Ζει στους ρυθμούς του φεστιβάλ, κατεβαίνει στην Επίδαυρο με «Θεσμοφοριάζουσες», μόλις έκλεισε την Κομεντί Φρανσέζ για το φεστιβάλ του 2019 και ονειρεύεται το φεστιβάλ του 2021. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος δεν το παίζει «παράγοντας», παθιάζεται μόνο με τον πολιτισμό – και μιλάει στο «α» για όλα.
Είστε δύο χρόνια στο τιμόνι του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Θεωρείτε ότι έχετε πετύχει τους στόχους σας;
Ανέλαβα πυροσβεστικά κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, σε μια περίοδο διάλυσης του φεστιβάλ, κι έκανα τα πράγματα με τους όρους που τα έκανα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου επί είκοσι χρόνια. Όταν αναλαμβάνεις μια τέτοια θέση, θέλεις κάποιο χρόνο για να μάθεις, έγιναν λάθη στην αρχή, όμως το φετινό πρόγραμμα εκφράζει απόλυτα αυτό που θέλω να κάνω. Με ενδιαφέρει να κρατηθεί ο χαρακτήρας του κάθε χώρου με παραστάσεις που επιλέγονται μεθοδικά και όχι τυχαία.
Ήδη ανακοινώσατε τη συνεργασία με την Κομεντί Φρανσέζ για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019. Είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην Επίδαυρο ένα τόσο σημαντικό θέατρο. Επιδιώκετε να έχει το φεστιβάλ διεθνή χαρακτήρα;
Οπωσδήποτε. Φέτος συνεργαζόμαστε με το Φεστιβάλ Συρακουσών στην παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Γιάννη Κόκκου και του χρόνου ο Ίβο βαν Χόβε θα σκηνοθετήσει την Κομεντί Φρανσέζ στην παράσταση «Ορέστης/Ηλέκτρα». Θεωρώ ότι αυτήν τη στιγμή είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης στην Ευρώπη. Στην Επίδαυρο έχει γίνει πολύ καλή δουλειά τα τελευταία δύο χρόνια. Το φεστιβάλ απευθύνεται ταυτόχρονα σε ένα ευρύ κι ένα πιο υποψιασμένο κοινό. Δεν μπορεί σε ένα θέατρο που χωράει έντεκα χιλιάδες κόσμο το πρόγραμμα να μην είναι λαϊκό. Δεν εννοώ λαϊκίστικο. Το ψαγμένο μπορεί να είναι και λαϊκό. Το ερευνητικό είναι άλλο πράγμα και δεν είναι για μεγάλα γήπεδα.
Με ποιο σκεπτικό καταρτίσατε το πρόγραμμα του φεστιβάλ; Τι απαντάτε σε όσους μιλούν κριτικά για «εμμονή στο μεταμοντέρνο» στην Πειραιώς 260;
Υπάρχει βαθιά σκέψη πίσω από κάθε επιλογή, που σχετίζεται με την απόφαση να διατηρήσει κάθε χώρος το χαρακτήρα του. Για παράδειγμα, για πρώτη φορά η μικρή Επίδαυρος έχει αμιγώς θεατρικό χαρακτήρα και ο στόχος είναι να λειτουργήσει ως προθάλαμος της μεγάλης για νέους δημιουργούς. Το Λύκειο Επιδαύρου, το θερινό διεθνές σχολείο για το αρχαίο δράμα με δάσκαλους και φοιτητές από το εξωτερικό, κάνει επίσης πολύ σημαντική εκπαιδευτική δουλειά. Στο Ηρώδειο, με τη συνεργασία του Κώστα Πηλαβάκη, υπάρχει άμεση επαφή με τους καλλιτέχνες της κλασικής μουσικής στους οποίους απευθυνόμαστε. Ηθελημένα ένα μεγάλο ποσοστό των εκδηλώσεων στο Ηρώδειο αφορά την κλασική μουσική.
Θα ήθελα να στηθεί ένα φεστιβάλ μέσα στο φεστιβάλ, καθώς αυτό ενδιαφέρει πολύ και τους ξένους. Έχουμε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού και Τουρισμού, πάμε σε διεθνείς εκθέσεις κι έχουμε δει τι ενδιαφέρει. Έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και ψάχνουμε τρόπους να κάνουμε συμπαραγωγές για να μπορούμε να επιτύχουμε όσα σχεδιάζουμε. Ποντάραμε στο project Άνοιγμα στην Πόλη και χαίρομαι που έχει επιτυχία. Σε ό,τι αφορά την Πειραιώς 260, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί γίνεται κουβέντα για το μεταμοντέρνο. Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στα καινούργια πράγματα και να φιλοξενούμε παραστάσεις που παρακολουθούν τα σύγχρονα ρεύματα. Άσε που το μεταμοντέρνο είναι ξεπερασμένο. Ωστόσο, δεν φέρνουμε πράγματα για ένα ειδικό κοινό. Οι παραστάσεις έχουν σύγχρονη και σε πολλές περιπτώσεις πολιτική μάτια.
