Ο σκηνοθέτης που συζητήθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών μίλησε στη Μαρία Κρύου για την ανανεωμένη εκδοχή της παράστασης «Greek freak! Fire and fury» που ανεβαίνει στις 3/11.
Το μπόλιασμα της παράδοσης των θεατρικών μπουλουκιών με την αισθητική των ιαπωνικών κόμικς manga στην «Γκόλφω» απογείωσε τη φήμη της ομάδας σου. Ποιες προτεραιότητες θέσατε μετά την επιτυχία αυτή;
Δεν θέλαμε να κάνουμε συνέχεια manga, Καμπανέλλης manga, Σαίξπηρ manga... Προχωρήσαμε τη μεθοδολογία μας. Ψάχνοντας τόσα χρόνια, δεν έφτιαξα μια μέθοδο για να σκηνοθετώ παραστάσεις αλλά μια μέθοδο υποκριτικής για να νιώσει ο ηθοποιός ελεύθερος πάνω στη σκηνή. Βαριέμαι πολύ εύκολα. Θέλω να δοκιμάζω διάφορα πράγματα. Στο «Σύσσημον», για παράδειγμα, ήθελα να δω την αφρικανική τελετουργία και τη χρήση της μάσκας να ενώνονται με το αρχαίο κείμενο.
Ενώ δεν κάνετε κωμωδίες, υπάρχουν ψήγματα κωμικού στις παραστάσεις σας.
Η λειτουργία του comic relief είναι σημαντική. Υπάρχει το κωμικό στοιχείο στις παραστάσεις μας. Ακόμα και οι τραγικοί έχουν πολύ χιούμορ στα έργα τους, απλώς ο κόσμος δεν το αναγνωρίζει. Στον «Ορέστη» που κάναμε το 2015 στην Επίδαυρο με την εκπληκτική μετάφραση του Γιάννη Τσαρούχη, θυμάμαι τους θεατές να τα παίρνουν στο κρανίο ακούγοντας τον Μενέλαο να λέει με χιούμορ και ειρωνεία στον Ορέστη: «Άσχημα την έχεις». Στους Έλληνες αρέσει πάρα πολύ η επίφαση. Είμαστε μάγκες, είμαστε άντρες, είμαστε μες την τεστοστερόνη. Εννοείται ότι κανένας δεν σε παίρνει στα σοβαρά όταν ακόμα πουλάς greek Zorba, mousaka, Ελληνική Επανάσταση και δεν έχεις κάτσει ποτέ να σκεφτείς ότι ζεις σε μια χώρα που δημιουργήθηκε επειδή συνέφερε κάποιους να υπάρχει ένα αγκάθι στο πλευρό της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Λέμε πράγματα χωρίς να έχουμε διαβάσει Ιστορία. Βέβαια, ξέρουμε πώς φτιάχνονται οι ιστορίες. Τώρα μάλιστα, οι ιστορίες που έρχονται εξ Αμερικής, το ψέκασμα, η κουλτούρα του εναλλακτικού, τα τσάκρας και οι κρύσταλλοι, λόγω ίντερνετ διαδίδονται όλα με ταχύτατα πυρκαγιάς.
Τι προτείνεις να κάνουμε;
Πρέπει να αντισταθούμε. Δεν εμβολιάζεις τα παιδιά σου; Πήγαινε σ’ ένα νησί και ζήσε μόνος γιατί είσαι κίνδυνος. Και αυτό που λέω δεν είναι ρατσισμός. Απέναντι στη βλακεία δεν υπάρχει ρατσισμός.
Ο αντίλογός σου σε αυτά είναι το «Greek Freak» που παρουσιάζεις ανανεωμένο στο Χώρο;
Θέλησα να πω, ελάτε να γκρεμίσουμε οτιδήποτε ψεύτικο, να κοροϊδέψουμε τους εαυτούς μας και τους φίλους μας πάνω στη σκηνή διασκεδάζοντας όλοι μαζί. Η ιδέα γεννήθηκε από το περιστατικό με τον Γιάννη Αντετοκούμπο. Είχε βάλει μια μπλούζα που έγραφε «Greek Freak» και ο κόσμος τον κατηγόρησε ότι προσβάλλει τους Έλληνες, τους λέει φρικιά, μόνο που αυτό που έγραφε η μπλούζα σήμαινε ότι ο τύπος είναι οδοστρωτήρας, ότι μπαίνει μέσα στο γήπεδο σαν τρελός. Και λες OK, δεν με πειράζει που είσαι αγράμματος, με πειράζει όμως ότι έχεις γνώμη και τη διατυπώνεις χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι. Δεν μπορώ να κρατηθώ και να κρυφτώ και έτσι αποφάσισα να κάνουμε την παράσταση.
