Το νεοσύστατο opbo studio στον Πειραιά φιλοδοξεί στην ανάδειξη σύγχρονων καλλιτεχνών, συνδέοντας τον κινηματογράφο με τις τέχνες

Η πάντα δραστήρια εικαστική σκηνή του Πειραιά αποκτά ένα ακόμη στέκι που "παντρεύει" τον κινηματογράφο με τα εικαστικά θέλοντας να αναδείξει καλλιτέχνες με διαφορετικές πρακτικές. Μια μέχρι πρόσφατα παραμελημένη βιομηχανική αποθήκη στην οδό Φίλωνος 86 αναβιώνει και μετατρέπεται στο opbo studio, το οποίο ανοίγει τις πόρτες του για το κοινό στις 13 Μαΐου με ένα νέο πρόγραμμα ατομικών εκθέσεων. 

Αν και υπήρξαν μερικές αναδιαμορφώσεις στον χώρο, ο ιδιοκτήτης του και κινηματογραφιστής Αλέξανδρος Τηλιόπουλος δεν ήθελε να αλλάξει πολύ η εξωτερική όψη του κτιρίου, έτσι ώστε να διατηρηθεί η urban ταυτότητα στη γειτονιά του Πειραιά. Αν και το κτίριο είναι μια προέκταση της εταιρείας παραγωγής ταινιών Open Borders Productions, που διαχειρίζεται ο Αλέξανδρος , στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα μπορεί να φιλοξενήσει και άλλες δράσεις πέρα των κινηματογραφικών και εικαστικών, υπηρετώντας έτσι διαφορετικά κόνσεπτ.

Μαζί με το επίσημο άνοιγμα του χώρου τις επόμενες μέρες, εγκαινιάζεται και μια σειρά εκθέσεων σε επιμέλεια της Ιωάννας Γερακίδη, η οποία συνδέει τον όρο του "ξεμυαλίσματος" με γυναικείες αφηγήσεις (γι’αυτό όλες οι εκθέσεις είναι από γυναίκες δημιουργούς) αλλά και έννοιες που αφορούν την ταυτότητα και την αλλότητα. 

Η πρώτη έκθεση που θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε στο opbo studio είναι το είναι "Riddles for resilient tongues" της Janis Rafa (Ιωάννα Ραφαηλίδου). Πρόκειται για την πρώτη ατομική έκθεση της καλλιτέχνιδας στην Ελλάδα και περιλαμβάνει τη μικρού μήκους "Lacerate", με την οποία η Rafa συμμετείχε στην κεντρική έκθεση της περσινής Μπιενάλε της Βενετίας.

Η Janis και η Ιωάννα μας μιλούν για το πρότζεκτ και τις προσεγγίσεις τους, ενώ ο  Αλέξανδρος εξηγεί το όραμα πίσω από το opbo studio.

Τι ρόλο παίζει ο κινηματογράφος εδώ; Είναι μια απόπειρα σύνδεσης της τέχνης με την Open Borders Productions;
Αλέξανδρος Τηλιόπουλος: Ο κινηματογράφος ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία του στούντιο ως κεντρικός άξονας σύνδεσης του οπτικού πολιτισμού, του κινηματογράφου με τις εικαστικές τέχνες και κάθε μορφή τέχνης που εφάπτεται σε αυτές. Το opbo studio είναι η προέκταση, το "αδελφάκι" αν θες, της Open Borders Productions, της εταιρείας παραγωγής μου με την οποία αναλαμβάνουμε παραγωγές ταινιών (μικρού και μεγάλου μήκους), τηλεοπτικών σειρών και διαφημιστικών. Με αφορμή λοιπόν τον κινηματογράφο και της σύνδεσης που έχω προσωπικά με αυτόν, ως κινηματογραφιστής και παραγωγός, δημιούργησα το opbo studio για να αποτελέσει τον φυσικό χώρο όπου θα φιλοξενούμε και θα αναδεικνύουμε το έργο καλλιτεχνών με διαφορετικές πρακτικές. Παράλληλα, όμως, το όραμά μου είναι να λειτουργεί και ως πλατφόρμα υποστήριξης των καλλιτεχνών πέρα από τον χώρο του opbo studio, υλοποιώντας εικαστικές παραγωγές και δράσεις εκτός αυτού, σε συνεργασία με οργανισμούς και φεστιβάλ με κοινό περιεχόμενο. Την περασμένη χρονιά, για παράδειγμα, πραγματοποιήσαμε την οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής για την εγκατάσταση του Κωστή Βελώνη "Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα" για τη διοργάνωση Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023 σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αισχύλεια 2022.

