Τι στον Sun Ra είναι ο Aφροφουτουρισμός;

Το εξαήμερο πολυμορφικό φεστιβάλ Enter Afrofuturism (7-12/11) στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, με πλήθος από live, διαλέξεις, εργαστήρια, DJ sets κ.λπ., κορυφώνεται­ με ένα live της Sun Ra Arkestra (9/11), όπου δίνουν το «παρών» τόσο η μουσική όσο και το πνεύμα του μεγάλου φιλόσοφου και μύστη Sun Ra.

Η μοναδική παρουσία­ του Sun Ra στην jazz και τη σύγχρονη μουσική του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, πέρα από την πρωτοποριακή­ φύση της, παραμένει μία από τις ισχυρότερες πηγές έμπνευσης για τους δημιουργικούς μουσικούς όλου του φάσματος μέχρι σήμερα: από τους MC5 μέχρι τη Solange και από τον Brian Eno μέχρι τη Lady Gaga! Ήταν ο καλλιτέχνης που πρωτάνοιξε το νου και τη φαντασία­ στη «διαστημική» μουσική, όπως και στη συνέχεια το δρόμο προς το progressive rock των Pink Floyd κ.λπ. Ήταν αυτός που εξερεύνησε­ την electronica εις βάθος, για να την εκτοξεύσει τελικά στο «έξω διάστημα» και σήμερα να ακούγεται η μουσική του εντελώς σύγχρονη, μια «jazz from outer space».

Η jazz του Sun Ra έχει τις ρίζες της στην κλασική μορφή του είδους και στις πρώτες swing ορχήστρες. Ο γεννημένος στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα Herman «Sonny» Blount (ο οποίος στη συνέχεια μετατράπηκε στον πιανίστα Sun Ra από τον πλανήτη Κρόνο!) έμαθε στα ’40s την τέχνη της μεγάλης ορχήστρας δίπλα στον μετρ Fletcher Henderson. Μελετώντας αρχαίες μυθολογίες, φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσική κ.λπ. παράλληλα με τη μουσική, βρήκε τρόπους να τα αναμείξει όλα αυτά σε μια πρωτόγνωρη αφροφουτουριστική τάση που μπορούσε να ενταχτεί στο γενικότερο κλίμα της αφρικάνικης (κοινωνικής και πολιτισμικής) διασποράς και των απεικονίσεών της στο σύγχρονο κόσμο.

Όταν λοιπόν στα μέσα της δεκαετίας του ’50 δημιουργείς στο Σικάγο του Ιλινόι μια κοινοβιακή ορχήστρα ονόματι «Arkestra», ντύνεις τους μουσικούς με κελεμπίες και τουνίκ (ενώ κρατάς την πιο εντυπωσιακή αμφίεση για τον εαυτό σου), εντάσσεις στο μουσικό σου οπλοστάσιο όργανα όπως το hammond ή το ηλεκτρικό πιάνο Wurlitzer (και τα χρησιμοποιείς με εξωπραγματικό τρόπο), είσαι το λιγότερο παράξενος! Όμως ο Sun Ra δένει υπέροχα το swing και το post bop της εποχής με έξοχες πινελιές exotica και μέσα από τη modal jazz βρίσκει ανοίγματα που θα οδηγήσουν στη free jazz.

Μια φουτουριστική αντίληψη που γοητεύει αλλά και μια συναρπαστική καλλιτεχνική φυσιογνωμία που δεν ενδιαφέρεται καθόλου να κινηθεί πάνω στη γραμμικότητα του χρόνου. Το δείχνουν και οι δίσκοι του, που κυκλοφορούν (με κάποιες­ εξαιρέσεις) από τον ίδιο (στη δική του ετικέτα Saturn) τυπωμένοι σε μερικές δεκάδες ο καθένας και γίνονται υπερσπάνιοι σε μικρό χρονικό διάστημα. δίσκοι από διαφορετικά sessions, με μουσικές που αντικατοπτρίζουν τέλεια το φαντασιακό του κόσμο και μας οδηγούν σε κάτι καινούργιο.

Η Sun Ra Arkestra με διευθυντή τον Marshall Allen

Η Sun Ra Arkestra ήρθε με τον ίδιο τον Sun Ra στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 1984 κι έδωσε μια φανταστική συναυλία στο Θέατρο Ορφέας. αυτή η ηχογράφηση κυκλοφορεί ως «Live at Praxis». Ο Sun Ra φωτογραφίζεται με φόντο την Ακρόπολη, ευτυχισμένος που πατάει το πόδι του στη γη ενός αρχαίου πολιτισμού και μας δίνει­ εκπληκτικούς διαγαλαξιακούς swinging ήχους. Το 1993 έφυγε οριστικά για τον πλανήτη Κρόνο! Όμως η μουσική του έμεινε εδώ: τη διεύθυνση της Arkestra ανέλαβε ο μετρ σαξοφωνίστας John Gilmore και όταν έφυγε και αυτός, ύστερα από δύο χρόνια, πήρε τη θέση του ως άξιος διάδοχος ο σαξοφωνίστας Marshall Allen. Και με τον τελευταίο ως διευθυντή έρχεται τώρα στη Στέγη (9/11), για να μας ταξιδέψει στο Διάστημα!

Σημειώστε, τέλος, ότι το φεστιβάλ Enter Afrofuturism ξεκινάει με προβολές στο Γκαίτε (7-8/11) και περιλαμβάνει ακόμη live και DJ sets από τον Άγγλο techno φουτουριστή Actress, το μυστήριο ηλεκτρονικό σχήμα Dopplereffekt, το experimental project Moor Mother, τον πασίγνωστο μετρ της dance electronica A Guy Called Gerald, τον multimedia καλλιτέχνη Voltnoi, την underground κολεκτίβα ATH Kids, την ηχητική ακτιβίστρια Nkisi, την καλλιτεχνική/επιστημονική κολεκτίβα Black Quantum Futurism και το project Black Athena.

Διαβάστε το αναλυτικό πρόγραμμα της διοργάνωσης στο www.sgt.gr.