Ένας χώρος - εργαστήριο στην Κυψέλη στάθηκε αφορμή για τον εικαστικό Άγγελο Πλέσσα να δοκιμάσει την τύχη του στα πιο «αμφισβητούμενα πεδία» της επιμέλειας εκθέσεων ιδρύοντας τον ανεξάρτητο χώρο P.E.T Projects. Λίγο πριν τα εγκαίνια της Πέμπτης 4 Απριλίου που περιλαμβάνουν και ένα κυνήγι θησαυρού για φιλότεχνους, αλλά και τα κατοικίδιά τους, μας μιλά για τα σχέδια του στο νέο χώρο, την τάση του τεχνοπαγανισμού αλλά και την υπόθεση ΕΜΣΤ, όντας ένας από τους δημιουργούς της κίνησης συλλογής υπογραφών με αφορμή τον διαγωνισμό για τη θέση του διευθυντή που κρίθηκε άγονος.
Πώς αποφάσισες να ιδρύσεις το P.E.T Projects;
Όταν σταμάτησα την ετήσια Αιώνια ιντερνετική Αδελφότητα πέρασε λίγο ένα διάστημα και άρχισε να μου λείπει πάρα πολύ η διαδικασία της διοργανώσης μιας συνάντησης καλλιτεχνών, οι διάλογοι κλπ. Ξέρεις ένας από τους σκοπούς αυτών των συναντήσεων ήταν μια πιο βαθιά κοινωνικότητα και συμβίωση μεταξύ ενός δικτύου ανθρώπων που ήταν κοντά στην πρακτική μου. Έτσι όταν βρήκα αυτό το χώρο, αρχικά για εργαστήριο, σκέφτηκα θα είναι μία πολύ καλή ιδέα να οργανώνω/επιμελούμαι εκθέσεις λίγο στο σκεπτικό της Αδελφότητας αλλά εδώ σε ένα μόνιμο και οικείο χώρο στην πολυπολιτισμική περιοχή της Κυψέλης.
Θέλω να είναι ένας χώρος ανεξάρτητος από τους κανόνες της αγοράς και του πιο «θεσμικού» επιμελητικού χώρου μιας και ο χώρος δεν θα είναι κερδοσκοπικός αλλά ούτε συνδεδεμένος με κάποιο ιδιωτικό ή κρατικό θεσμό. Θέλω να κάνω εκθέσεις/συναντήσεις που επαναπροσδιορίζουν τα όρια επιμέλειας γιατί η επιμέλεια για μένα είναι μια πολύ διευρυμένη έννοια πλέον και ίσως θα ήταν και πιο ενδιαφέρον για μένα που είμαι καλλιτέχνης να μπω και σε πιο αμφισβητούμενα πεδία ως προς την πραγματοποιήση εκθέσεων. Ο χώρος αυτός είναι μια κίνηση πρός το άγνωστο και δεν ξέρω σε τι θα με οδηγήσει, θα δούμε.
Τι σημαίνει για σένα ένα νέο artist run project space στην σημερινή Αθήνα; Πώς βλέπεις το τοπίο των ανεξάρτητων χώρων στην πόλη; Ποιές είναι οι προκλήσεις για αντίστοιχα εγχειρήματα;
Η Αθήνα μετά τη documenta14 έχει μια τεράστια δυναμική και ένα διευρυμένο και πιο ώριμο κοινό και αυτή είναι η μεγάλη παρακαταθήκη που άφησε. Όπως γνωρίζεις υπάρχουν αρκετοί ανεξάρτητοι χώροι που πολλοί απ’ αυτούς έχουν δημιουργηθεί και από ενδιαφέροντες επιμελητές. Υπάρχει γενικά μία νεότερη γενιά ανθρώπων που είναι τελείως ανεξάρτητη από τους γνωστούς κοινωνικούς κύκλους και o καθένας έχει να προτείνει ενδιαφέροντα προσωπικά αφήγηματα είτε αυτό είναι μία mini εμπορική γκαλερί ή μια ερασιτεχνική αντισυστημική κολλεκτίβα.
Επειδή στην Αθήνα τα στάνταρντς είναι υψηλά, πρέπει να προσέξουμε αυτά τα πρότζεκτς να μην είναι επιφανειακά και επίσης αυτοί οι ανεξάρτητοι χώροι να μην είναι διαχωρισμένοι και εννοώ να μην λειτουργούν σε μια παράλληλη πραγματικότητα απομακρυσμένοι από όλα. Για αυτό οι πιο επίσημοι χώροι και θεσμοί οφείλουν να τους αγκαλιάσουν. Υπάρχουν Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης στον κόσμο που αφιερώνουν εκθέσεις προσκάλωντας τέτοιους ανεξάρτητους χώρους στους χώρους τους για περιοδικές επιμέλειες.
