Το Φεστιβάλ Φιλίππων μοιάζει έτοιμο ν’ αφήσει νέα ίχνη και να ταράξει τα νερά του θεάτρου στην Βόρεια Ελλάδα. Η Μαρία Κρύου ταξίδεψε στην Καβάλα και μεταφέρει την εμπειρία της.
Απόγευμα. Η καλύτερη ώρα να φτάσει κανείς στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων. Η κάψα του ήλιου χάνεται μαζί μ’ εκείνον, πίσω από τους λόφους του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων, τα ερείπια από την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή, και την παλαιοχριστιανική περίοδο. Περνάμε μπροστά από τις νεανικές παρέες των ηθοποιών που έχουν στήσει πηγαδάκια στο καταπράσινο αναψυκτήριο λίγο πριν την είσοδο στο Αρχαίο Θέατρο, λίγα μόλις χιλιόμετρα από την κωμόπολη Κρηνίδες. Οι νέοι θεατρίνοι όλοι μια παρέα! Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να ονειρεύεσαι με την παρέα σου την τέλεια παράσταση, ακόμα κι όταν όλες οι προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι δεν μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. Ή μήπως μπορούν; Για πρώτη φορά φέτος νέοι άνθρωποι του θεάτρου βρήκαν βήμα έκφρασης στους Φιλίππους μέσα από ένα θεατρικό εργαστήρι αρχαίου δράματος που οδήγησε σε παράσταση.
Η ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Φιλίππων Θοδωρή Γκόνη να γιορτάσει την επέτειο εξήντα δημιουργικών χρόνων του φεστιβάλ εγκαινιάζοντας μια νέα δράση αφιερωμένη στο αρχαίο δράμα, μόνο κάτι καλό μπορεί να φέρει στο πολιτιστικό τοπίο της περιφέρειας. Με τη στήριξη της δημάρχου Καβάλας Δήμητρας Τσανάκα, του προέδρου του ΔΗΠΕΘΕ Πέτρου Πετρόπουλου και με 35.000 ευρώ στο ταμείο, έφτιαξε μεν ένα πρόγραμμα για όλα τα γούστα όμως παράλληλα έθεσε τις βάσεις για ένα Φεστιβάλ που θα δώσει ιδεολογική στέγη σε σκηνοθέτες και ηθοποιούς και θα προτείνει νέες καλλιτεχνικές εμπειρίες. Στο πλαίσιο αυτών των νέων εμπειριών και παίζοντας φέτος, με το δίπολο μαθητής- δάσκαλος προσκάλεσε τρεις σκηνοθέτιδες της νέας γενιάς από την Ελλάδα και την Αμερική, την Ιόλη Ανδρεάδη, τη Σύλβια Λιούλιου, τη Λόρα Τέσμαν καθώς και τη Δραματική Σχολής του ΚΘΒΕ να δουλέψουν πάνω στο αρχαίο δράμα και να παρουσιάσουν τις δουλειές τους, ενώ τίμησε τον Θεόδωρο Τερζόπουλο, έναν από τους σημαντικότερους θεατρικούς δημιουργούς του 21ου αιώνα, που με απαράμιλλη βιρτουοζιτέ προτείνει ένα ποιητικό, εικαστικό θέατρο με όρους τελετουργίας. «Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στην θεατρική ιστορία του τόπου» μας είπε ο Θοδωρής Γκόνης. «Θέλαμε να τον τιμήσουμε και να μας τιμήσει με την παρουσία του παρακολουθώντας τα θεατρικά εγχειρήματα των νέων καλλιτεχνών. Στόχος του φεστιβάλ είναι να έχει στο μέλλον και, δικές του παραγωγές κι αν είχαμε περισσότερα χρήματα θα προσκαλούσαμε πιο πολλούς καλλιτέχνες από το εξωτερικό κι από την Ελλάδα. Για πρώτη φορά συνέβη κάτι υπέροχο στην περιοχή των Κρηνίδων και οι άνθρωποι του χωριού το αγκάλιασαν. Το αρχαίο θέατρο και οι Κρηνίδες τον πρώτο εκείνο καιρό που ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, μουσικοί και τεχνικοί ζούσαν εδώ, μαζί, πλάι με τους κατοίκους της περιοχής και το καλοκαίρι ήταν θέατρο, θέατρο δικό τους, δική τους καλλιέργεια και ευθύνη. Γι’ αυτό θα πρέπει να διεκδικήσουμε από το υπουργείο στήριξη για να συνεχιστεί αυτό με νέες θεατρικές ομάδες αλλά και ομάδες χορού. Θέλουμε να μεγαλώσουμε το φεστιβάλ, να φτιαχτούν υποδομές για να δουλεύουμε και το χειμώνα. Το Φεστιβάλ Φιλίππων είναι το φεστιβάλ της Βορείου Ελλάδος όχι μόνο της Καβάλας και θέλω να διεκδικήσω το καλύτερο. Είναι πολεμική τέχνη η ζωή… Μ’ αρέσει ο πόλεμος».
