Από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις νέων καλλιτεχνών που αναρωτιούνται για την ταυτότητα και τη διαδικασία της γλυπτικής σήμερα, η Πάκυ Βλασσοπούλου μας μιλά για τη δουλειά της με αφορμή την έκθεση "Cause love is such an old fashioned word (Δούρειος Ίππος)" που παρουσιάζεται στο Enterprise Projects.
Πώς προέκυψε το συγκεκριμένο project;
Πριν χρόνια έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο για τη μεταφορά του ναού Kalabsha στην Αίγυπτο 6 χιλιόμετρα μακριά από την αρχική του τοποθεσία, εξαιτίας της ανόδου της στάθμης του νερού της λίμνης Nasser. Οι εικόνες του βιβλίου έδειχναν την διαδικασία της μεταφοράς με γερανούς και πλωτά οχήματα, κατόψεις, εικόνες του ναού πριν και μετά. Σε κάποιες εικόνες ο ναός φαινόταν αποσυναρμολογημένος με τις πέτρες στοιχισμένες και αριθμημένες, καταλαμβάνοντας τεράστιες εκτάσεις, έτσι ώστε να τοποθετηθούν μετά σωστά στην καινούργια τους θέση. Από την πρώτη στιγμή κατάλαβα πως κάτι ήθελα να κάνω με αυτό. Ανάμεσα σε διάφορα σκέφτηκα τον ναό του Ποσειδώνα στο Λαγονήσι και ένω αρχικά ένιωσα μια μεγάλη αμηχανία αμέσως μετά με γοήτευσε η ιδέα ότι κάτι τέτοια θα μπορούσε να συμβεί.
Παράλληλα εκείνη την εποχή έσκιζα βιβλία, κρατώντας την βιβλιοδετημένη ράχη τους με σκοπό να δω την χειρωνακτική εργασία πίσω από την διανοητική. Όταν έπρεπε να αποφασίσω τι και πως θα χρησιμοποιούσα αυτά τα "ευρήματα” συνειδητοποίησα πως οι ράχες ήταν ουσιαστικά ερείπια. Είχαν έρθει σε αυτή την κατάσταση βίαια, είχα επέμβει στο χρόνο ζωής τους. Αμέσως άρχισα να αναρωτιέμαι γιατί κατασκευάζω εξ αρχής με την επιθυμία κάτι να είναι ερείπιο, ποιά η σχέση ερείπιου και μνημείου και ποιά η σχέση και των δυο με το έδαφος. Αυτοί οι προβληματισμοί είναι το σημείο εκκίνησης του έργου που δείχνω τώρα στο Enterprise Projects.
Τι σε ενδιαφέρει στην έννοια του μνημείου και του ερειπίου;
Στο μνημείο με ιντριγκάρει το σκηνοθετημένο πάγωμα του χρόνου και στο ερείπιο με ανακουφίζει η αποσαθρωμένη μορφή της ύλης. Και τα δύο έχουν να κάνουν με το χρόνο. Στη δουλειά μου με ενδιαφέρουν οι περιπτώσεις όπου το ερείπιο και το μνημείο ταυτίζονται γιατί τότε εμφανίζεται η ευθραυστότητα της κατασκευής και αναφέρομαι στην κατασκευή και ως υλική αλλά και ως ιδεολογική. Όταν από τον όγκο των βιβλίων για παράδειγμα παραμένει μόνο μια πολύ λεπτή χάρτινη ράχη με κλωστές, αποκαλύπτεται η αδυναμία του απέναντι στη φθορά ενώ ταυτόχρονα διατηρείται η καταγωγή του αντικειμένου. Ταυτόχρονα σε αυτά τα ερείπια/ μνημεία μου αρέσει που είναι μέρη ενός τοπίου υπό το βλέμμα και την εμπειρία του ανθρώπου. Μια αντίστοιχη τέτοια χωρική εμπειρία για μένα είναι πάντα το ζητούμενο στη γλυπτική.
Το συγκεκριμένο μνημείο περιείχε remains από παλιότερα έργα σου. Μίλησέ μας γι αυτήν την διαδικασία.
Όταν κάποιος καλλιτέχνης δουλεύει με παρόμοιο τρόπο συγκεκριμένα υλικά, είναι σύνηθες να τα παίρνει από προηγούμενα έργα και να τα χρησιμοποιεί σε νέα. Κι εγώ το κάνω κατά κόρον. Όμως στην περίπτωση του Cause love is such an old fashioned word (Δούρειος Ίππος) πρόθεση μου είναι να μην τα χρησιμοποιήσω ως απομεινάρια ή μέρη αλλά ως αυτοτελή έργα. Σχεδόν σε όλα επεμβαίνω με πλαστικό λευκό χρώμα έτσι ώστε να μην μπορούν να επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση. Κάπως σαν ένα μνημείο μετά από μία καταστροφή δηλαδή. Στόχος μου δεν είναι να κατασκευάσω ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα αλλά να αναφερθώ στην συσσώρευση των έργων στις αποθήκες και με αυτά ως υλικό να δημιουργήσω αυτό το ερείπιο.
