Σταύρο Γασπαράτο, πώς θα ήταν να βρισκόμασταν μέσα σε ένα πιάνο;

Ο συνθέτης Σταύρος Γασπαράτος παρουσιάζει το νέο του έργο "Expanded Piano ΙΙ" στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ για δύο μοναδικές συναυλίες στις 20 και 21 Ιουνίου, δέκα χρόνια μετά την πρεμιέρα του "Expanded Piano" στο EMPAC της Νέας Υόρκης. Το πρωτοποριακό καλλιτεχνικό έργο αντλεί έμπνευση από τη μηχανική θεωρία του προετοιμασμένου (prepared) πιάνου για να διαπραγματευτεί τα όρια του οργάνου. Ο Γασπαράτος πιάνοντας το νήμα από εκεί που το άφησαν καινοτόμοι μουσικοί, από τον Τζων Κέιτζ μέχρι τον Aphex Twin, για να στήσει ένα υβριδικό όργανο που ανατρέπει τα δεδομένη στη σχέση ερμηνευτή - οργάνου. Ο συνθέτης μίλησε στο "α" για το "Expanded Piano ΙΙ", τη σύλληψη του έργου και τις τεχνικές του παρεμβάσεις στο πιάνο αλλά και την ιδιαίτερη εγκατάσταση-περφόρμανς που θα καταλάβει τη σκηνή της Εναλλακτικής.

"Η πρώτη εκδοχή του "Expanded Piano" ξεκίνησε το 2014 με το ομώνυμο έργο που παρουσίασα στο EMPAC (Experimental Media and Performing Arts Centre) στη Νέα Υόρκη. Ήταν μια μουσική παράσταση και εγκατάσταση, στην οποία εμπνευσμένος από τα έργα για "προετοιμασμένο πιάνο” του John Gage και άλλων, ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο για ένα ηλεκτρονικά προετοιμασμένο πιάνο. Αντί λοιπόν να προετοιμάσω το πιάνο με μηχανικό τρόπο, βάζοντας χαρτιά, ελάσματα, βίδες κ.λπ., εγώ τοποθέτησα μια σειρά από διαφόρων ειδών μικρόφωνα που μου έδωσαν την δυνατότητα να συνδέσω το πιάνο με έναν υπολογιστή και εκεί πια να ετοιμάσω την όποια "προετοιμασία”. Μπορούσα δηλαδή μετατρέποντας τις δονήσεις του μηχανισμού του πιάνου και συγκεκριμένων χορδών σε ψηφιακά δεδομένα συνδέοντας το πιάνο και τον υπολογιστή και να δημιουργώντας ένα υβριδικό όργανο που ήταν κατά το ήμισυ ακουστικό και κατά το ήμισυ ηλεκτρονικό. Αφού λοιπόν έστησα την τεχνική ιδέα μετα από δύο έντονα residencies στην Νέα Υόρκη έγραψα ένα μουσικό έργο για το όργανο αυτό που ονομάζω Expanded Piano".

"Χρόνια τώρα θέλω να καταπιαστώ ξανά με την τεχνική του Expanded Piano. Η ιδέα ξεκίνησε με την πρόθεσή μου να επεκτείνω και την τεχνική εγκατάσταση αλλά και να βρω τον τρόπο να "αφήσω” την εγκατάσταση αυτή να ορίσει περισσότερο ακόμα τον τρόπο γραφής και performance του νέου έργου. Ήθελα η "μηχανή” να είναι με κάποιο τρόπο ίση με τον performer, και το κοινό να μην βλέπει ένα έργο για πιάνο αλλά να ζει μια εμπειρία αλληλεπίδρασης ανθρώπου και εγκατάστασης".

"Στο έργο προστίθενται δύο ακόμη στοιχεία: το φως και video προβολές, στοιχεία που άλλοτε συνοδεύουν και άλλοτε συνδιαλλάσσονται με το πιάνο και την παρτιτούρα, με τρόπο τέτοιο που το "Expanded Piano II" μετατρέπεται ουσιαστικά σε μια live οπτικοακουστική εγκατάσταση - performance. Επίσης, υπάρχει η προσθήκη νέων αισθητήρων καθώς και διάφορων τύπων "ενεργοποιητών" (μικρά ηχεία, κινητήρες κ.λπ.) με σκοπό την αναζήτηση νέων ηχητικών αποτελεσμάτων αλλά και την δημιουργία ενός κλειστού κύκλου στον οποίο δεν ξέρεις από ένα σημείο και μετά ποιος ξεκινάει την κάθε χειρονομία, ο performer ή η εγκατάσταση".

"Το σύστημα της εγκατάστασης του Expanded Piano II είναι σχεδιασμένο να εμπεριέχει πολύ την τυχαιότητα και το απρόσμενο. Σε αντίθεση με το Expanded Piano που ήταν μια σειρά καθαρών συνθέσεων για την τότε εγκατάσταση το νέο έργο συχνά αποτελείται από έναν διάλογο χειρονομιών μεταξύ του performer και της εγκατάστασης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει μουσική δομή και μουσικά γραμμένα θέματα επίσης".

"Στις δύο συναυλίες στην Εναλλακτική σκηνή θα παρουσιαστεί πρώτη φορά το μουσικό έργο/εγκατάσταση Expanded Piano II. Ελπίζω ότι το κοινό θα έχει την ευκαιρία να μπει σε έναν ολοκληρωμένο audio/visual κόσμο που προτείνει το Expanded Piano II στον οποίο  ξεχνάς που αρχίζει το ακουστικό και που το ηλεκτρονικό μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση ανθρώπου και μηχανής. Το Expanded Piano II είναι ένα έργο στο οποίο θέλω να μείνω για καιρό και να το προχωράω καθώς το παρουσιάζω ξανά και ξανά ψάχνοντας σε βάθος τρόπους γραφής και παρουσίασης έργων πού προσπαθούν να φέρουν κοντά με οργανικό τρόπο το ακουστικό και ψηφιακό κόσμο".

"Στο visual κομμάτι της εγκατάστασης έχω την τύχη να δουλεύω με την Manouela Hartel με την οποία έχω συνεργαστεί στην Γερμανία πολλές φορές. Έχουμε σχεδιάσει μια αρκετά περίπλοκη εικαστική εγκατάσταση με πολλαπλές οθόνες προβολής στις οποίες το οπτικό υλικό που ετοίμασε η Manouela, ενεργοποιείται και αλληλεπιδρά με το πιάνο σε πραγματικό χρόνο. Το πιάνο λοιπόν σε αυτό το έργο δεν είναι απλά ένα μουσικό όργανο αλλα το interface της εγκατάστασης".

"Αυτή την στιγμή τρέχω με την οργάνωση του Subset Festival ενός φεστιβάλ νέας μουσικής που επιμελούμαι για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Γράφω επίσης την μουσική για τον "Άμλετ" σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Από Σεπτέμβριο θα υπάρξουν και άλλες παρουσιάσεις του Expanded σε Ελλάδα και εξωτερικό αλλά και πολλές συνεργασίες στο θέατρο, χορό και σινεμά".

Δείτε όλες τις συναυλίες της εβδομάδας εδώ.