Η επιμελήτρια της έκθεσης «Back to basics: Text» Άρτεμις Ποταμιάνου που εγκαινιάζεται στις 31 Μαρτίου στην καινούργια αίθουσα τέχνης Enia Gallery μας μιλά για το πως καλλιτέχνες από τη Yoko Ono ως τις Guerrilla Girls κάνουν το κείμενο βασικό εργαλείο της δουλειάς τους.
Πώς προέκυψε η σειρά εκθέσεων Back to basics και πώς θα εξελιχθεί;
Η ιδέα για την σειρά εκθέσεων Back to basics προέκυψε όταν ο Δημήτρης Λυμπερόπουλος, ο ιδιοκτήτης της Enia gallery μου πρότεινε να επιμεληθώ μια σειρά εκθέσεων που να έχουν συνέπεια και συνέχεια. Ο τίτλος στα ελληνικά μεταφράζεται Πίσω στα Βασικά και πάντα ήθελα να ασχοληθώ με τα βασικά θέματα και στοιχεία που συναντάμε επανειλημμένα στην εικαστική πρακτική των καλλιτεχνών μέσα στην ιστορία της τέχνης. Η πρώτη ασχολήθηκε με τους τρόπους που οι καλλιτέχνες εντάσσουν στη δουλειά τους την έννοια του ανοίκειου - uncanny του Freud, ένα θέμα που θα διερευνηθεί περισσότερο και στην τρίτη έκθεση Back to basics. Η δεύτερη που εγκαινιάζεται στις 31 Μαρτίου έχει τίτλο Text – Κείμενο. Άλλες εκθέσεις αυτής της σειράς θα ασχοληθούν με άλλα θεμελιώδη στοιχεία.
Σε τι εστιάζει η συγκεκριμένη έκθεση; Ποιό είναι το πιο εμβληματικό έργο για σένα ως προς τη χρήση του κειμένου;
Η έκθεση Back to basics: Text σκοπό έχει να ερευνήσει τους στόχους αλλά και τις μεθόδους προσέγγισης κατά την εικαστική χρήση του κειμένου στο έργο των καλλιτεχνών. Από το 1960 και μετά ο γραπτός λόγος εντάσσεται στο έργο πολλών καλλιτεχνών με διαφορετικούς τρόπους και λόγους.
Για μένα ίσως το πιο εμβληματικό έργο της έκθεσης αποτελεί το έργο – πεντάπτυχο Ex Libris, 1989 του Joseph Kosuth. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της δουλειάς που πραγματεύεται ο Kosuth από τη δεκαετία του ‘60, όπου χρησιμοποιώντας αποσπάσματα έργων και φράσεις γνωστών συγγραφέων, φιλοσόφων και διανοητών, δανείζεται το έργο τους, αξιοποιεί το ύφος της "φωνής" τους για να δημιουργήσει το δικό του νόημα. Ένας λόγος που το ξεχωρίζω, πέρα από την μακροχρόνια συνεργασία μου ως επιμελήτρια και εικαστικός με τον Kosuth, είναι γιατί για εμένα το έργο του Μία και τρεις καρέκλες, 1965 αποτελεί το πιο εμβληματικό έργο χρήσης κειμένου στην ιστορία της τέχνης.
Όμως, η έκθεση περιλαμβάνει και άλλα ιστορικά έργα όπως τα δύο ίσως πιο χαρακτηριστικά έργα των Guerrilla Girls, The Advantages of Being A Woman Artist και Do women have to be naked to get into the Met. Museum? που μέσω των πόστερ αλλά και του καυστικού τους χιούμορ επιχειρούν να αφυπνίσουν τη συνείδηση του χώρου της τέχνης για την θέση της γυναίκας στο εικαστικό γίγνεσθαι, αλλά και το Grow Love with Me της Yoko Ono κ.α.
Με ποιόν τρόπο αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες το κείμενο; Δώστε μας κάποια διαφορετικά παραδείγματα.
Ο Αλέξανδρος Ψυχούλης παρουσιάζει ένα πραγματικά ξεχωριστό έργο χρησιμοποιώντας ως σημείο εκκίνησης ένα ιστορικό γεγονός και επιτυγχάνει ένα καυστικό σχόλιο στον τρόπο διαχείρισης πρωτοποριακών αλλαγών στην ιστορία της Ελλάδας. Η φράση “η πατρίς είναι πόρνη” καταγράφεται σε μια μεγάλη χειροποίητη μαύρη “δαντέλα” και είναι δανεισμένος από το προσεκτικά κατασκευασμένο κατηγορητήριο για τους πρωτεργάτες του σχολείου. Ο Κώστας Μπασάνος δανειζόμενος τον πρωτότυπο τίτλο του βιβλίου του Karl Marx Das Kapital θέτει σαφείς φιλοσοφικές και εννοιολογικές αναφορές βάζοντας το θεατή σε ένα “παιχνίδι” ανεύρεσης των λέξεων μέσα στην τυχαία σύνταξη του έργου.