«Επειδή στην Αθήνα τα στάνταρντς είναι υψηλά, πρέπει να προσέξουμε τα πρότζεκτς των ανεξάρτητων χώρων να μην είναι επιφανειακά και επίσης αυτοί οι χώροι να μην είναι διαχωρισμένοι, να μην λειτουργούν σε μια παράλληλη πραγματικότητα απομακρυσμένοι από όλα. Για αυτό οι πιο επίσημοι χώροι και θεσμοί οφείλουν να τους αγκαλιάσουν».
Δώσε μας κάποιες παραπάνω πληροφορίες για την εναρκτήρια εκδήλωση και για το χώρο του P.E.T.
Η εναρκτήρια έκθεση είναι μία εισαγωγή και ένα ζέσταμα. Ονομάζεται Pet Entrance Today. Στην ενάρκτηρια έκθεση θα εκθέσω στο χώρο ένα πίνακα που ανακάλυψα πρόσφατα αλλά παράλληλα σκεφτηκε ο/η καλλιτέχνις που έκανε τον πίνακα να ζητάω απο τους επισκέπτες της έκθεσης να πάρουν μέρος σε ένα κυνήγι θησαυρού και να μαντέψουν το όνομα του καλλιτέχνη/ιδας. Αυτό μου άρεσε πολύ γιατί αποσκοπεί στην συμμετοχικότητα με το κοινό και στην μη μονοδιάστατη πλευρά ενός έργου τέχνης - η παρουσία του πίνακα αυτου εξελίσσεται σε μία δράση.
Την βραδιά των εγκαινίων θα γίνει και μία διάλεξη από την επιμελήτρια, εκδότρια και ιδρυτική διευθύντρια της Kunsthalle Athena, Μαρίνα Φωκίδη η οποία θα δώσει μια σύντομη εισαγωγή στην εξελισσόμενη ταυτότητα των ανεξάρτητων χώρων στην Αθήνα και φυσικά αυτό μπορεί να είναι η αρχή να εξελιχθεί σε μία ενδιαφερουσα συζήτηση που μπορεί να συνεχιστεί και μία άλλη βραδιά και με άλλους προσκεκλημένους κατά την διάρκεια της έκθεσης. Επίσης θα γίνει μια perfomance από την σοπράνο Ελλη Αναστασοπούλου ενώ παράλληλα θα παίζουν 2 video animation του σχεδιαστή κινουμένων σχεδίων Sandor Reisenbuchler.
Τι πρόκειται να ακολουθήσει στο πρόγραμμα του P.E.T Projects;
Τον Ιουνιο θα επιμεληθώ ένα project του καλλιτέχνη Χάνιμπαλ Άντερσεν. Παράλληλα ο χώρος θα φιλοξενηθεί και στο Επιγραφικό μουσείο στο πλαίσιο μιας έκθεσης παράλληλα με την Art Athina με δύο καλλιτέχνες που προτείνω τον Χάνιμπαλ Άντερσεν και την Δανάη Ανεσιάδου. Αργότερα θα γίνει μία ανταλλαγή εκθέσεων με τον χώρο Palmera στην Νορβηγία και μετά συζητάω και με ένα χώρο στην Ισλανδία για κάτι παρόμοιο. Ταυτόχρονα σχεδιάζω να κάνω δημόσιες εγκαταστάσεις με την ονομασία PET in the PARK σε συνεργασία αρχικά και με το Δήμο Αθηναίων σε διάφορα σημεία γύρω στην περιοχή της Κυψέλης.
Ένα σημείο από αυτά είναι το διάσημο γλυπτό του σκύλου στο τέρμα της Φωκίωνος Νέγρη που είναι κάπως ένας αστικός μύθος και αποτέλεσε και την έμπνευση για το όνομα του χώρου P.E.T. Επίσης θα οργανώνω και events, συμπόσια της τελευταίας στιγμής επονομάζόμενα P.E.T Playlist. Οταν θα βρω χρηματοδότηση θέλω να θεσπίσω και ένα εικαστικό Βραβείο, το P.E.T Award όπου θα υπάρχει χρηματικό έπαθλο.
