Μπορεί το ινστιτούτο τέχνης να φροντίσει την αλήθεια; Συνεχίζοντας το έργο του μέσω της ερευνητικής πλατφόρμας Γραφείο Φροντίδας ( The Bureau of Care ), η οποία διερεύνησε την ηθική και πολιτική της φροντίδας και πως μπορεί να διαμορφώσει και να επηρεάσει την πολιτιστική πρακτική, το State of Concept εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται στην δημόσια σφαίρα δύο κρίσεις που εκτυλίσσονται παράλληλα τα τελευταία χρόνια: η κλιματική και προσφυγική κρίση. Θα μελετηθεί το πώς επηρεάζονται και οι δύο από τις νέες τεχνολογίες παρακολούθησης, που αναπτύσσονται εντός και εκτός Ευρώπης, ιδίως σε αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Ελλάδα. Ιδιαίτερα όταν, την τελευταία δεκαετία παρατηρούμε ότι τα δεδομένα, οι πληροφορίες και η χειραγώγηση παίζουν σημαντικό ρόλο σε μεγάλες πολιτικές αλλαγές και παρεμβάσεις.
Το διετές πρόγραμμα έρχεται ως απάντηση σε αυτό που βλέπουμε ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης: τη διάβρωση της αλήθειας και τις μεγάλες αποκλίσεις των κρατών απο αυτην. Eνώ οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) έχουν μακρά ιστορία, σήμερα οι βιοπολιτικές μέθοδοι της εξουσίας, μέσω των μεγάλων δεδομένων (big data) και της τεχνολογίας παρακολούθησης, χειραγωγούν την παραγωγή γνώσης και την κατανόηση της πραγματικότητας με τρόπους και ταχύτητες που πριν ήταν αδιανόητες. Αυτή η χειραγώγηση σχετίζεται συχνότερα τόσο με την κατασκευή εναλλακτικών αληθειών τόσο για την περιβαλλοντική καταστροφή όσο και για την προσφυγική κρίση, που πολλές φορές οικοδομείται μέσω της οπλοποίησης της φύσης - η οποία παρουσιάζεται ως η μόνη ένοχη, αντί της κρατικής νεκροπολιτικής ή της άρνησης της κλιματικής αλλαγής.
Σε κάποιες χώρες ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, οι δημοκρατικοί έλεγχοι και οι ισορροπίες απουσιάζουν όλο και περισσότερο, λόγω της έλλειψης κατανόησης της τεχνολογίας από τους γραφειοκράτες, αλλά και λόγω ενός απαθούς δικαστικού συστήματος που δεν ενεργοποιείται όταν πρόκειται για σημαντικές παραβιάσεις των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών (και των μεταναστών και των προσφύγων). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το δικαστικό σύστημα εργαλειοποιείται από το κράτος για την ποινικοποίηση όσων αποκαλύπτουν την αλήθεια για την εξουσία. Στην Ελλάδα, το δικαστικό σύστημα διώκει ακτιβιστές στους τομείς του περιβαλλοντισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ αντίθετα προστατεύει δια της αδράνειας όσους ρυπαίνουν, εξορύσσουν, παραβιάζουν και παρακολουθούν.
Το πρόσφατο σκάνδαλο υποκλοπών που αφορά χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, όπου δεκάδες ακτιβιστές και δημοσιογράφοι (και άλλοι) παρακολουθούνται μέσω του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator, είναι ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η τεχνολογία παρακολούθησης χρησιμοποιείται εναντίον εκείνων που στοχεύουν στη διαφύλαξη της αλήθειας: στην περίπτωση της Ελλάδας ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών και δημοσιογράφοι. Το σκάνδαλο μας ωθεί να αναρωτηθούμε:
Τι ενέργειες μπορεί να κάνει ένα ινστιτούτο σύγχρονης τέχνης, όταν ισχυρίζεται ότι ενδιαφέρεται; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός ινστιτούτου τέχνης, όταν η δημόσια σφαίρα διαμορφώνεται από ρατσιστικό λόγο, ψευδείς ειδήσεις και εναλλακτικά γεγονότα, δηλητηριάζοντας την πραγματικότητά μας και θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον μας; Σε μια εποχή δυσπιστίας, παρακολούθησης και παραπληροφόρησης, πώς κερδίζεται ξανά η προσοχή των ανθρώπων στις πολλαπλές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε; Το State of Concept στοχεύει να γίνει ένα ‘δοχείο’ σκληρών γεγονότων και προφορικών μαρτυριών, μέσα σε μια θάλασσα εναλλακτικών αληθειών. Πώς μπορούμε να "επανεφεύρουμε τη ζωή μέσω ενός ελπιδοφόρου μέλλοντος", σύμφωνα με τα λόγια του T.J. Demos, ώστε να αποφύγουμε το ενδεχόμενο να μην υπάρχει πια μέλλον;
Το διετές πρόγραμμα "Truth will not take Care of itself " συζητά τα τρέχοντα ερωτήματα που προκύπτουν από τη σχέση μεταξύ κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης εμπνευσμένο από τις απαντήσεις της κοινωνίας των πολιτών στην κοινωνικοπολιτική προβληματική που ανακύπτει στην Ελλάδα σήμερα. Σκεφτομαστε το ινστιτούτο ως έναν τόπο όπου μπορεί να αμφισβητηθεί η παραπληροφόρηση και η ακροδεξιά προπαγάνδα, μέσα από την παρουσίαση τεκμηριωμένων δεδομένων και γεγονότων μέσω αυτού που ονομάζουμε a people’s forensics. Το πρόγραμμα θα εξελιχθεί σε δύο φάσεις, με την πρώτη να ξεκινά τον Μάρτιο του 2023.