Ποιοι ήταν οι στόχοι όταν αποφάσισες να ιδρύσεις το στούντιο και πώς κατέληξες στη γειτονιά του Πειραιά;
Α.Τ.: Όταν ίδρυσα πριν τρία χρόνια, εν μέσω covid, την open borders productions, ήθελα να βρω μια βάση. Στην αναζήτησή μου για τα γραφεία της εταιρείας, βρέθηκα τυχαία στον Πειραιά και κατέληξα στο κτήριο που βρίσκεται πλέον το opbo studio, αλλά και τα γραφεία της εταιρείας παραγωγής μου. Αναζητούσα έναν χώρο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με πολλαπλούς τρόπους και να έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώνεται, ώστε να μπορεί να υπηρετεί διαφορετικά κόνσεπτ και δράσεις. Αυτό σε συνδυασμό με τον Πειραιά, που τα τελευταία χρόνια αναδύεται ως μια γειτονιά με έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα και αποτύπωμα, με οδήγησαν σε αυτό το μέρος.

Ποια ήταν η λειτουργία του κτιρίου πριν το αναλάβεις; Χρειάστηκαν μεγάλες αναδιαμορφώσεις για να ταιριάξει με το κόνσεπτ που ήθελες να προωθήσεις;
Α.Τ.: Ήταν μια παλιά βιομηχανική αποθήκη και ναι, χρειάστηκαν μεγάλες αλλαγές. Ο εσωτερικός χώρος άλλαξε ολοκληρωτικά ώστε να είναι κατάλληλος για τις ανάγκες κάθε πρότζεκτ που θα προέκυπτε. Ο εξωτερικός χώρος παρέμεινε ως έχει, γιατί ήθελα να διατηρηθεί το urban στοιχείο και η ιδιαίτερη ταυτότητα του Πειραιά.