Έχουμε το μεγαλύτερο φεστιβάλ της Ευρώπης. Πώς μπορεί να συντηρηθεί ένας τέτοιος θεσμός;
Το κλειδί είναι οι συμπαραγωγές, όχι μόνο για οικονομικούς αλλά και για καλλιτεχνικούς λόγους. Με αυτόν τον τρόπο σήμερα, με ένα μπάτζετ τριών εκατομμυρίων, έχουμε ένα φεστιβάλ που αξίζει πολλά παραπάνω χρήματα. Προσπαθώντας να μην ξεπεράσουμε τον προϋπολογισμό, καθώς διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα, κάνουμε συμπαραγωγές με ιδιώτες, με ΔΗΠΕΘΕ – αυτό ισχύει και για τη δική μου παράσταση, τις «Θεσμοφοριάζουσες», για την οποία το φεστιβάλ δεν έχει βάλει ούτε ένα ευρώ. Έχει επίσης σημασία ότι συνεργαζόμαστε με φεστιβάλ του εξωτερικού, στην Αβινιόν, στο Εδιμβούργο, στο Παρίσι. Έτσι μπορούμε να έχουμε τις παραστάσεις που θέλουμε εδώ, ενώ μπορούν να ταξιδέψουν και οι δικές μας παραγωγές στο εξωτερικό. Επίσης χωρίς παραγωγούς που φέρνουν χρήματα δεν θα μπορούσαμε εύκολα να δούμε τον Sting, τον Νάιτζελ Κένεντι, ορχήστρες και σημαντικούς καλλιτέχνες που αγαπάει το κοινό στο Ηρώδειο.
Φέτος ανακοινώσατε το πρόγραμμα του φεστιβάλ πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι είχαμε συνηθίσει. Κάνετε σχέδια και για το επόμενο και ας λήγει η θητεία σας τον Απρίλιο του 2019;
Όλα τα φεστιβάλ στο εξωτερικό συζητούν ήδη για το πρόγραμμα του 2021. Κι εγώ έχω πολλές σκέψεις, αν ανανεωθεί η θητεία μου. Συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Είναι ένα πολύ μεγάλο γεγονός για την Ελλάδα –όχι από πατριωτικής πλευράς–, που σηματοδοτεί πολλά. Για να φτιάξεις έστω μία πλατφόρμα –δεν λέω όλο το φεστιβάλ– για τη σχέση της Επανάστασης με τον Διαφωτισμό, με τις ευρωπαϊκές χώρες, χρειάζεται χρόνος κι εγώ δουλεύω ξέροντας ότι πρέπει να αφήσω στον επόμενο κάποια πράγματα. Πρέπει ο απερχόμενος διευθυντής να συνεργάζεται με τον επόμενο χωρίς κόμπλεξ. Στη θέση αυτή όσα δημιουργείς τα κάνεις με δημόσιο χρήμα και από αυτό προκύπτει μια ευθύνη.
Έχετε μια ιδιαίτερη σχέση με το παιδικό θέατρο δεδομένου ότι το Θέατρο του Νέου Κόσμου είναι εκείνο που πρώτο παρουσίασε παραστάσεις για παιδιά σε νοσοκομεία, ιδρύματα και αλλού. Θα θέλατε να συμπεριληφθεί το θέατρο για παιδιά στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών;
Θα ήθελα να κάνω μία πλατφόρμα παιδικού θεάτρου και να μετατρέψω το Προαύλιο της Πειραιώς 260 ή τον Κήπο σε μία τεράστια παιδική χαρά. Επίσης θα μπορούσαμε να φέρουμε στο Ηρώδειο ένα παιδικό μιούζικαλ από την Αγγλία. Ποιος ξέρει τι μπορεί να γίνει. Ίδωμεν….
Έχετε σκεφτεί να συνεργαστείτε με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ή με το Ίδρυμα Νιάρχος σε κοινές δράσεις κάτω από την ομπρέλα του Φεστιβάλ;
Με τη Στέγη συνεργαστήκαμε πέρυσι δίνοντας μας χώρους για πρόβα. Είναι δύσκολο τις μέρες που τρέχει το Φεστιβάλ Αθηνών να υπάρχουν κι άλλες προτάσεις και μάλιστα με δωρεάν είσοδο. Εμείς, ελεύθερη είσοδο, μπορούμε να έχουμε μόνο σε κάποιες δράσεις του Ανοίγματος στην Πόλη. Θέλω να πω πως θα μπορούσε να υπάρχει ένας συναγωνισμός, όχι
ανταγωνισμός, με την έννοια ότι μπορούμε να συζητάμε μεταξύ μας για να μην επικαλύπτει ο ένας τον άλλον.
