Το απόλυτο ανοιξιάτικο θεατρικό γεγονός: μια πολύωρη (σε δύο μέρη) κι εμπνευσμένη παράσταση του 2007 –η θεατρική μεταφορά του «Ηλίθιου», του εμβληματικού μυθιστορήματος του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι– επανέρχεται δριμύτερη και ανανεωμένη στο Ακροπόλ. Ας θυμηθούμε τους επτά λόγους για τους οποίους την αγαπήσαμε τότε και θα την (ξανα)δούμε τώρα.
1. Είναι εμπειρία «Αγνοήστε την εξάωρη διάρκεια κι επιτρέψτε στον εαυτό σας αυτήν την παράσταση-εμπειρία», έγραφα το 2007. Οι θεατρόφιλοι αναγνώστες μας φαίνεται πως συμφώνησαν και χάρισαν στον «Ηλίθιο» το 1ο βραβείο καλύτερης παράστασης στα Θεατρικά Βραβεία Κοινού του «α» εκείνης της χρονιάς. Λογικό. Ο σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός, οι συνεργάτες του και ο 19μελής θίασος δόθηκαν ολόψυχα στο στοίχημα να ανεβάσουν τον «Ηλίθιο» ως ένα πλούσιο θεατρικό θέαμα υπαρξιακής και φιλοσοφικής υφής, γεμάτο συγκίνηση, χιούμορ, ατμόσφαιρα και γενναιόδωρες ερμηνείες.
2. Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα γίνεται θέατρο Ακόμη και όσοι δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο θα έχουν ακούσει κάπου την εμβληματική του φράση «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Ο «Ηλίθιος», το μυθιστόρημα των μυθιστορημάτων σύμφωνα με πολλούς μελετητές και αναγνώστες, γράφτηκε από τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι το 19ο αιώνα και αποτέλεσε για την εποχή του πνευματικό σκάνδαλο. Όπως έχει επισημάνει και ο «δικός» μας Κωστής Παπαγιώργης: «Ο κεντρικός ήρωας είναι μια ενσαρκωμένη αντανάκλαση του Χριστού». Πράγματι, ο «ηλίθιος» του τίτλου είναι «το απόλυτο καλό» με σάρκα και οστά. Είναι ο «πρίγκιπας» Μίσκιν, ένας αιθεροβάμων, ιδεαλιστής και αθεράπευτα ρομαντικός ξεπεσμένος αριστοκράτης, ο οποίος επιστρέφει στην Πετρούπολη ύστερα από πολυετή παραμονή σε σανατόριο της Ελβετίας (λόγω της «θείας νόσου» που τον βασανίζει, της επιληψίας, από την οποία έπασχε και ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι). Ο αθώος Μίσκιν εισβάλλει στη διεφθαρμένη και κίβδηλη κοινωνία σαν καταλύτης, ενεργοποιώντας πάθη και αποκαλύψεις, μοιραίους έρωτες και θανάτους.
3. Ο Βασίλης Ανδρέου είναι ο ιδανικός «Ηλίθιος» Ο Κύπριος 40χρονος ηθοποιός με το ευγενικό παρουσιαστικό και το αλαφροΐσκιωτο βλέμμα προσέγγισε με θέρμη και μεγάλη ευαισθησία τον Μίσκιν σαν έναν τρελό άγιο, έναν «διά Χριστόν σαλό», προσδίδοντάς του επιπλέον το στοιχείο της διαισθητικής φύσης αλλά και του γκαφατζή Δον Κιχώτη, ενός «απολίτιστου» αφελούς, ενός εντέλει «επικίνδυνου» αθώου^ η πολυδιάστατη –και όμως ανάλαφρη σαν αεράκι– ερμηνεία του συγκινεί.
4. Ένας συλλογικός άθλος κατατίθεται επί σκηνής Θα ήταν άδικο να μη σημειώσουμε ότι ολόκληρος ο θίασος, με «αρχηγούς» τους Δημήτρη Ήμελλο, Μαρία Ναυπλιώτου, Νίκο Καρδώνη και Μαρία Σαββίδου, επενδύει τεράστια αποθέματα ενέργειας και σωματικής αντοχής, υπερασπιζόμενος ένα συλλογικό όραμα για την παράσταση και αποπνέοντας μια σπαρακτική όσο και ζωογόνα χαρμολύπη. Ο άθλος, εκτός από ερμηνευτικός, είναι και δραματουργικός (η θεατρική διασκευή έγινε –με τη συνδρομή του θιάσου– από τον θεατρολόγο Σάββα Κυριακίδη), σκηνογραφικός-ενδυματολογικός (η Ελένη Μανωλοπούλου μας χάρισε ένα ντεκόρ Russian rock folklore-chic με ασορτί κοστούμια), μουσικός (ο Θοδωρής Αμπαζής έβαλε τις ηλεκτρικές κιθάρες να διαδέχονται τις μπαλαλάικες και τα πολυφωνικά τραγούδια του θιάσου τα ατονάλ θέματα), χορογραφικός (Σεσίλ Μικρούτσικου) και φωτιστικός (Αλέκος Αναστασίου).