Είσαι από τους δημιουργούς της κίνησης συλλογής υπογραφών με αφορμή τον διαγωνισμό για το ΕΜΣΤ. Τι πιστεύεις ότι θα μπορούσε να κάνει στην πράξη το Υπουργείο αυτή τη στιγμή για να σωθεί η κατάσταση;
Καταρχήν η κίνηση μας για την συλλογή υπογραφών είναι πρωτοβουλία μαζί με την Γεωργία Σαγρή και την Μαρίνα Φωκίδη. Αυτή η κίνηση έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες μας γιατί υπήρχε άμεση ανταπόκριση από τους πιο σημαντικούς διευθυντές μουσείων και διευθυντές Μπιενάλε, όπως π.χ. ο Hans Ulrich Obrist της Serpentine Galleries, και πλήθος κόσμου εντός και εκτός Ελλάδος. Είναι τελείως παρανοϊκό αυτό που συνέβη με το ΕΜΣΤ και ακόμα δεν έχουν δοθεί εξηγήσεις αλλά απευθυνόμαστε αυτές τις μέρες και στον Πρωθυπουργό. Όσον αφορά τη συμπεριφορά του υπουργείου υπάρχουν περιθώρια να σωθεί η κατάσταση αλλά θέλει τόλμη.
Θέλω να πιστεύω ότι η υπουργός έχει καταλάβει ότι έγιναν αυτά τα λάθη, να το παραδεχτεί και να τα διορθώσει αλλά πρέπει να πάρει το θάρρος να ορίσει τον διαγωνισμό άκυρο ή ο επόμενος να πραγματοποιηθεί με αυτόνοητα πρότυπα μιας δυτικής κοινωνίας. Δηλαδή δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι ήταν η πρώτη φορά που ξεκινησε μια τέτοια υποτιθεμενη διαφανή διαδικασια με ανοιχτή προκήρυξη και να ανακοινώνεται με διορία περιπου 1 μηνός και μετά από τόσο κόπο και γραφειοκρατία να απαξιωνονται κάποιοι πολύ αξιόλογοι υποψήφιοι με αυτές τις τραγελαφικές προϋποθέσεις που ισχύουν.
Σαφώς παίζει ζωτικό ρόλο η επόμενη επιτροπή, η οποία πρέπει να έχει ΑΜΕΣΗ σχέση με όλο το φάσμα της σύγχρονης εικαστικής σκηνής και υπάρχουν σαφώς τέτοιες προσωπικότητες που μπορούν να την απαρτίζουν. Η επιτροπή χρειάζεται να είναι νεότερη και να αποτελείται και από γυναίκες, μάλιστα θα πρότεινα και 1-2 μέλη της να είναι από το εξωτερικό. Ο εικαστικός κόσμος είναι παραδοσιακά αριστερός και έχει «χτυπηθεί» πολύ άσχημα με αυτήν την τελείως λανθασμένη συμπεριφορά του Yπουργείου. Γνωρίζουμε οτι υπήρχε πάντα μία απαξίωση προς τα εικαστικά με τα φανερά παραδείγματα του πολύπαθου ΕΜΣΤ και άλλους κρατικούς φορείς που εποπτεύει το ΥΠΠΟ όπως π.χ. το Εικαστικό Επιμελητήριο ή ακόμα και η Εθνική Πινακοθήκη...
Η νοοτροπία παραμένει τριτοκοσμική και αγκυλωμένη στο παρελθόν. Το ΕΜΣΤ πάντως πρέπει να ανοίξει άμεσα με ένα αξιόλογο Έλληνα/ίδα διευθυντή/τρια με διεθνή καριέρα και δεν μπορεί να διοικείται (έστω και προσωρινά) από έναν 87χρόνο αρχιτέκτονα, παρότι αξιόλογο ως προς το επάγγελμά του - με τι κριτήρια διορίστηκε; Τι σχέση έχει με την Σύγχρονη Τέχνη; Πληροί αυτός τις προϋποθέσεις που το Υπουργείο έθεσε με τον διαγωνισμό; Η Υπουργός μιλούσε πρόσφατα σε συνεντεύξεις της για νέο αίμα και τελικά έχει πραγματοποιήσει εντελώς τα αντίθετα. Ευτυχώς υπάρχουν αξιολογοι αυτό- οργανωμένοι χώροι, ιδιωτικοί θεσμοί και διεθνείς προσωπικότητες που πραγματικά κάνουν εξαιρετική δουλειά σε αυτους πρέπει να απευθυνθεί το ΥΠΠΟ για συμβουλές και υποδείξεις.
«Γενικά ένα θέμα που με ενδιαφέρει να ανοίξω στο P.E.T είναι οι επιρροές των δια-ανθρωπιστικών πρακτικών και δικτύων και των αλχημικών τεχνολογιών τους θα αποτελέσουν κεντρικό θέμα του προγράμματος μας. Θέματα που καταπιάνονται με τον σύγχρονο παγανισμό που μπορούμε να τον λέμε και τεχνοπαγανισμό».
