότητά μας είναι τελικά η 26η Απριλίου του 1986, όταν µια σειρά εκρήξεων κατέστρεψαν τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνοµπιλ στην σοβιετική δημοκρατία της Ουκρανίας. Το ραδιενεργό νέφος κατέλαβε την Ευρώπη, σε τρεις μέρες είχε φτάσει στην Τουρκία, στο Ισραήλ και στο Κουβέιτ και σε μία εβδομάδα ανιχνεύτηκε στην Ινδία, την Κίνα, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά.

Ο τρόμος σκορπίστηκε στον άνεμο και οι επιπτώσεις ήταν πρωτοφανείς, ιδιαίτερα για τις κοντινές περιοχές. Δέκα χρόνια μετά την καταστροφή (1996) και μέσα από ένα προσωπικό οδοιπορικό στην περιοχή, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς έγραψε ένα έργο-καμπανάκι για την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο. Στο "Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος", συνομίλησε με τουλάχιστον εκατό πρόσωπα που υπέστησαν τις συνέπειες του δυστυχήματος, οι οποίες ακόμα τότε ήταν απολύτως ορατές (χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας πως "η πανδημία που τώρα μας βασανίζει είναι το Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα"). Χρησιμοποιώντας λογοτεχνικές μεθόδους σε ένα πρότζεκτ ερευνητικής δημοσιογραφίας, άφησε το προσωπικό της στίγμα στο είδος του αφηγηματικού θεάτρου και μας αποκάλυψε μια ζοφερή για την ανθρωπότητα πραγματικότητα.

Ο Στέλιος Μάινας, η Μαρία Κατσιαδάκη, ο Γιάννης Λεάκος, η Πηνελόπη Τσιλίκα, ο Δαυίδ Μαλτέζε ζωντανά και η Αρετή Σεϊνταρίδου σε βίντεο μεταφέρουν κάποιες από τις μαρτυρίες προσώπων που έζησαν την καταστροφή . Έτσι, στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, ακούγονται αυτούσιες οι αφηγήσεις εθελοντών και πυροσβεστών, που νόσησαν με καρκίνο (από τις εκατό μαρτυρίες, στις οποίες βασίστηκε και η επιτυχημένη σειρά του HBO "Chernobyl", ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος χρησιμοποίησε στην παράσταση δεκάξι). Στόχος, να φανεί όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται ο ρόλος του κράτους, αλλά κυρίως το πλήρες αποτέλεσμα της καταστροφής. Τη μετάφραση του κειμένου υπογράφει ο Ορέστης Γεωργιάδης και τη δραματουργική επιμέλεια η Κοραλία Σωτηριάδου. Το σκηνικό και το βίντεο είναι του Παντελή Μάκκα, τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, η επιμέλεια κίνησης της Σεσίλ Μικρούτσικου και ο σχεδιασμός φωτισμών του Αλέκου Αναστασίου.

Το Θέατρο του Νέου Κόσμου αφιερώνει την πρεμιέρα του Τσέρνομπιλ- Ένα χρονικό του μέλλοντος της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς (Τετάρτη, 10 Νοεμβρίου, 8 μ.μ.) στη μνήμη του Ζακ Κωστόπουλου και θα διαθέσει όλη την είσπραξη της βραδιάς για τα έξοδα της δίκης που άρχισε στις 20 Οκτωβρίου.

Τρεις ηθοποιοί καταθέτουν τις σκέψεις τους για το έργο

Στέλιος Μάινας

"Τα σύνορα είναι μια πρόσφατη ανθρώπινη παρέμβαση που δεν αναγνωρίζει η φύση. Είμαστε μια εύθραυστη γειτονιά, όλη η ανθρωπότητα, που αν σβήσει το καντήλι της κάπου, θα έρθει η αιώνια νύχτα για όλους μας".

Μαρία Κατσιαδάκη

"Οι άνθρωποι φύγαμε. Όσοι μπορούσαμε σωθήκαμε. Έτσι νομίζαμε. Όλοι φύγαμε! Έμεναν εκείνοι που δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν. Και η φύση απροστάτευτη, γυμνή. Στις μεγάλες καταστροφές τα πρώτα θύματα είναι οι πιο αδύναμοι. Αδιαμαρτύρητα. Σιωπηλά. Η σιωπή της φύσης και των αδύναμων πλασμάτων είναι κραυγή για εγρήγορση".

Πηνελόπη Τσιλίκα

"Αυτά τα λόγια δεν γράφτηκαν από έναν συγγραφέα, αλλά ειπώθηκαν πράγματι από ανθρώπους, σε κάποιο σπίτι ή κάποιο καφενείο. Αν κάποιος ψάξει, μπορεί να ακούσει τις χροιές αυτών των φωνών που στην παράσταση θα δανειστούν τις δικές μας. Κι ότι μία φωνή μπορεί να εκφράσει πολλές άλλες, παρελθοντικές και μελλοντικές, ερήμην της".