«Η Μόνικα Μπελούτσι έχει την ιδανική φωνή για να ζωντανέψει τις επιστολές της Μαρίας Κάλλας», μας εκμυστηρευόταν ακριβώς πριν από ένα χρόνο ο Τομ Βολφ, σκηνοθέτης και δημιουργός του θεατρικού μονολόγου «Μαρία Κάλλας: Επιστολές και αναμνήσεις», που μετά την περσινή του αναβολή παρουσιάζεται στο Ηρώδειο στις 21, 22 και 23 Σεπτεμβρίου. Ήμασταν εκεί στην συνέντευξη τύπου της παράστασης που δόθηκε την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου και καταγράψαμε όλα όσα είπε η Ιταλίδα σταρ και ο σκηνοθέτης.
Αναζητώντας τη χαμένη Κάλλας
Το θεατρικό αυτό εγχείρημα αναζητά κατά κύριο λόγο τη γυναίκα που κρύβεται πίσω από το μύθο της Κάλλας, πλάθοντας ένα συναρπαστικό ταξίδι εξερεύνησης στην πολυεπίπεδη και μυθιστορηματική προσωπικότητά της. Ένα ταξίδι που, για τον Βολφ, μεταφράστηκε σε μια έρευνα τεσσάρων χρόνων: Αναζήτησε ανά τον κόσμο επιστολές, απομνημονεύματα, αλλά και τις δύο απόπειρες της καλλιτέχνιδας να γράψει την αυτοβιογραφία της, συνάντησε κοντινούς της ανθρώπους και συνεργάτες και έψαξε σε αρχεία και βιβλιοθήκες. Όλα αυτά τα στοιχεία συνέθεσαν το ντοκιμαντέρ «Maria by Callas: In her own words» (2017), ενώ οι 350 και πλέον αδημοσίευτες επιστολές που κατάφερε να συγκεντρώσει αποτέλεσαν το υλικό του βιβλίου «Μαρία Κάλλας: Γράμματα και αναμνήσεις» (κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη) κι έπειτα της παράστασης που θα δούμε στο Ηρώδειο.
Όλα ξεκίνησαν το 2013, όταν ο 35χρονος σήμερα σκηνοθέτης μέσα από μια πρώτη συνάντηση με τον κόσμο της όπερας, ένα βράδυ που βρέθηκε τυχαία στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης και άκουσε για πρώτη φορά Γκαετάνο Ντονιτσέτι. Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για τον μεγάλο ρομαντικό συνθέτη ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη φωνή της Κάλλας. Ήταν μια πραγματική αποκάλυψη για εκείνον, όπως έχει δηλώσει στη συνέντευξη του στο «α». «Όταν μαθαίνουμε περισσότερα για τη Μαρία, η φωνή της Κάλλας μάς αγγίζει ακόμη πιο πολύ, γιατί καταλαβαίνουμε βαθύτερα το συναίσθημα που διοχετεύει στην τέχνη της. Αυτό που με γοητεύει σε εκείνη είναι αυτό που έρχεται στη δική μας ψυχή μέσα από τη δική της». Γι’ αυτό και αφιέρωσε όλες αυτές τις ώρες σε ένα πρότζεκτ που δεν σχετίζεται με έναν ακόμη μύθο ή ένα είδωλο αλλά είναι αφιερωμένη στη Μαρία Κάλλας γιατί τον άγγιξε πολύ βαθιά με τη φωνή και την προσωπικότητα της.
Αναμέτρηση γιγάντων
Ο μονόλογος «Μαρία Κάλλας: επιστολές και αναμνήσεις» έκανε πρεμιέρα τον Νοέμβριο του 2019 στο θέατρο Μαρινί στο Παρίσι, σηματοδοτώντας την πρώτη εμφάνιση της Μπελούτσι στο θεατρικό σανίδι, όπως και την πρώτη μεγάλης κλίμακας σκηνοθετική απόπειρα του Βολφ. Η ερμηνεία μιας τέτοιας ασύγκριτης προσωπικότητας αποτελεί διαχρονικά μεγάλη πρόκληση για κάθε ηθοποιό, αν αναλογιστούμε την περιπετειώδη ζωή της σταρ που διαμόρφωσε τη σύγχρονη εικόνα του λυρικού θεάτρου και, ακόμα περισσότερο, του πολύπλοκου ψυχισμού της γυναίκας που κρυβόταν κάτω από το λαμπερό περίβλημα. Η αναμέτρηση της Ιταλίδας ηθοποιού με αυτόν το θρύλο ενέχει δυσκολίες, ιδίως ως προς την αποτύπωση του χαρακτήρα της. Η Μόνικα Μπελούτσι, φορώντας ένα φόρεμα που ανήκε στην ντίβα, μας υποδέχεται περισσότερο ως Μαρία και λιγότερο ως Κάλλας, στον καναπέ του σαλονιού της (αυθεντικό αντίγραφο εκείνου που υπήρχε στο διαμέρισμά της), για να μοιραστεί αναμνήσεις και σημαδιακές στιγμές από την παιδική της ηλικία στη Νέα Υόρκη μέχρι τα χρόνια του πολέμου στην Αθήνα και από τα πρώτα βήματα της καριέρας της μέχρι το γάμο της με τον Μενεγκίνι, τη μεγάλη αναγνώριση και τον θυελλώδη έρωτά της με τον Αριστοτέλη Ωνάση. Δημιουργείται, έτσι, μια αυτοβιογραφία της Κάλλας επί σκηνής, την οποία η ίδια πάντα ήθελε να γράψει.