Ο χώρος θα φιλοξενεί και άλλες δράσεις πέρα από εκθέσεις, π.χ. περφόρμανς ή συζητήσεις;
Α.Τ.: Ήδη έχουμε προγραμματίσει τρεις ατομικές εκθέσεις για τους επόμενους μήνες, τις οποίες επιμελείται η Ιωάννα Γερακίδη. Είμαι πολύ χαρούμενος που η πρώτη καλλιτέχνις που φιλοξενούμε στο opbo studio είναι η Janis Rafa στην πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα με νέες παραγωγές έργων αλλά και, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με το "Lacerate", την ταινία μικρού μήκους που παρουσίασε στην τελευταία Μπιενάλε της Βενετίας. Είναι τιμητικό για τον χώρο και για εμένα προσωπικά να ξεκινάμε τις δράσεις μας φιλοξενώντας μία τόσο σημαντική καλλιτέχνιδα. Παράλληλα όμως ναι, στόχος μας είναι το opbo studio να εμπλουτίσει το πρόγραμμά του με προβολές, περφόρμανς, συζητήσεις και άλλες δράσεις και συγχρόνως να κάνουμε συμπράξεις με άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς και φεστιβάλ ώστε να αποτελέσουμε μέρος των αφηγήσεων της σύγχρονης τέχνης τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Ιωάννα, η δική σου ερμηνεία για το "ξεμυάλισμα" αφορά περισσότερο τον χώρο, την ύπαρξη ενός σύμπαντος. Γιατί;
Ιωάννα Γερακίδη: Όταν ξεκίνησα να σκέφτομαι πιο συγκεκριμένα τα κοινά σημεία που παρουσιάζουν οι πρακτικές των καλλιτέχνιδων και συνεπώς οι ατομικές τους εκθέσεις που επιμελούμαι στο opbo studio, η λέξη ή καλύτερα η έννοια που μου ήρθε στο μυαλό ήταν το "seduction", που στα αγγλικά η χροιά της έχει μια διαφοροποίηση από την ελληνική λέξη "ξεμυάλισμα". Κυρίως εξαιτίας του ότι ετυμολογικά αφορά την απόκλιση από ένα δεδομένο, κανονικοποιημένο μονοπάτι ή βλέμμα, οδηγώντας σε κάτι άγνωστο ή σε κάτι που πιθανώς θεωρείται μιαρό, δαιμονικό ή δαιμονοποιημένο στα πλαίσια εδραιωμένων κοινωνικών συμβάσεων. Η πιο κοντινή απόδοση λοιπόν της λέξης "seduction" σε σχέση με αυτές τις ποιότητες ήταν για μένα (και με τη βοήθεια της Χριστίνας Πετκοπούλου στην μετάφραση αυτού του "αινίγματος") η λέξη "ξεμυάλισμα". Και αυτό, ακριβώς επειδή φέρει τη δυναμική αυτού που ξεφεύγει, προσωρινά ή παντοτινά, από τη λογική, ως έκφραση της μυθοποιημένης, ενίοτε καταπιεστικής γραμμικής, καθαρής σκέψης. Έτσι λοιπόν προκύπτει και η ύπαρξη αυτού του "άλλου σύμπαντος", της εναλλακτικής πραγματικότητας που φέρνουν στο προσκήνιο οι εκθέσεις αυτές. Και στην πραγματικότητα αυτή, η θηλυκή ταυτότητα απενοχοποιείται από το σημειολογικό βάρος του "ξεμυαλίσματος", όχι επειδή δεν θέλει ή δεν έχει τη δύναμη να ξεμυαλίσει, αλλά επειδή μέσα από αυτήν τη διαδικασία, αναιρεί κοινωνικοπολιτικές και διαπροσωπικές δυναμικές, που αφορούν την αλλότητα. Την αλλότητα που προσδίδεται στην απενοχοποιημένη σεξουαλικότητα, στην ενδυνάμωση ή την αυτοδιάθεση θηλυκοτήτων (και που συχνά ψέγονται για αυτήν), αλλά και σε οποιοδήποτε άλλου είδους αλλότητα ή απόκλιση από το κανονικό. Σωματική, ψυχική, πεισματικά εμφανή ή κρυμμένη. Η ερώτηση λοιπόν που θέτουν οι εκθέσεις αυτές, η καθεμία με τον δικό της τρόπο, είναι πώς αυτή η εναλλακτική πραγματικότητα που ορίζεται από το "ξεμυάλισμα" μπορεί να ορίσει νέους τρόπους ύπαρξης περισσότερο συμπεριληπτικούς, τρυφερούς, αλληλέγγυους προς κάθε τι διαφορετικό.

Οι έννοιες που εξετάζονται στα λεγόμενα "ημερολόγια" που περιγράφεις, είναι εντελώς αντιθετικές (φόβος/χαρά, θρήνος/γέλιο κτλ.) και από ό,τι καταλαβαίνω, ακολουθείς την ιδέα της αντίθεσης και στο στήσιμο της έκθεσης. Τι θέλεις να μας μεταφέρεις με αυτήν την προσέγγιση;
Ι. Γ.: Οι ατομικές αυτές εκθέσεις λειτουργούν ή έστω μοιάζουν σε μένα με ημερολόγια, όχι μόνο επειδή στις ημερολογιακές αφηγήσεις υπάρχει ένας εξομολογητικός χαρακτήρας που επιτρέπει στα οξύμωρα να υπάρχουν χωρίς λογοκρισία, αλλά έτσι ακριβώς όπως τα βιώνει ο άνθρωπος. Είναι ημερολόγια, γιατί μέσα από αυτές θίγονται οι έννοιες του εφήμερου, ως ποιότητα που έχει την ίδια ακριβώς αξία με το παντοτινό, του αρχειακού, που όταν αποκαλύπτεται φέρνει στο προσκήνιο ιστορίες καταπιεσμένες ή εκστατικές, ή ακόμα και του παράλογου ή του υστερικού που θάβουμε μέσα μας, γιατί η "απόκλιση" ακόμα δαιμονοποιείται. Όλα αυτά τα στοιχεία συνυπάρχουν στις εκθέσεις των καλλιτέχνιδων, μιλώντας για όλες αυτές τις μη γραμμικές πορείες, του χώρου, του χρόνου, του λόγου, του σώματος. Δεν ξέρω λοιπόν, αν είναι ακριβώς η ιδέα της αντίθεσης αυτή που ακολουθώ επιμελητικά, αλλά η ιδέα της μη γραμμικότητας ως απελευθερωτικής διαδικασίας. Και ναι, ίσως έτσι μπορούμε να επιτρέψουμε πιο εύκολα στα οξύμωρα μέσα μας και γύρω μας να υπάρξουν.

