Με αφορμή τη μεγάλη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου και των επίλεκτων φίλων του καλλιτεχνών στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 12/7, ανατρέχουμε σε μια σχεδόν 40χρονη διαδρομή του ελληνικού τραγουδιού και αναζητούμε την προβολή της στο σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης.
Η μεγάλη αυτή συναυλία έχει το συμβολικό τίτλο «Ζη το ελληνικό τραγούδι» και γίνεται στο πλαίσιο της γνωστής κοινωνικής καμπάνιας «Όλοι μαζί μπορούμε», με προσφορά τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης. Ας το αφήσουμε όμως αυτό και ας σταθούμε στον τίτλο της συναυλίας, που έρχεται κατευθείαν από το προ 30ετίας τηλεοπτικό project που είχε αναλάβει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τίτλο «ΖΗΤΩ το ελληνικό τραγούδι».
Ήταν 1986 κι έπειτα από πρόσκληση της ΕΡΤ (η ιδιωτική τηλεόραση δεν είχε έρθει ακόμη) ο Σαββόπουλος έφτιαξε 30 ωριαία επεισόδια με θέμα το ελληνικό τραγούδι. Πραγματικά η σειρά αυτή κάλυπτε πλήρως το θέμα και άφηνε μια γλυκιά γεύση απόλαυσης και γνώσης, καθώς συνέδεε το παρελθόν του ελληνικού τραγουδιού με το παρόν – και το μέλλον του! Και τον ίδιο τον Διονύση, μια εντελώς ξεχωριστή περίπτωση songster στα ’60s και ’70s, να επιθυμεί διακαώς να έρθει σε επαφή τόσο με το κύριο ρεύμα του ελληνικού τραγουδιού (στην τηλεοπτική μας οθόνη εμφανίζονται ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Στράτος Διονυσίου, ενώ και το πνεύμα του Βασίλη Τσιτσάνη είναι παρόν) όσο και με τη νέα γενιά – που εκπροσωπείται τότε από τον Νίκο Πορτοκάλογλου και τους Φατμέ, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τους αδερφούς Κατσιμίχα, τον Γιάννη Γιοκαρίνη κ.λπ.
Να θυμίσουμε πως (τότε) ζούσαμε στην Ελλάδα («η χώρα του πράσινου ήλιου, του ΠΑΟΚ, της ΑΕΚ, της Καλαμαριάς», όπως την ήθελε ο Χάρρυ Κλυνν) και ήδη στον μουσικο-τραγουδοποιητικό χώρο είχαν γίνει σημαντικά πράγματα, στα οποία ο Σαββόπουλος είχε μεγάλο μερίδιο. Ήδη μία δεκαετία νωρίτερα, με τους «Αχαρνής» του, έχει ανοίξει το δρόμο για την «Εκδίκηση της γυφτιάς» με τον Μανώλη Ρασούλη και τον Νίκο Ξυδάκη, που έφεραν νέα πνοή στο λαϊκό τραγούδι – μια πνοή που κρατάει μέχρι σήμερα. [Από εκείνη την περίοδο, δίπλα στον Διονύση στη μεγάλη συναυλία θα είναι η Μελίνα Τανάγρη και ο Νίκος Ζιώγαλας – θα είναι αισθητή όμως και η «παρουσία» του Νίκου Παπάζογλου.]
Στην ιστορική πλέον εκπομπή το ρεμπέτικο «αναβιώνει» για άλλη μία φορά –δίπλα στο κλασικό λαϊκό– μέσα από τις κομπανίες. Από ένα τέτοιο σύνολο, την Οπισθοδρομική, ξεπηδά η Ελευθερία Αρβανιτάκη, μια κορυφαία διεθνής (δηλαδή world) ερμηνεύτρια, πέρα από συγκρίσιμα μέτρα, όπως δείχνει η πορεία της στην πράξη. Και από τη ροκ πλευρά έχουμε το δικό μας new wave: οι Φατμέ, ως εγχώριοι Clash, γράφουν τη δική τους σελίδα, που κεφαλαιοποιείται με την προσωπική πορεία του Πορτοκάλογλου. [Από παράλληλη βάση, τους Τερμίτες, έρχεται ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, ο οποίος αναδεικνύεται σε έναν από τους καλύτερους σύγχρονους τραγουδοποιούς μας και, φυσικά, παίρνει μέρος στη συναυλία.]
Το «ΖΗΤΩ το ελληνικό τραγούδι» (με τον αμφίσημο τονισμό του ρήματος) ήταν η επιθυμία του Διονύση Σαββόπουλου να βρεθεί με συναδέλφους του που πριν από 30 χρόνια η συνύπαρξη μαζί τους φάνταζε αδιανόητη: με τον Γιώργο Χατζηνάσιο ή τον Γιάννη Πάριο φέρ’ ειπείν – ο Καρβέλας και η Βίσση ήταν ακόμη μικροί και άβγαλτοι! Και όμως ήταν ο Διονύσης αυτός που μίλησε για των Ελλήνων τις κοινότητες στο σπουδαίο δίσκο του «Τραπεζάκια έξω» (1983), βάζοντας και τη δική του μουσική στο mainstream μια για πάντα. Η κριτική ήταν σφοδρή και οι προθέσεις του όχι πάντα κατανοητές. Για παράδειγμα, ο μέγας Μάνος Χατζιδάκις δεν του επέτρεψε να χρησιμοποιήσει τα τραγούδια του στην εκπομπή, ενώ απ’ όσα θυμάμαι ούτε η παρουσία του Μίκη Θεοδωράκη ήταν σπουδαία. [Η μεγάλη Μαρία Φαραντούρη, που κατά τον Διονύση (και όχι μόνο) «ζωγραφίζει αγγέλους με τη φωνή της», θα είναι στη μεγάλη συναυλία.]
Σε μια παλιότερη –σε ανύποπτο χρόνο– κουβέντα μας, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε εκφράσει την επιθυμία του να «αναβιώσει» αυτό το project όταν θα το επέτρεπαν οι συνθήκες. Μου είχε δώσει την εντύπωση πως ήθελε να γεφυρώσει το «χάσμα» ανάμεσα στο «έντεχνο» και το «μη». Δεν είμαι σίγουρος. Όμως είμαι σίγουρος πως η επιθυμία του να σμίξει με τη νέα γενιά τραγουδοποιών/τραγουδιστών είναι άσβεστη. Έτσι τώρα καλεί κοντά του την Ελεωνόρα Ζουγανέλη, τον Κωστή Μαραβέγια και τον Γιάννη Χαρούλη.
Η Κατερίνα Πολέμη θα έχει μια πιο διεθνική προσέγγιση, ενώ ένα ισχυρό team εκπροσωπεί τις όψεις της παράδοσης: η Βασιλική Καρακώστα, η Βιολέτα Ίκαρη και από την Κρήτη οι αδερφοί Στρατάκη (Γιώργος και Νίκος). Αν όλα αυτά δεν σας έχουν πείσει πως το ελληνικό τραγούδι ζει (και θα ζει) σε μια Ελλάδα χωρίς περαιτέρω ευμάρεια, θα είναι εκεί ακόμη η πιο μοντέρνα και ανοιχτή από τις μεγάλες μας ερμηνεύτριες, η Δήμητρα Γαλάνη. Και ο πιο σοβαρός μελετητής της σύγχρονης popular τέχνης μας (μουσικής και μη), ο Φοίβος Δεληβοριάς. Και η χιουμοριστική νότα που με την παρουσία του υποδηλώνει ο Γιάννης Ζουγανέλης.