Σχεδιάζοντας ένα θέατρο συνεργασίας έξω από πεπατημένες ατραπούς
«Την συνύπαρξη και την συγκέντρωση κρατώ από την εμπειρία που ζήσαμε εδώ. Μέναμε σε έναν οικογενειακό ξενώνα που μας παρείχε σπιτική φροντίδα κάναμε πρόβες στο δημοτικό σχολείο Κρηνίδων και ο χώρος ήταν αυτός που μας έκανε να ασχολούμαστε με την παράσταση με έναν υγιή τρόπο» μου είπε η Ιόλη Ανδρεάδη, η οποία παρουσίασε στο Αρχαίο Θέατρο των Φιλίππων, με το φυσικό φως του ήλιου, την τραγωδία «Ίων» του Ευριπίδη σε μια εκδοχή για δύο πρόσωπα. Ένα μικρό άθλο επιχείρησε ο φετινός νικητής του Βραβείου «Δημήτρης Χορν», Κωνσταντίνος Μπιμπής, ερμηνεύοντας τον Ίωνα και επτά ακόμα ρόλους. Στιβαρή και αγέρωχη ήταν η Δήμητρα Χατούπη στο ρόλο της Κρέουσας. Η παράσταση καταθέτει μια «άλλη» πρόταση, που αξίζει προσοχής κυρίως για τον τρόπο που πριμοδοτεί τη συμβιωτική σχέση των δύο ερμηνευτών –αυτό που αποκαλούμε «χημεία». Η παράσταση θα παιχτεί στη Σαντορίνη και περιμένουμε να την ξανά δούμε, προσαρμοσμένη για κλειστό χώρο, στην Αθήνα τη νέα σεζόν.
Η Σύλβια Λιούλιου έψαξε ίχνη μέσα στο τοπίο στην περιπατητική παράσταση «Οιδίπους Δοκιμές [κάτω απ’ την προσωπίδα ένα κενό]». Η απροσποίητη και απρόσμενη παρουσία του Νίκου Φλέσσα, η φυσικότητα με την οποία τοποθέτησε η σκηνοθέτις τα σώματα των ηθοποιών ανάμεσα σε αρχαία υλικά, που έχει αγαπήσει ο χρόνος και το ανθρώπινο χέρι έκαναν τις σκέψεις να ρέουν ακόμα κι όταν υπήρχε σιωπή. Η σκηνοθέτις δουλεύοντας με τον Νίκο Φλέσσα πάνω στο αρχαίο κείμενο τα δύο τελευταία χρόνια, αναζήτησαν τα ίχνη τόσο του Οιδίποδα όσο και του ποιητή Γιώργου Σεφέρη και η παράσταση τους αποτελεί μία απόπειρα «συνάντησης» με το σεφερικό ποιητικό βλέμμα- μέσα στο τοπίο των αρχαίων Φιλίππων. Η Μαρία Καλλιμάνη- κεντρικό πρόσωπο της παράστασης-ως άλλη ιέρεια γύρισε της σελίδες της ιστορίας συνδέοντας την εμπειρία του θεάτρου με εκείνη της πραγματικότητας. Για την πάντα λαμπερή ηθοποιό «ήταν υπέροχη η εμπειρία των Κρηνίδων. Γίναμε μέλη μιας κοινότητας για είκοσι ημέρες δουλεύοντας στον φυσικό χώρο. Το φως, τα πουλιά οι αλλαγές της φύσης μας έδωσαν πάρα πολλά πράγματα σ’ αυτό που κάναμε. Μου αρέσει που μπλέξαμε τον Οιδίποδα με τον Σεφέρη και μπορώ να πω πως εδώ, μου αποκαλύφθηκε ολοκληρωτικά αυτός ο ποιητής. Αξίζει να υπάρξει συνέχεια σ’ αυτή τη συνάντηση καλλιτεχνών στις Κρηνίδες».