Το έργο περιλαμβάνει εικόνες από το εργαστήριο μου γεμάτο έργα και υλικά στοιβαγμένα και η φωτογραφία της πρόσκλησης που στείλαμε για την έκθεση ήταν από αντίστοιχη εικόνα του Enterprise. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αναζητώ μια στιγμή ελευθερίας κάτι σαν το "τα λεφτά μου τα καίω τον άντρα μου τον διεκδικώ”. Ποιό θα έλεγες ότι είναι το βασικό ενδιαφέρον σου ως εικαστικού; Αντιλαμβάνομαι την γλυπτική ως οικοδομή, καμιά φόρα το μπερδεύω με τη γλυπτική ως παραγωγή λόγου αλλά δεν θεωρώ ότι διαφέρουν πολύ. Ψάχνω τρόπους στήριξης, ανέγερσης και προθήκης των αντικειμένων μπας και κατανοήσω καλύτερα τις ιστορίες, φανταστώ και τελικά πιστέψω.
Έχεις κάποιες αναφορές στην ελληνική γλυπτική κληρονομιά γενικά στη δουλειά σου; (καλλιτέχνες που σε ενδιαφέρουν ως αναφορές)
Στην καθημερινότητα μου αναζητώ χώρους μέσα στους οποίους θα αισθανθώ οικεία και με επηρεάζει πολύ ο φωτισμός και ο τρόπος με τον οποίο τα πράγματα ακουμπιούνται γύρω μου. Το πατρικό μου είναι σημείο αναφοράς. Η μητέρα μου έχει μια τρομερή δεξιοτεχνία στο display ασήμαντων πραγμάτων που τα κάνει να φαίνονται μοναδικά και ενώ προσέχει πολύ πού τα τοποθετεί δεν φοβάται ούτε να τα κουνάει, ούτε τη σκόνη. Θεωρώ ότι αυτό έχει γλυπτική και χωρική αξία και αποτελεί πολύ καλή κληρονομιά.
Είναι βέβαια λίγο αστείο να μην πω πως τα αποδεκατισμένα αρχαία αγάλματα είναι επίσης στο λεξιλόγιο μου, όμως τη φιγούρα αν και την έχω χρησιμοποιήσει αρκετά εμφανίζεται στα έργα μου κυρίως ως φόρμα σε εξέλιξη ή ως πρότυπη κατασκευή σε αποδόμηση. Σε αυτό το πλαίσιο τα σκίτσα του Γιαννούλη Χαλεπά μου δημιουργούν μια συγκλονιστική ταραχή, σχεδόν γαλήνια.
Παρότι γλυπτά/ εγκαταστάσεις, τα έργα σου μαρτυρούν συχνά ένα performative κομμάτι. Είναι συνειδητό αυτό; Ποιά είναι η διαδικασία της δουλειάς σου;
Στην δουλειά μου υπάρχει σίγουρα ένα perfomative κομμάτι που όσο πάει γίνεται και πιο συνειδητό πιθανόν μέσω της αποστασιοποίησης που δημιουργεί η εργασία. Στην αρχή με ενδιέφερε, και συνεχίζει ακόμη, η ένταξη της διαδικασίας της κατασκευής και της πληροφορίας της χειρονομίας στο έργο. Η ζωή των έργων στο εργαστήριο και το σώμα του κατασκευαστή. Τώρα θέλω να εστιάσω περισσότερο στο χρόνο και τη διαδικασία του ίδιου του έργου, δηλαδή από την αφήγηση που έχει το έργο στη διάρκεια της κατασκευής, στην αφήγηση που έχει μέσα στο χώρο και στην εμπειρία του θεατή χωρίς όμως να γίνεται παραστατικό ή αυστηρά σκηνοθετημένο. Για παράδειγμα στο Cause love is such an old fashioned word (Δούρειος Ίππος) το έργο δεν είναι απλά το τραπέζι/ Δούρειος Ίππος, αλλά η περιήγηση σου στο χώρο, η επέμβαση στις κολώνες, το κάλεσμα για κάθισμα και ενατένιση, τα κείμενα που γράφτηκαν με αφορμή αυτό (έχει ένα κείμενο δικό μου και ένα του Κοσμά Νικολάου).