5. Αποδείχτηκε μια παράσταση σημαδιακή Κλασικότροπη, «φιλική» στο ευρύ κοινό, με ορισμένες ευφάνταστες πινελιές μοντερνισμού, είναι η σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού. Το αποτέλεσμα ήταν μια παράσταση που έρεε αβίαστα επί έξι ώρες και κατόρθωνε να χαρίσει «κάτι» πολύ σημαντικό από την ουσία ενός αριστουργηματικού λογοτεχνικού κειμένου: το πόσο αλλόκοτη, παράταιρη, σχεδόν τρελή είναι η αθωότητα στις (διόλου αθώες) κοινωνίες των ανθρώπων. Άφησε εποχή με αυτήν τη σκηνοθεσία ο Στάθης Λιβαθινός, σηματοδοτώντας ταυτόχρονα κι ένα τέλος εποχής. Αφήνοντας την ως «κληρονομιά», αποχώρησε το 2007 από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η οποία έκτοτε έπαψε τη λειτουργία της. Διατηρώντας όμως το βασικό πυρήνα της τότε ομάδας του, συνέχισε να δημιουργεί επιτυχημένες παραστάσεις, με πιο πρόσφατες τη «Φόνισσα» και τον «Ερωτόκριτο».
6. Ο θίασος του «Ερωτόκριτου» έχει αναλάβει τις αντικαταστάσεις Δεν ήταν εύκολο, έπειτα από πέντε χρόνια, να είναι όλοι οι τότε ηθοποιοί διαθέσιμοι. Ο Στάθης Λιβαθινός επιστράτευσε άξιους αντικαταστάτες, αντλώντας τους περισσότερους από τον (εξαιρετικό) θίασο του «Ερωτόκριτου». Έτσι, στον «Ηλίθιο» θα δούμε να συμμετέχουν τώρα οι νεαροί Γιώργος Χριστοδούλου και Νεφέλη Κουρή (ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα) καθώς και οι Κόρα Καρβούνη, Μελέτης Ηλίας, Δαυίδ Μαλτέζε, Πηνελόπη Μαρκοπούλου, Χρήστος Σουγάρης, Φωτεινή Τιμοθέου, Σοφία Τσινάρη και Γιώτα Φέστα.
7. Η νέα επικαιρότητα του «Ηλίθιου» Ο Στάθης Λιβαθινός δηλώνει πως «είναι βαθύτερη ανάγκη, δική μου αλλά και της ομάδας, να παρακολουθήσουμε ξανά την τραγική περιπέτεια ενός αθώου ανθρώπου στη δίνη της σύγχρονης ζωής. Ο “Ηλίθιος”, επίκαιρος όσο ποτέ, είναι το φως στη σκοτεινή εποχή της ανθρώπινης ψυχικής κρίσης, η πίστη στην αναζήτηση της ομορφιάς αλλά και του πάθους. Ο “Ηλίθιος” περιέχει όλα εκείνα τα σωτήρια μυστικά που χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος για να επιζήσει σε μια δύσκολη εποχή». Όπως κι αν έχει, το νέο ανέβασμα αυτού του μεγαλειώδους κειμένου, τη στιγμή που η χώρα σημαδεύεται από το συλλογικό τραύμα της οικονομικής και της υπαρξιακής κρίσης, θα προκαλέσει αυτόματα και νέους συνειρμούς. Και ίσως, ναι, η ομορφιά του –έστω και για λίγο– να μας σώσει!
Περισσότερες πληροφορίες
Ο ηλίθιος
Επανέρχεται, για να παρουσιαστεί σε δύο μέρη, η εμβληματική παράσταση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, η οποία πρωτοανέβηκε το 2007 και θριάμβευσε στα Θεατρικά Βραβεία Κοινού του «αθηνοράματος». Ο νεαρός επιληπτικός Μίσκιν –ο «Ηλίθιος» του τίτλου– επιστρέφει έπειτα από χρόνια στην Πετρούπολη και γίνεται ο άγιος τρελός μιας ομήγυρης διεφθαρμένων αστών