Γιατί αποκαλείς τις εκθέσεις "ημερολόγια"; Πρόκειται για κάποιου είδους εικαστικές καταγραφές;
Ι.Γ.: Τις αποκαλώ ημερολογιακές αφηγήσεις γιατί έτσι τις αντιλαμβάνομαι. Και σε αυτό παίζουν ρόλο διάφοροι παράγοντες. Ένας από αυτούς, αφορά τις ίδιες τις πρακτικές των καλλιτέχνιδων που φέρουν μια αυτο-εθνογραφία. Επικοινωνούν δηλαδή, μέσα από το προσωπικό, ψυχοκοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Ξεκινάνε από την προσωπική ταυτότητα, η οποία βρίσκεται πάντα σε διάδραση ή διάλογο με το πλαίσιο γύρω τους ή την ιστορία τους και ανοίγουν σε άλλες κατευθύνσεις. Η δουλειά της Janis για παράδειγμα ξεκινά από την προσωπική και πολύ κοντινή σχέση της καλλιτέχνιδας με τα ζώα, για να διερευνήσει από ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων, μέχρι τις διαπροσωπικές δυναμικές εξουσίας ή ακόμα και τρυφερότητας και τους τρόπους που αυτά συνδέονται με μία ταυτότητα εθνογραφική, συλλογική, ιστορική. Ένας δεύτερος παράγοντας, είναι γιατί πραγματικά για μένα οι νέες αυτές δουλειές των καλλιτέχνιδων αποτελούν ημερολόγια επίσης πολύ δικά μου. Με όλες τις καλλιτέχνιδες έχω και προσωπική σχέση χρόνων, που μπορεί να ξεκίνησε από την καλλιτεχνική μας συνεργασία αλλά έχει μεγαλώσει στο χρόνο. Συνεπώς αποτελούν πράγματι καταγραφές μιας πορείας, καλλιτεχνικής και μη, που έχω μοιραστεί μαζί τους.

Και είναι ενδιαφέρον που χρησιμοποιείς τη λέξη καταγραφές, γιατί πράγματι λειτουργούν ως τέτοιες. Σε όλες τις δουλειές υπάρχει ένα επαναληπτικό σχήμα, τόσο θεωρητικά όσο και η αισθητικά, που φέρει τις ποιότητες της καταγραφής. Γιατί η καταγραφή είναι μια διαδικασία ολόκληρη, αφιλτράριστη και αφού ολοκληρωθεί έρχεται η επιλογή, οπότε εξ ορισμού υπάρχουν επαναλήψεις, κενά, θραύσματα. Σκέψου την καταγραφή μια ερωτικής σχέσης, την αφήγησή της. Θα πεις πολλές φορές τη λέξη "θυμώνω” και άλλες τόσες τη λέξη "αγαπώ”. Πολλές φορές τη λέξη "και”, και άλλες τόσες τη λέξη "αλλά”. Οι εκθέσεις αυτές έχουν μέσα τους αυτές τις επαναλήψεις. Αποτελούν καταγραφές χωρίς επεξεργασία, που πιθανώς θα τις έκανε πιο όμορφες ή κατανοητές. Και το καταλαβαίνεις μέσα από τη φόρμα και τη θέση της καθεμίας από τις εκθέσεις ξεχωριστά.

