Με ανάμικτα συναισθήματα παρακολουθήσαμε τη συνέντευξη Τύπου του Δήμου της Αθήνας, με την αφορμή την ανακοίνωση των πολιτιστικών φορέων της πόλης που θα συνεργαστούν με τη documenta. Πάνω από 40 πολιτιστικά ιδρύματα και δημόσιοι χώροι θα φιλοξενήσουν μέρος της κορυφαίας διεθνούς έκθεσης στις εγκαταστάσεις τους από τον Απρίλιο ως τα μέσα Ιουλίου. Ειδικά οι 20 σχεδόν πολιτιστικοί θεσμοί που φιλοξενούν το κυρίως κομμάτι της έκθεσης συμμετείχαν ενεργά στο σχηματισμό του περιεχόμενου της όχι απλά παρέχοντας τετραγωνικά, όπως το έθεσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Άνταμ Σίμτσικ περιγράφοντας μια διαδικασία συνομιλιών μαζί τους που κράτησε δύο περίπου χρόνια.
Από τη μία μας παρέσυρε το εορταστικό κλίμα μιας έκθεσης που θα είναι σχεδόν παντού στην πόλη, από τα μουσεία, τους συναυλιακούς χώρους και τα σινεμά μέχρι τις πλατείες και τους αρχαιολογικούς χώρους, και αναμένεται να κεφαλαιοποιηθεί από την Αθήνα όχι μόνο σε επίπεδο προσέλκυσης επισκεπτών (6.500 δημοσιογράφοι και επαγγελματίες της τέχνης αναμένονται μόνο για το τριήμερο των εγκαινίων) αλλά και κάνοντας την πόλη μας θέμα συζήτησης για την παραγωγή σκέψης διεθνώς.
Από την άλλη νιώσαμε αμηχανία, ή καλύτερα ντροπή, παρακολουθώντας την αφρόκρεμα των θεσμικών εκπροσώπων του πολιτισμού να ευχαριστούν τη documenta για το κυριότερο δώρο που τους έκανε, δηλαδή που τους κινητοποίησε και τους μάζεψε γύρω απ’ το ίδιο τραπέζι μαθαίνοντάς τους να συνεργάζονται και να δικτυώνονται καλύτερα και ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντικές συνέργειες. Με την αφορμή μάλιστα, ο Δήμαρχος Αθηναίων ανακοίνωσε το Athens Culture Net, ένα δίκτυο που θα λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους κυριότερους πολιτιστικούς φορείς της πόλης προσφέροντας στήριξη και δικτύωση, με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου.
Μάλλον είχε δίκιο ο Σίμτσικ που χαρακτήρισε «tricky» τα δώρα της documenta, όπως και όλα τα δώρα. Για μας που κάνουμε τόσα χρόνια παρέμβαση στον πολιτισμό της πόλης και έχουμε φτάσει μέχρι και σε υπουργικά γραφεία προσκεκλημένοι να προτείνουμε ιδέες για το συντονισμό και την ενιαία προώθηση του πολιτισμού της πόλης, αρχίζοντας από την πολύ απλή κατάρτιση ενός ημερολογίου εκδηλώσεων που θα προβάλλεται διεθνώς, το ότι χρειαζόταν να έρθει η documenta για να συντονιστούν μεταξύ τους οι τοπικοί θεσμοί είναι απλά απαράδεκτο. Φέρνοντας πανηγυρικά στο προσκήνιο τις παθογένειες των θεσμών μας, επιβεβαιώνοντας, αν μη τι άλλο, την πρωτοφανή εσωστρέφεια εκ μέρους τους και παράλληλα την έλλειψη κεντρικού οράματος για τον πολιτισμό από την πλευρά της πολιτείας. Και δυστυχώς μόνο αισιόδοξους δεν μας κάνει για το μέλλον των συνεργειών αυτών, όταν φύγει η documenta. Ας ελπίσουμε αυτή τη φορά να διαψευστούμε.
Δείτε τους πάνω από 40 χώρους όπου θα φιλοξενηθεί η έκθεση εδώ