Η δυναμική της συλλογικής προσπάθειας φάνηκε στην παράσταση της Αμερικανής σκηνοθέτιδας Λώρα Τέσμαν, η οποία έγραψε το έργο «Ιώ» ειδικά για το 60ο Φεστιβάλ Φιλίππων. Σαν ένα θεατρικό σκέρστο που πατά πάνω στο αρχαίο δράμα η παράσταση ερευνά το «διάστημα» μεταξύ της Ιούς που βλέπουμε στον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου και της Ιούς για την οποία ακούμε στην Ικέτιδες και πυροδοτήθηκε από τις ανάλαφρες αλλά γεμάτες ενέργεια ερμηνείες τεσσάρων Ελληνίδων ηθοποιών της νέας γενιάς -Μαρία Όλγα Αθηναίου, Τίνα Γιωτοπούλου, Ιφιγένεια Γρίβα και Κλεοπάτρα Μάρκου. Μπολιασμένη με τον ενθουσιασμό των νέων ήταν και η παράσταση «Οιδίπους Τύραννος-Χορικά» της Δραματικής Σχολής ΚΘΒΕ. Οι σκηνοθέτες Γιάννης Ρήγας και Μιχάλης Σιώνας φώτισαν τον Χορό του έργου και ανέδειξαν τον τρόπο με τον οποίo διαχειρίζεται την απροσδόκητη πτώση του ήρωα από την ευτυχισμένη ζωή του βασιλιά, στην δυστυχισμένη ζωή του τυφλού επαίτη…
Ένα δώρο για τους θεατές και τους ηθοποιούς που βρέθηκαν στους Φιλίππους τις προηγούμενες ημέρες ήταν η ομιλία του Θεόδωρου Τερζόπουλου με τίτλο «Σαγήνη και πένθος». Χωρίς πολλές κουβέντες ο σπουδαίος δάσκαλος και σκηνοθέτης μίλησε για κάποιες αρχές που τείνουν να εξαφανιστούν κι έσπειρε ένα προβληματισμό για τη φύση του θεάτρου σήμερα: «Σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη και να κοιτάξει κανείς αντικρίζει την ίδια θεατρική εικόνα, πέρα από μερικές εξαιρέσεις. Καταργούνται βασικές αρχές της παιδείας, καταργείται η ιστορικότητα και μέσα στη νέα κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα παράγονται θεάματα χωρίς θεατρικές ρίζες, χωρίς πνευματικότητα και χωρίς αισθητική». Είναι από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που δεν ζει απομονωμένος από αυτά που γίνονται διεθνώς και με το παράδειγμα του διδάσκει υπομονή, έρευνα και προβληματισμό. Ίσως είναι χρήσιμο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλλίπων μαζί με τις ερευνητικές παραστάσεις να πραγματοποιούνται και κάποια εργαστήρια με προσκεκλημένους, σημαντικούς δασκάλους που θα δείξουν ένα δρόμο...
(Την ομιλία του τιμώμενου, Σκηνοθέτη Θεόδωρου Δ. Τερζόπουλου προλόγισε ο Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών Γιώργου Σαμπατακάκη)