Είναι αλήθεια ότι κάθε φορά που κατεβαίνετε στην Επίδαυρο αλλάζει ο ρυθμός της καρδιάς σας; Αυτό σημαίνει συγκίνηση ή αγωνία;
Ο συνδυασμός της φύσης με την ενέργεια που κουβαλάει ο χώρος της Επιδαύρου με συγκινεί. Έχω αγωνία προτού κατεβώ. Όταν φτάνω εκεί, όλα αλλάζουν.
Σκηνοθετείτε τις «Θεσμοφοριάζουσες» και προηγουμένως μιλήσατε για το λαϊκό θέατρο στην Επίδαυρο. Οι σύγχρονες αναφορές, ακόμη και η επιθεώρηση, χωράνε σε μια αριστοφανική κωμωδία;
Είμαι κατά των διασκευών. Είναι πολύ ωραίο πράγμα η επιθεώρηση, αλλά ο Αριστοφάνης δεν είναι επιθεώρηση. Σκέφτεται και μιλάει καλλιτεχνικά και πολιτικά. Το θέατρο αυτό είναι ένας καθρέφτης, είναι το πιο ζωντανό πράγμα, και μιλάει για το σήμερα, γι’ αυτά που συμβαίνουν γύρω μας.
Ποια είναι η δική σας ματιά πάνω στο κείμενο;
Για τις «Θεσμοφοριάζουσες» συνεργάστηκα με τον Παντελή Μπουκάλα στη μετάφραση, ο οποίος κράτησε τα υφολογικά γνωρίσματα του κειμένου. Με ενδιαφέρει να δείξω τη σχέση της γυναίκας με την κοινωνία αλλά και την πολιτική διάσταση που έχει το έργο. Κάποια πράγματα θέλουν λεπτή διαχείριση, καθώς η σημερινή εποχή είναι άλλη από εκείνη που γράφτηκε το έργο. Υπάρχουν διαφορές στο πώς χειρίζονταν διάφορα πράγματα οι αρχαίοι και στο πώς τα χειριζόμαστε εμείς. Εκείνοι σέβονταν τον Ξένο περισσότερο απ’ ό,τι οι εθνικιστές σήμερα. Εκείνοι που θέλουν να είναι πατριώτες ας διαβάσουν τι έγραφαν οι αρχαίοι, που δήθεν τους «λατρεύουν», για τη δημοκρατία. Η αθηναϊκή δημοκρατία πίστευε και σεβόταν τον Ξένο όσο τίποτε άλλο.
Με τους ηθοποιούς που επιλέξατε μπορείτε να κάνετε τα πάντα;
Όταν έχεις τον Μάκη Παπαδημητρίου, έναν τόσο ιδιοφυή ηθοποιό, και τον Γιώργο Χρυσοστόμου, ο οποίος έχει την ωραιότερη κίνηση στα πόδια, ιδιαίτερα στην παράσταση αυτήν που οι άντρες μεταμφιέζονται σε γυναίκες, μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Συνεργάζομαι με μια παρέα ηθοποιών με τους οποίους έχω ξαναδουλέψει και τους αγαπώ, όπως η Ελένη Ουζουνίδου και η Μαρία Κατσανδρή. Είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο και τη Νάντια Κοντογεώργη, αν και την ήξερα πάρα πολύ καλά από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά και με την Άντρη Θεοδώτου, που έχει απίστευτη κωμική φλέβα.
ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ
«Αχαρνής»
του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία-χορογραφία Κώστα Τσιάνου (29-30/6)
«Αγαμέμνων»
του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις (6-7/7)
«Πλούτος»
του Αριστοφάνη από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγεβιτς (13-14/7)
«Ηλέκτρα»
του Σοφοκλή από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου (20-21/7)
«Θεσμοφοριάζουσες»
του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου (27-28/7)
«Ορέστης»
του Ευριπίδη από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Γιάννη Αναστασάκη (3-4/8)
«Βάτραχοι»
του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου (10-11/8)
«Οιδίπους επί Κολωνώ»
του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου (17-18/8)
Προπώληση: Πανεπιστημίου 39, 2103272000, www.greekfestival.gr, www.viva.gr και www.athinorama.gr.