Στην συνέντευξη τύπου της παράστασης η Μόνικα Μπελούτσι αναφέρθηκε στον πρώτο θεατρικό της ρόλο ως Μαρία Κάλλας: «Όταν ο Τομ Βολφ μου προσέφερε το ρόλο φοβήθηκα αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούσα να αντισταθώ γιατί η σχέση με το κοινό είναι πολύ διαφορετική από αυτή που υπάρχει στο σινεμά, είναι πολύ άμεση. Αποκαλύπτεται μια πιο ευάλωτη πλευρά σου, δείχνεις την ψυχή σου στη σκηνή. Και αυτό ακριβώς συνέβη όταν διάβασα τα γράμματα και τα μεμοραμπίλια της Μαρίας Κάλλας. Ήταν τόσο γεμάτα με συναισθήματα, κι ένιωσα ότι μπορώ πραγματικά να μεταδώσω την οικειότητα και την ευαισθησία της Κάλλας. Έτσι, είπα ναι στον Τομ Βολφ και σε αυτό το όμορφο πρότζεκτ». Ενώ όσον αφορά τη ντίβα της όπερας δήλωσε: «Αυτό που πραγματικά με συγκίνησε σε αυτό το πρότζεκτ ήταν η δυϊκότητα της Μαρίας Κάλλας ανάμεσα στη «Λα Ντιβίνα» της όπερας με το τεράστιο ταλέντο και στην ευαίσθητη και ευάλωτη γυναίκα. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η Μαρία Κάλλας είχε μια τραγική ζωή. Ίσως, όμως, θα έπρεπε να πούμε ότι έζησε με γενναιότητα γιατί είχε το κουράγιο να ακούσει την καρδιά της. Πιστεύω ότι είναι μια πολύ σύγχρονη φιγούρα που εμπνέει μέχρι και σήμερα γιατί πραγματικά προσπάθησε να παλέψει για την ελευθερία της. Πήρε διαζύγιο σε μια εποχή που ήταν απαγορευμένο στην Ιταλία και ακολούθησε αυτό που ήθελε στη ζωή της».
Η συγκεκριμένη παρουσίαση της παράστασης αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα, δεδομένου ότι ανεβαίνει στον ίδιο χώρο όπου η Κάλλας έκανε το ντεμπούτο της πριν από 78 χρόνια ως Μαρία Καλογεροπούλου, όταν ήταν ακόμη μαθήτρια του Ωδείου Αθηνών. Τώρα, επιστρέφει μέσα από τις δικές της λέξεις, κι όπως είπε ο Τομ Βολφ στην συνέντευξη τύπου: «Είναι πολύ μεγάλη τιμή να μπορούμε να φέρουμε αυτή την παράσταση στο Ηρώδειο με τη Μόνικα Μπελούτσι να γεννά με τη φωνή της τις λέξεις που έγραψε η Κάλλας, είναι ένας τρόπος να φέρουμε πίσω στην Ελλάδα το πνεύμα και την ψυχή της». Ωστόσο, «επειδή η Μαρία δεν θα μπορούσε να υπάρχει χωρίς την Κάλλας επί σκηνής» η φωνή της και η μουσική έπρεπε να έχουν τη δική τους παρουσία στην παράσταση. Έτσι, δημιουργήθηκε μια ανανεωμένη εκδοχή της ειδικά για το χώρο του Ηρωδείου με ζωντανή εκτέλεση της μουσικής από την 25μελή Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του κορυφαίου μαέστρου Γιώργου Πέτρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε μουσικό κομμάτι που θα ακουστεί στη σκηνή («Τραβιάτα», «Μήδεια», «Καβαλερία Ρουστικάνα», «Τόσκα», «Βέρθερος», «Η υπνοβάτις») έχει ξεχωριστή σημασία τόσο για τη ζωή της Κάλλας όσο και για τη στιγμή της παράστασης κατά την οποία θα παιχτεί. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένας διάλογος της μουσικής με το κείμενο της παράστασης, και κατ’ επέκταση της Μαρίας με την Κάλλας.
Ιδιαίτερη έκπληξη και συγκίνηση προκαλεί η συμβολική χειρονομία του Ιδρύματος Ωνάση να παραχωρήσει, ειδικά για τις τρεις παραστάσεις στο Ηρώδειο, το αυθεντικό πιάνο της Μαρίας Κάλλας, δώρο του Αριστοτέλη Ωνάση το οποίο είχε τοποθετηθεί στη θαλαμηγό «Χριστίνα» προκειμένου να κάνει τις πρακτικές ασκήσεις της όταν ταξίδευαν. Στο ιστορικό αυτό πιάνο, Baby Grand Steinway & Sons μοντέλο S, του 1952, που κοσμεί την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, θα παίξει στο φινάλε της παράστασης ο Γιώργος Πέτρου την «Ελεγεία» του Ζυλ Μασνέ.