Πώς το έργο της Janis συνομιλεί με το γενικό κόνσεπτ του πρότζεκτ;
Ι.Γ.: Με πάρα πολλούς τρόπους. Ο τίτλος της έκθεσης της Janis είναι "Riddles for resilient tongues", δηλαδή: "Χρησμοί για πεισματικές γλώσσες" σε μία ελεύθερη απόδοση. Ήδη μέσα από τον τίτλο λοιπόν, υπάρχει το οξύμωρο σχήμα που έρχεται να επιβεβαιώσει η παρουσία του χρησμού. Το νόημα, η σημασία στη νέα αυτή δουλειά έργων της Janis, μοιράζεται ανάμεσα στον θεατή και την καλλιτέχνιδα, αποτελεί ένα γρίφο που ο καθένας, παίρνει το μερίδιο ευθύνης που το αναλογεί. Εμείς, σαν θεατές και η καλλιτέχνις σαν δημιουργός. Αλλά και τα ίδια τα αντικείμενα, γλυπτικά ή ζωγραφικά φέρουν διττές ποιότητες. Ενώ είναι αντικείμενα που ορίζουν ασκήσεις εκμετάλλευσης ή χειραγώγησης του ανθρώπου προς το ζώο, αποκτούν στην έκθεση και μία συμβολική διάσταση. Θέτουν τα ερωτήματα: Πώς τα εργαλεία εγκλωβισμού μπορούν να ιδωθούν ως παραβολές για τον τρόπο που οι κυριαρχικές αυτές δομές διέπουν τους έμφυλους ρόλους; Ή πώς μπορούν να οικειοποιηθούν από τον άνθρωπο σαν εργαλεία ευχαρίστησης στις διαπροσωπικές συναινετικές ερωτικές σχέσεις ή διαδράσεις; Και εδώ η σαγήνη, το "ξεμυάλισμα” έρχεται να παίξει το ρόλο αυτού που σε βγάζει από τα κανονικοποιημένα μονοπάτια.

Ποιες άλλες καλλιτέχνιδες θα δούμε στα επόμενα πρότζεκτ του opbo;
Ι.Γ.: Θα ήθελα να μην τις αποκαλύψω ακόμα, γιατί κάθε ενότητα είναι ξεχωριστή και είναι σημαντικό να υπάρχει ως αυτόνομη. Αυτό που μπορώ να πω για τώρα είναι ότι η έννοια της σαγήνης αποκτά στην καθεμία από αυτές και μέσα από τις πρακτικές τους, πολύ διαφορετικές σημασίες και προεκτάσεις. Και πώς κάθε μία από τις εκθέσεις αυτές φέρει γενναιότητα και πείσμα, μιλώντας για ζητήματα εύθραυστα και τραυματικά αλλά ταυτόχρονα συμπαγή και επιτακτικά. 

Janis, τι αφηγήσεις βλέπουμε στην έκθεσή σου και τι μορφές έργων;
Janis Rafa: Είναι μια σειρά νέων έργων, σκίτσων, γλυπτών και εγκαταστάσεων με κέντρο τους την έννοια της αγάπης, της ερωτικής, της φροντίδας αλλά και της παρεξηγημένης συναίνεσης ή υποταγής. Όλα αυτά μέσα από ένα αυτοβιογραφικό πρίσμα εξομολογήσεων και "σχεδόν απολογητικών" προβληματισμών και τραυμάτων, που όμως έχουν ως κέντρο τους το ζώο και τη σχέση του με τον άνθρωπο, ως μέσο συντροφιάς ή χρήσης. Με έναν τρόπο η έκθεση στέκει ως ένα ερωτικό γράμμα προς ένα άλογο. Αφηγείται για μια σχέση βασισμένη στην ανάγκη του ανθρώπινου στοιχείου να κυριαρχήσει, να χειραγωγήσει, αλλά και να αγαπηθεί απεγνωσμένα, εξαπατώντας ένστικτα και ξεμυαλίζοντας στόματα.

Τι σημαίνει για εσένα ξεμυάλισμα και πώς το εντάσεις στην τέχνη σου;
J.R.: Τα έργα φέρουν την έννοια του ξεμυαλίσματος μέσα από τα ίδια τους τα υλικά και την παρελθοντική τους χρήση. Σε μια πρώτη ανάγνωση αφήνουν τον θεατή να αναρωτηθεί για την ερμηνεία τους ως ευρήματα κακοποίησης ή απόλαυσης, τιθάσευσης ή ηδονής, δημιουργώντας ηθελημένα μια παρεξηγημένη αφήγηση. Όμως το ξεμυάλισμα με αφορά και ως ένας εναλλακτικός τρόπος για να μιλήσω για την εξαπάτηση σωμάτων και συναισθημάτων αλλά και την χειραγώγηση ενστίκτων, συγκεκριμένα μιλώντας για τα ένστικτα και τα σώματα των ζώων έναντι του ανθρώπινου τεχνάσματος.