Τι απαντάς σε όσους ενοχλήθηκαν από την παράσταση;
Πρέπει να είμαστε αληθινοί. Προσπαθούμε να είμαστε politically correct και δεν βλέπουμε ποιοι είμαστε. Ακούω τα μύρια όσα από το κάτω διαμέρισμα και μετά ενοχλεί που αναπαριστώ ό,τι συμβαίνει γύρω μας; Ενοχλήθηκαν οι άνθρωποι που είδαν το «Σπιρτόκουτο» του Γ. Οικονομίδη και έλεγαν: «Δεν είμαστε έτσι, οι Έλληνες». Δεν έχουν καμία επικοινωνία με την πραγματικότητα, γι’ αυτό λέω ότι ζούμε μια επίφαση, όποτε προσπάθησα κατ’ αρχάς να ξεκινήσω από εμάς προσπαθώντας να τα πω όπως είναι.
Εσύ αντέχεις την αλήθεια;
Ναι, προσπαθώ. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η τυχαιότητα κυβερνάει το σύμπαν. Το ότι αυτή τη στιγμή ακόμα υπάρχουμε και δεν έχει περάσει ένας αστεροειδής ή δεν έχει πέσει πάνω μας ο διαστημικός σταθμός των Κινέζων είναι καθαρά θέμα τύχης. Αναζητώ την αλήθεια και εμπιστεύομαι την επιστήμη γιατί είναι αυτή που προάγει την αλήθεια και την εξερεύνηση της. Η επιστήμη είναι αυτή που λέει δεν είμαι αυθεντία, είμαι όμως ειδικός. Ακόμα και η θεωρία του Δαρβίνου μπαίνει κάτω από το μικροσκόπιο και αμφισβητείται σήμερα.
Τι σε τρομάζει στο μέλλον;
Για κάποιους η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι το πρώτο πράγμα που θα έχουμε φτιάξει και δεν θα μπορούμε να ελέγξουμε γιατί θα αυτονομηθεί. Τρομάζω που οι επιστήμονες δουλεύουν πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη γιατί σκέφτομαι πως αν οι μηχανές αντιληφθούν τι είμαστε θα θελήσουν να μας εξαλείψουν για να σώσουν τον πλανήτη. Κινούμενες λογικά, μπορεί να πουν: Συγνώμη παιδιά, αλλά δεν κάνετε καλό, οπότε πρέπει να σας εξοντώσουμε.
Ο άνθρωπος λειτουργεί περισσότερο με το συναίσθημα και αυτό δεν είναι καλός σύμβουλος;
Στους ανθρώπους το συναίσθημα είναι αυτό κυβερνάει, με αυτό ψηφίζουμε. Δεν υπάρχει όμως το νιάξιμό, δεν υπάρχουν τα δικά σου συναισθήματα υπάρχουν μόνο τα δικά μου. Δεν γίνεται να θέλεις αγάπη και να με την προσφέρεις πουθενά. Πρέπει να χτιστεί μία αμφίδρομη συναισθηματική σχέση. Τα media κι όλοι αυτοί που χειρίζονται μαζικά την ανθρωπότητα- το κοπάδι διεγείρουν το συναίσθημα των ανθρώπων. Έβλεπα τον Γκέμπελς να προλογίζει την ομιλία του Χίτλερ όταν κέρδισε τις εκλογές και είναι φανερή όλη αυτή η φωτιά και το πάθος της χειρονομίας στο βλέμμα του Γκέμπελς ικανό να ηλεκτρίσει το κοινό. Αρκεί να μιλήσεις με πάθος για κάτι και θα σε πιστέψουν χιλιάδες. Γι' αυτό και έχω αρχίσει και αρνούμαι τους ανθρώπους με status που έχουν κάτι φτιαχτό. Ο Χίτλερ ήταν ένας άνθρωπος ημιμαθής με δίψα για εξουσία αλλά είχε χάρισμα.