Μέρος 1ο
Το State of Concept από το 2021 προσκαλεί επιμελητές, καλλιτέχνες και πολιτιστικές συλλογικότητες να επιμεληθούν ένα πρόγραμμα: φέτος συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τoυς Forensic Architecture (FA) και την οργάνωση Forensis με έδρα το Βερολίνο. Οι FA/Forensis παρουσιάζουν μια νέα έρευνα, που κατακλύζεται από ένα πρόγραμμα που περιστρέφεται γύρω από τρεις θεματικές των ερευνών πάνω στις οποίες εργάζονται τα τελευταία επτά χρόνια, και παρουσιάζεται από τις 2 Μαρτίου έως τις 10 Ιουνίου. Η έρευνα θα λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για ολόκληρο το πρόγραμμα. Ξεκινώντας από τα θέματα που σχετίζονται με αυτό που έγινε γνωστό ως προσφυγική κρίση και τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία παρακολούθησης και η νεκροπολιτική σχετίζονται με αυτήν, μελετητές, ακτιβιστές, καλλιτέχνες και θεωρητικοί καλούνται να σκεφτούν από κοινού πώς να φροντίσουν την αλήθεια σε ένα πρόγραμμα που θα παρουσιαστεί τους επόμενους μήνες. Το State of Concept με τους Forensic Architecture/Forensis και το γραφείο Rosa Luxembourg Stiftung στην Ελλάδα, θα συνεργαστεί με πληγείσες κοινότητες, ακτιβιστές, νομικές και ερευνητικές ομάδες.
Ο συγγραφέας, ακτιβιστής και καθηγητής T. J. Demos συζητά για την τελευταία του έρευνα και την ανάγκη επανεξέτασης της κλιματικής αισθητικής και πολιτικής σε μια εποχή που η κλιματική άρνηση και οι πολιτικές διακρίσεων διεισδύουν όλο και περισσότερο στη δημόσια σφαίρα. Θα παρουσιάσει μέρος της νέας του έρευνας σχετικά με την περιβαλλοντική βία συγκριτικά με την πολιτική οργάνωση και τις κληρονομιές και τα λάθη παλαιότερων κινημάτων περιβαλλοντικής δικαιοσύνης.
Πρόγραμμα
2 Μαρτίου: οι Forensic Architecture/Forensis θα παρουσιάσουν μια νέα έρευνα για την Ελλάδα, μέχρι την 1η Απριλίου μαζί με ένα παράλληλο δημόσιο πρόγραμμα.
6-7.30 μ.μ.: Κεντρική διάλεξη του T.J. Demos, Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης και του Οπτικού Πολιτισμού και Διευθυντή του Κέντρου Δημιουργικών Οικολογιών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, και στη συνέχεια στρογγυλό τραπέζι με τους Forensic Architecture και συζήτηση με το κοινό. Συντονίζει η Ηλιάνα Φωκιανάκη.
8 μ.μ.: Εγκαίνια της νέας έρευνας των Forensic Architecture / Forensis.
5 Απριλίου έως 29 Απριλίου: δεύτερη παρουσίαση των ερευνών των Forensic Architecture με δημόσιο πρόγραμμα.
6 Μαΐου έως 10 Ιουνίου: τρίτο και τελευταίο μέρος των ερευνών και δημόσιο πρόγραμμα.
Λόγω της φύσης του προγράμματος, οι δράσεις και οι συμμετέχοντες θα ανακοινωθούν κοντά στην ημερομηνία των εκδηλώσεων.