Ο Mark Titchner επιχειρεί στην καλλιτεχνική του πρακτική να μας προβληματίσει σε σχέση με την αλήθεια των πληροφοριών που μας βομβαρδίζουν καθημερινά. Το έργο του All for all ανήκει σε μια σειρά ανάγλυφων τρισδιάστατων έργων όπου τα περίτεχνα σχέδια των επιφανειών έχουν κοπεί μέσω μηχανήματος και καταγράφουν συνθήματα και αφορισμούς που παραπέμπουν σε κοινωνικές δράσεις και ενθάρρυνση αυτοβελτίωσης.
H Νίνα Παπακωνσταντίνου προσεγγίζοντας το κείμενο ως εικόνα, συνήθως κρύβει το γραπτό λόγο στα έργα της αντί να τον φανερώνει, εξαλείφοντας τις πληροφορίες που υπηρετούν το νόημα του κειμένου.
Τον γραπτό λόγο με τη ζωγραφική, το κολλάζ και τις φωτογραφικές τεχνικές συνδυάζει στα έργα του ο Zavier Ellis. Σημάδια γκράφιτι, λογοτεχνία και κωδικοποιημένη γλώσσα μεταφέρονται σε χαράξεις και ζωγραφική δημιουργώντας συγκεχυμένους διαλόγους.
Ο Μάριος Σπηλιόπουλος στα έργα του επιζωγραφίζει ήδη υπάρχουσες εφημερίδες μεταλλάσσοντας τις σε ένα είδος ποπ έργων, αναδεικνύοντας με ποικιλία χρωμάτων και τρόπων όχι την πληροφορία που φέρουν αλλά αυτή που ο καλλιτέχνης δημιουργεί με την επέμβασή του.
Το έργο του Γιώργου Παπαδάτου αποτελεί μια προσπάθεια αναζήτησης του οξύμωρου στο γεγονός ότι η σύγχρονη κοινωνία ενώ χρειάζεται και προβάλει την κριτική σκέψη σαν αφήγημα, συγχρόνως την «απενεργοποιεί» και την εξοστρακίζει ως πρακτική δυνατότητα.
Ενώ στο έργο μου, Η Εξέλιξη της Τέχνης, οι σελίδες του βιβλίου του Δαρβίνου Η Εξέλιξη των Ειδών μετασχηματίζονται σε ένα χάρτη-διάγραμμα, ανάλογο με αυτούς που χρησιμοποιούνται στα μουσεία φυσικής ιστορίας για την κατανόηση της φυσικής εξέλιξης των ειδών.
Τι αποκαλύπτει ο διάλογος τόσο διαφορετικών έργων, εκτός από το να λειτουργεί δειγματοληπτικά;
Η έκθεση φυσικά δε δύναται αλλά ούτε και φιλοδοξεί να παρουσιάσει όλες τις εκφάνσεις της χρήσης του γραπτού λόγου έστω και δειγματοληπτικά. Ζητούμενο της αποτελεί η δημιουργία ενός διαλόγου ανάμεσα στα έργα των διαφορετικών εικαστικών που συμμετέχουν. Παράλληλα, σε μια εποχή που η χρήση του κειμένου στην εικαστική πρακτική είναι πιο διαδεδομένη από ποτέ, η έκθεση αυτή προσφέρει μια καταγραφή των τρόπων και των λόγων που αυτή επιτυγχάνεται.
INFO
Η ομαδική έκθεση «Back to basics: Text» σε επιμέλεια της Αρτέμιδος Ποταμιάνου παρουσιάζεται στην ΕΝΙΑ Gallery από την Παρασκευή 31 Μαρτίου ως τις 28 Ιουλίου.
Καλλιτέχνες: Zavier Ellis, Guerrilla Girls, Joseph Kosuth, Κώστας Μπασάνος, Yoko Ono, Γιώργος Παπαδάτος, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Άρτεμις Ποταμιάνου, Μάριος Σπηλιόπουλος, Mark Titchner, Αλέξανδρος Ψυχούλης
Η είσοδος στην έκθεση είναι ελεύθερη για το κοινό.
Εγκαίνια Έκθεσης: Παρασκευή 31 Μαρτίου και ώρα 20:00
Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη – Τετάρτη – Πέμπτη 11:00 – 19:00 Παρασκευή 11:00 – 20:00 Σάββατο 11:00 – 16:00
Διεύθυνση: Μεσολογγίου 55, Πειραιάς 18545
210-461 9700, www.eniagallery.com/