Αντιμετωπίζω το σύνολο της δουλειάς μου ως μια συνεχόμενη, ενιαία διαδικασία, από πού ξεκινάει, τι έχω κάνει και σε ποιά στιγμή. Αυτό φυσικά περιλαμβάνει παρεμβολές, επαναλήψεις, παρεξηγήσεις και χρονοκαθυστέρηση. Η συνέχεια δεν είναι γραμμική. Πιθανόν αυτό να αντικατοπτρίζει την αίσθηση που έχω για τον χρόνο, την ιστορία και την μνήμη αλλά πιστεύω πως συμβάλει και στο perfomativity των έργων.
Συνολικά διαβάζω το perfomative στοιχείο ως την έκθεση στην εμπειρία τόσο του δημιουργού όσο και του επισκέπτη. Τα κείμενα, η μουσική αλλά και η απουσία τους εντείνουν την επιτελεστικότητα, όπως και το non finito στη φόρμα.
Σε ενδιαφέρει το πλαίσιο μες στο οποίο παρουσιάζεται το έργο σου και με ποιόν τρόπο;
Το εργαστήριο, στην συγκεκριμένη περίπτωση το Enterprise Projects, κουβαλάει την βρόμικη και κρυφή ιστορία των έργων και σου παρέχει ταυτόχρονα τρομερή ελευθερία να επέμβεις στο χώρο, κάτι σαν την λευκή σελίδα. Παράλληλα, το πλαίσιο συνεργασίας είναι φιλικό και είναι οι σχέσεις είναι ισότιμες. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που το τρέχουν, η Δανάη Γιαννόγλου και ο Βασίλης Παπαγεωργίου, είναι τρομεροί επαγγελματίες και προσφέρουν πολύ, κάτι που δεν είναι σίγουρο ότι συμβαίνει και σε άλλου τύπου εκθεσιακές δομές. Καλώς ή κακώς όταν βρίσκεσαι από την ίδια σκοπιά με κάποιον η βοήθεια που ανταλλάζεις είναι άμεση, λιτή και ουσιαστική.
Πρόσφατα είχες μια ατομική έκθεση στην Πράγα. Μίλησέ μας για τη δουλειά που έδειξες εκεί.
Είχε τον τίτλο Be quiet και ήταν σε επιμέλεια της Edith Jeřábková, ένας φοβερός άνθρωπος που έχει συνεργαστεί στενά με καλλιτέχνες των οποίων την δουλειά αγαπώ πολύ όπως ο Jiří Kovanda και η Eva Kot'átková.
Όταν με κάλεσε δούλευα ήδη την περίπτωση του ναού Kalabsha και η προσοχή μου ήταν στραμμένη στη μετακίνηση ενώ ταυτόχρονα η μεταναστευτική ροή ήταν σε έξαρση. Χωρίς να αναφέρομαι στην τελευταία δημιούργησα ένα έργο που ξεκίναγε με δυο τυπώματα. Η μια εικόνα ήταν από το σπίτι μου και η άλλη από κούτες με υλικά από την μετακόμιση μου από το εργαστήριο της Καλών Τεχνών πίσω στη Μαυρομιχάλη, στο εργαστήριο μου. Με σημείο εκκίνησης αυτές τις δύο εικόνες κατασκεύασα ένα μεγάλο επιδαπέδιο γλυπτό από ξύλινο καπλαμά που περιόριζε το χώρο της γκαλερί αλλά και παρέπεμπε σε τοπίο από αεροφωτογραφία. Έπειτα πήρα μαζί μου στη Πράγα σακουλάκια με ρετάλια μαρμάρου μιμούμενη την μεταφορά πολύτιμων αντικειμένων. Το έργο έκλεινε με ένα γλυπτό από φελιζόλ, ρόδες και πλαστικά μπουκάλια νερού.
Ο τίτλος προσέθετε τον ρυθμό και προσωπικά με τάραζε στην πιθανότητα της προσταγής του.
Πώς νιώθεις ως νέα εικαστικός αλλά και συνιδρύτρια ενός artist run space που ζεις και εργάζεσαι στην Αθήνα για τη σκηνή αυτήν την εποχή; Νομίζω ότι για το τομέα των εικαστικών είναι μια σημαντική περίοδος. Μου κάνει φοβερή εντύπωση ο ρυθμός που έχει αποκτήσει η πόλη το τελευταίο διάστημα και με δυσκολεύει πολύ να αποδεχτώ πώς συμβαδίζει με την συνολική δυσκολία της στιγμής.
Διάρκεια έκθεσης: 5-15 Ιουνίου 2016
Ώρες έκθεσης: Καθημερινά 17:00 - 21:00
Χαλκηδόνος 56-58, Αμπελόκηποι, Αθήνα
http://enterprise-projects.com/