Η δουλειά σου έχει να κάνει με τα δίκτυα και τη συμμετοχή, ενώ η ανάπτυξη συμβιωτικών σχέσεων τόσο μέσα στην τοπική όσο και στην διεθνή κοινότητα είναι ένα από τα ζητούμενα του νέου χώρου. Πώς βλέπεις την κριτική που αναπτύσσεται ως προς το φετιχισμό/ουτοπία των κοινοτικών πρακτικών και της ουμανιστικής διάστασης της τέχνης γενικότερα;
Γενικά παρολο την εξελισσόμενη και εξωστρεφής παγκοσμιοποίηση της τέχνης, παράλληλα διανύουμε μια περίοδο απομόνωσης ή ατομοποίησης, αλλά αυτό είναι γενικότερα μια τρέχουσα κατάσταση του νου μέσα στις τοξικές πολιτικές αστάθειες, η οποία οφείλεται και στην αμείλικτη διείσδυση της τεχνολογίας στη ζωή μας. Γενικά ένα θέμα που με ενδιαφέρει να ανοίξω στο P.E.T είναι οι επιρροές των δια-ανθρωπιστικών πρακτικών και δικτύων και των αλχημικών τεχνολογιών τους θα αποτελέσουν κεντρικό θέμα του προγράμματος μας. Θέματα που καταπιάνονται με τον σύγχρονο παγανισμό που μπορούμε να τον λέμε και τεχνοπαγανισμό είναι θέματα που πάντα με απασχολούν και στην δουλειά μου και θέτουν διφορούμενα ερωτήματα, όπως π.χ. την ύπαρξη του ανθρώπινου μυαλού ανεξάρτητα από το σώμα, υπογραμμίζοντας τις πολιτικές και φιλοσοφικές επιπτώσεις αυτού. Υπάρχουν πολλές προεκτάσεις ας πούμε διάβαζα ένα άρθρο του Kevin Kelly στο Wired που περιέγραφε πως οι Μογγολοι νομάδες, σαμάνοι συνήθως, που περιφέρονται σε απομακρυσμένες περιοχές της Μογγολίας χωρίς υλικά έχοντας έντονο βαθμό σύνδεσιμότητας με πιο αποκρυφες ενέργειες και δυνάμεις, αποτελούν πρότυπα ενός μελλοντικού ψηφιακού τροπου ζωής, μιας mixed πραγματικότητας.
Αλλά υπάρχει και ένα δοκίμιο που διάβασα πρόσφατα από τον Franco Bifo Berardi που το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον και συνδέεται με το παραπάνω παρουσιάζοντας μια δυστοπική ουτοπία αλλά τελειώνει με κάτι πολύ ουσιώδες και θετικό: «Η φύση επέστρεψε, και η τεχνολογία είναι το εργαλείο για την θρίαμβική επιστροφή της».
Στην τελευταία κουβέντα μας έλεγες ότι πίστευες πώς με την άφιξη της διοργάνωσης στην Αθήνα θα μπορούσε να «ανταμειφθεί η προσπάθεια όλων αυτών των ετών... αλλά να προσέξουμε και λίγο το πολύ "cool" στέκι που λέγεται Αθήνα να μην γίνει μόνο εφήμερος εξωτικός πόλος έλξης για πλούσια hipsters και ορδές δήθεν φιλότεχνων τραπεζιτών αλλά επιτέλους να μείνει και κάτι εδώ που θα έχει συνέχεια και διεθνές κύρος.» Πώς βλέπεις την κατάσταση της σκηνής αυτή τη στιγμή;
Ευτυχώς δεν έγινε αυτό και ούτε θα γίνει. Η Αθήνα δεν θα γίνει ποτέ Βερολίνο γιατί πολύ απλά είναι πρωτεύουσα μιας μικρής χώρας με δυσλειτουργικά χαρακτηριστικα, κυρίως πρακτικά, οργανωτικά και λιγότερο οικονομικά. Παρόλο που το χαμηλό κόστος και ο καιρός είναι πολύ ελκυστικοί λόγοι να μετακομίσει κάποιος, είναι δύσκολο να πλοηγηθεί κανείς εύκολα όταν είναι «καλομαθημένος» από μία οργανωμένη χώρα και ξαφνικά έρχεται στην Αθήνα να κάνει κάτι απλό, οπως π.χ. να πληρώσει έναν λογαριασμό και έχει άπειρες δυσκολίες. Οπότε τα πλούσια hipsters δεν θα μετοικήσουν εύκολα εδώ (ευτυχώς), όπως επίσης και οι φιλότεχνοι τραπεζίτες που δεν νομίζω θα επενδύσουν σε τέχνη εδώ. Πιστεύω η Αθήνα είναι ελκυστική σε ένα πιο σκληρόπετσο και περιπετειώδες κοινό και αυτό την κάνει να κρατάει την αυθεντική γοητεία της. Η σκηνή πάντως γίνεται πιο ενδιαφέρουσα όταν υπάρχουν περισσότεροι σοβαροί πολιτιστικοί παράγοντες από το εξωτερικό.
