Εικαστικός και σκηνοθέτις, η Έφη Μπίρμπα αποστασιοποιείται όλο και περισσότερο από το λόγο στις παραστάσεις της, δίνοντας στην κίνηση τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Με τον Άρη Σερβετάλη και μια ομάδα ταλαντούχων περφόρμερ «συναντά» τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες μέσα από ένα ιδιαίτερο δραματουργικό εγχείρημα που έχει τον τίτλο «Δον Κιχώτης, Βιβλίο 2ο, κεφ. 23ο» και ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά την Πεμπτη, 28 Ιουνίου.
Πώς ήρθε ο «Δον Κιχώτης» στη ζωή σας;
Η ιδέα ήρθε από ένα φίλο, στην πορεία όμως συνειδητοποίησα ότι ο ήρωας του Θερβάντες κυκλώνει μια ολόκληρη εργασία γύρω από τους μεγάλους της λογοτεχνίας. Έχω συναντηθεί με τον Μπέκετ, τον Ντοστογιέφσκι, τώρα με τον Θερβάντες, και με έναν τρόπο ο ένας συμπληρώνει τον άλλον. Ο Κιχώτης ξεκινάει έχοντας τη μεγάλη ματαιοδοξία να μείνει στην ιστορία κι αυτό είναι που πυροδοτεί τη σχέση του με τις μεγάλες αναμετρήσεις. Η ταπείνωση έρχεται με όλα αυτά τα γκρεμίσματα από το άλογο, τις αλλεπάλληλες αποτυχίες, τις συγκρούσεις, από το γεγονός ότι ποτέ δεν έγινε κατανοητός. Γίνεται ένας κοσμοκαλόγερος. Σχετίζεται με μια μεγαλύτερη ιδέα από αυτή που μπορεί να ακολουθήσει ο άνθρωπος, όπως και οι κατά Χριστόν σαλοί, οι ασυμβίβαστοι άγιοι που οι γύρω τους δεν τους καταλαβαίνουν. Είναι εύκολο να χαρακτηρίσεις έναν άνθρωπο σαν τον Κιχώτη τρελό, αφελή ή χαζούλη. Για να τον δεις στην ολότητά του πρέπει να μπεις λίγο πιο βαθιά.
Είναι ο ήρωας του ονείρου;
Είναι ο ήρωας της χίμαιρας. Βεβαιώνεται για τις μεγάλες ιδέες και αναγκάζεται να αναμετρηθεί μαζί τους, γιατί έτσι μόνο μπορεί να συνδεθεί με αυτές. Η ηθική του Κιχώτη υπερβαίνει το συμβατικό άλγος. Δεν τον ενδιαφέρει πόσο θα καταστραφεί. Στην περιγραφή που κάνει ο Θερβάντες είναι σχεδόν υπό κατάρρευση, αλλά δεν σταματά ούτε λεπτό να προσδοκά την επόμενη μεγάλη αναμέτρηση κι αυτό τον κάνει, στο δεύτερο βιβλίο, να πραγματοποιήσει την κατάβαση στο σπήλαιο. Εκεί ανανεώνει τη σχέση του με τη μεγάλη ιδέα, μπαίνοντας στην ουσία σε ένα παιχνίδι. Ο όρος του παιχνιδιού που θέτει ο Θερβάντες είναι πως, αν χάσει ο Κιχώτης, θα αποχωρήσει από την περιπλάνηση, δεν θα έχει πια λόγο να συνεχίσει να υπάρχει.
Ποιο ρόλο παίζει ο Σάντσο Πάντσα στη ζωή του;
Ο Σάντσο ισοσκελίζει τα ηθικά βάρη του Δον Κιχώτη. Επειδή ο αναγνώστης δεν έχει τη δυνατότητα να κοιτάζει συνεχώς αυτό που κοιτάζει ο Δον, έρχεται ο Σάντσο να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα και να επιβεβαιώσει το αξίωμα του Κιχώτη ως ύπαρξης.
Τι ιδιαίτερο βρήκες στο 2ο βιβλίο του μυθιστορήματος και αποφάσισες να βασίσεις σ’ αυτό τη δημιουργία της παράστασης;
Στο 23ο κεφάλαιο του 2ου βιβλίου, ο Δον Κιχώτης, ως τραγικό πρόσωπο κι ενσαρκωτής μιας γνήσιας εσωτερικότητας, συλλαμβάνεται να διαγράφει μια κατακόρυφη πορεία προς το εσωτερικό της σπηλιάς. Μοιάζει σαν να πεθαίνει για να ξαναγυρίσει πίσω συγκροτημένος και δυνατός. Με αυτή την κατάβαση ξεκινάει η παράσταση. Ο Άρης Σερβετάλης, που κρατά το βασικό ρόλο, κατεβαίνει κρεμασμένος σε ένα σκοινί, ενώ βρίσκεται σε ενύπνια κατάσταση. Στην παράσταση ασχολούμαι με τη δική μου προσωπική σχέση με το κείμενο. Ο Θερβάντες είναι παντού, όμως το κείμενο το έχω αφήσει πίσω. Υπάρχουν ιδέες από κείμενα περί ασκητικής και μοναχισμού τα οποία φέρνω στην παράσταση. Τα μόνα λόγια που ακούγονται τα λέει η Έφι Ραμπσίλμπερ στα γερμανικά γι’ αυτό και θα υπάρχουν υπέρτιτλοι. Όλο αυτό που θα δείτε είναι σωματικό. Έχουμε δουλέψει με όρους εργαστηρίου. Οι περφόρμερ παίρνουν σημαντικές αποφάσεις κατά τη διάρκεια της παράστασης, πάντα βέβαια σε ένα πλαίσιο. Δουλειά μου είναι να πυροδοτήσω τη συνθήκη για να δράσουν. Είμαστε σε μια μαγική διαδικασία, ακουμπάει ο ένας τον άλλον με έναν άλλον τρόπο πια.
Περισσότερες πληροφορίες
Δον Κιχώτης, Βιβλίο 2ο, κεφ. 23ο
Εικαστική και χοροθεατρική περφόρμανς που ακολουθεί τον Δον Κιχώτη στην κατάβασή του προς το εσωτερικό της σπηλιάς του Μοντεσίνου.