Υπάρχουν κάποιες θεματικές του πρότζεκτ που συνδέονται με εκείνες στο έργο σου για την περσινή Μπιενάλε;
J.R.: Πράγματι τα νέα έργα βρίσκονται σε άμεση συνομιλία με το "Lacerate" (Σπαράσσω) που παρουσιάστηκε πέρυσι στης Μπιενάλε της Βενετίας, παρά τη διαφορετική αφορμή και φόρμα αφήγησης. Είναι δουλειές που διαπραγματεύονται την έννοια της διαχρονικής εξουσίας και του εγκλωβισμού που διέπουν όχι μόνο τη σχέση ανθρώπου-ζώου, αλλά και τις διαπροσωπικές σχέσεις και τους έμφυλους ρόλους. Αυτός είναι και ο λόγος που αποφασίσαμε με την Ιωάννα να προβάλουμε το "Lacerate" παράλληλα με αυτή την νέα δουλειά και να τα φέρουμε σε άμεση συνομιλία, δίνοντας την δυνατότητα για μια πιο πολύπλοκη και συμβολική διάσταση πάνω στις έννοιες της συναίνεσης και της αυτοδιάθεσης.

Τι είναι αυτό που σε ελκύει στις τελετουργίες του θανάτου;
J.R.: Με ελκύουν οι τελετουργίες του θανάτου, όταν έχουν να κάνουν με το μη-ανθρώπινο σώμα ή, πιο σωστά, με το περιθωριοποιημένο σώμα, που δεν έχει καταγραφεί ή αναγνωριστεί ως σημαντικό, ως άξιο θρήνου και συμπερίληψης. Τι σημαίνει να θρηνείς το σώμα ενός άλλου όντος, διαφορετικού σε μορφή, υφή και όψη; Το παράδοξο είναι πως κάνουμε καθημερινή χρήση αυτών (μιλώντας εδώ συγκεκριμένα για το κρέας ως διατροφική συνήθεια), χωρίς όμως να μπορούμε να ομολογήσουμε ή τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε πως είναι το σώμα κάποιου άλλου που κακοποιήθηκε και δεν πρόλαβε να γεράσει. Και πάλι οι έννοιες της εξαπάτησης, της κυριαρχίας και της υποτιθέμενης συναίνεσης είναι άμεσα συμβεβλημένες με το ανθρώπινο σώμα έναντι του ζώου, με το μιαρό έναντι του αποδεκτού.

Η έδρα σου είναι στην Ολλανδία. Πώς είναι εκεί η εικαστική σκηνή και τι διαφορές έχεις εντοπίσει με την αντίστοιχη ελληνική;
J.R.: Μέσα στη διαδρομή που έχω κάνει τα τελευταία είκοσι χρόνια, η υποστήριξη που είχα από την ελληνική σκηνή ήταν μικρή και ιδιαίτερα πρόσφατη (Artworks, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου). Έχοντας ως έδρα την Ολλανδία, κατάλαβα πως η σταθερή χρηματοδότηση έργων από δημόσιους οργανισμούς όπως το Mondriaan Funds είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες για μια καλλιτέχνιδα να μένει ενεργή και συγκροτημένη στο έργο της και στην συνεχή εξέλιξη της πορείας του. Πέρα από χορηγίες κάτω από συγκεκριμένα πλαίσια και θεματικές που αποσκοπούν να ικανοποιήσουν τους χορηγούς τους, πρέπει να υπάρχουν χρηματοδοτήσεις που εστιάζουν στην ελευθερία της έρευνας, στην αναζήτηση προσωπικής γλώσσας, αλλά το πιο σημαντικό από όλα είναι να υποστηρίζουν οικονομικά τη ζωή νέων καλλιτεχνών ενώ προσπαθούν να παράγουν έργο.