Ποιος σύγχρονος πολιτικός έχει χάρισμα;
Ο Τσίπρας θα μπορούσε να έχει εκπαιδευτεί σ’ αυτό. Στο «πολιτικό θέατρο» εκπαιδεύεσαι αλλά εμείς είχαμε πάντα κακούς ηθοποιούς, δεν είχαμε τον Ομπάμα. Αυτός ήταν ένας οσκαρικός ηθοποιός, ο οποίος βγήκε και συγκίνησε όλο τον πλανήτη με την λιτότητα και τις απλές χειρονομίες του. Αυτή είναι η δύναμη της μάσκας. Έχει σχέση με τα αρχέτυπα και οι επικοινωνιολόγοι τα ξέρουν πάρα πολύ καλά όλα αυτά. Ξέρουν πως να δουλέψουν αυτούς τους ανθρώπους και αυτοί δούλεψαν ως Ανδρέα τον Τσίπρα. Όπως και τον Γιώργο Παπανδρέου άλλωστε. Στην αρχή μια χαρά μιλούσε αλλά ήταν πολύ ευρωπαίος και δεν τον καταλάβαιναν καλά εδώ, οι ανατολίτες. Οπότε είπαν φτιάξτον να είναι λίγο σαν δημαγωγός και να θυμίζει την χροιά του πατέρα και ο κόσμος θα τσιμπήσει. Και, τσίμπησε. Όλο αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει ουσιαστική παιδεία και γνώση. Δεν τους συμφέρει ο άλλος να σκέφτεται.
Συνεχίζεις να ποντάρεις στην εκπαίδευση;
Εδώ στο Χώρο, διδάσκεται η μεθοδολογία που έχω φτιάξει για την ομάδα και πλέον είμαστε σε θέση να το δείξουμε και σε άλλους. Η Έλενα Μαυρίδου διδάσκει κάποιες δικές τις τεχνικές σε σχέση με την ορθοσωμική και την κίνηση. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μια μεθοδολογία, όχι ενός σκηνοθέτη για να κάνει παραστάσεις αλλά για να βρεθεί κάτι καινούργιο. Με απασχολεί η μεθοδολογία της υποκριτικής. Ο ρεαλισμός εξελίσσεται και σε δέκα χρόνια δεν θα τον θέλουμε πια. Πάντοτε λοιπόν με ενδιαφέρει να βρίσκουμε μία μέθοδο που να μην δημιουργεί φόρμες. Όχι μία μέθοδο για μία συγκεκριμένη φόρμα, αλλά μια μέθοδο για την υποκριτική. Συνεχίζω να ψάχνω.
Τι είναι φόρμα;
Και ο ρεαλισμός φόρμα είναι. Από τη στιγμή που βάζεις ένα πλαίσιο όλα είναι φόρμα και αρχίζεις να την καταλαβαίνεις μετά από χρόνια γιατί έχει ήδη προχωρήσει κάτι άλλο.
Το μεταμοντέρνο κούρασε;
Έχει τελειώσει εδώ και καιρό. Μπήκαμε μέσα σε αυτό εύκολα. Χρειάζεται να είσαι σε ένα επίπεδο για να το καταλάβεις. Το τι υπάρχει μετά από αυτό μένει θα το δούμε. Κάποιος θα μοιραστεί ένα πράγμα και όλοι θα στραφούν μαζί του. Έτσι είμαστε στην Ελλάδα και μετά πιστεύουμε ότι δεν καταγόμαστε από τους πιθήκους. Πάντα μιμούμαστε στην τέχνη, παντού. Δέχομαι απόλυτα αυτό που κάνει κάποιος αρκεί να μη μου πει ότι ανακάλυψε την Αμερική για την Αμερική την έχουν ήδη ανακαλύψει.
Τι θα δούμε φέτος στο Θέατρο Χώρος;
Μετά το «Greek Freak! Fire and Fury» θα σκηνοθετήσω «Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη» της Έμιλυ Μπροντέ σε διασκευή της Έλενας Μαυρίδου με την Δήμητρα Κούζα στον ρόλο της Κάθριν. Αργόετερα η Έλενα θα κάνει το «GODOT2» μια παράσταση εμπνευσμένη από το πιο γνωστό και ανοιχτό σε αναγνώσεις κι ερμηνείες έργο του Σάμιουελ Μπέκετ: το «Περιμένοντας τον Γκοντό».
