Γιατί οι Einsturzende Neubauten επαναπροσδιορίζουν τον όρο «μουσική»

Απόλυτα ζωντανοί μετά από τρεισήμισι δεκαετίες, με την υποβλητική, εκστατική, ακατάτακτη μουσική τους να ακούγεται πάντα αναλλοίωτη, σκοτεινή και προκλητική, οι αιώνιοι πειραματιστές Einsturzende Neubauten έρχονται στην Αθήνα το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου για μια συναυλία που διηγείται την ιστορία τους με θόρυβο, λυρισμό και νόημα.

O σαρκασμός και το μαύρο χιούμορ ήταν πάντα ανάμεσα στα βασικά υλικά των Neubauten. Έτσι μια συλλογή με τον σχεδόν αστείο τίτλο «Greatest Hits» φαντάζει απόλυτα λογική, ειδικά όταν στο εξώφυλλο εικονίζεται ένα άγρια χαραγμένο χρυσό βινίλιο. Ίσως επειδή σε όλη τους την καριέρα –κοντεύουν τα 36 πλέον– αυτό είχαν στο μυαλό τους να κάνουν και αυτό έκαναν. Έναν ηχητικό ακτιβισμό που να ακυρώνει και να χλευάζει όλες τις συμβάσεις του πώς φτιάχνουμε μουσική και του πώς ακούμε μουσική. Υπάρχουν πολλοί χαρακτηρισμοί για τη δουλειά των Einturzende Neubauten (industrial, avant-garde, dark rock, post – οτιδήποτε), αλλά μάλλον κανένας δεν ευσταθεί, προφανώς επειδή μιλάμε για ένα σχήμα που εκτός του ότι μεταλλάσσεται εύστοχα μέσα στο πεδίο που έχει ορίσει –λογικό μέσα σε τόσα χρόνια– αδιαφορεί πεισματικά για την ετικέτα και το ράφι στο οποίο θα τοποθετηθεί. Το πιθανότερο μάλιστα είναι ότι θα πάρει το ράφι και θα το μετατρέψει σε αυτοσχέδιο μουσικό όργανο. Ειδικά αν είναι μεταλλικό.

Μιλώντας για τους Einsurzende Neubauten αναγκαστικά μιλάμε και επικεντρωνόμαστε στην προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία του ιδρυτή και ιθύνοντα νου της ομάδας, ενός από τους πιο προικισμένους καλλιτέχνες της ευρύτερης ροκ σκηνής των τελευταίων δεκαετιών. Τραγουδιστής, αφηγητής, ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, μουσικός, ποιητής και αιώνιος πειραματιστής, ο Blixa Bargeld γεννήθηκε την εποχή περίπου που χτιζόταν το Τείχος του Βερολίνου. Ήταν 22 χρονών και αρκούντως ανήσυχος καλλιτεχνικά όταν ξεκίνησε το συγκρότημα, σχεδόν σαν πρωταπριλιάτικο αστείο, το 1980 στο Δυτικό Βερολίνο προσκεκλημένος για μια παράσταση στο «Moon Club». Εκείνο το βράδυ έφερε μαζί και μερικούς φίλους του, μουσικούς, που έτυχε να είναι ελεύθεροι και η 1η Απριλίου του 1980 θεωρείται η γενέθλια ημερομηνία των Einsturzende Neubauten (Νεόχτιστα που καταρρέουν).

Από την αρχή φάνηκε ότι οι νεαροί αυτοί Γερμανοί κήρυξαν πόλεμο σε κάθε τρέχουσα mainstream μορφή σύνθεσης και εκτέλεσης. Ο θόρυβος των πρωτόγονων ηχοτοπίων από τους μεταλλικούς σωλήνες, τις λαμαρίνες και τα μηχανήματα που έπαιζε ο N.U. Unruh, ανακατεμένος με ήχους από πειραγμένα φτηνά όργανα, μαγνητόφωνα και σκόρπιες λέξεις που «έφτυνε» ο Blixa, δημιουργούσε ένα αλλόκοτο σύμπαν στις ζωντανές περφόρμανς του γκρουπ, το οποίο δεν άργησε να αποκτήσει οπαδούς και να πάρει το δρόμο για το στούντιο (με τους δικούς του πάντα όρους). Λίγο καιρό αργότερα, ο εγκατεστημένος στο Βερολίνο Nick Cave γοητεύτηκε από την dark ψηλόλιγνη φιγούρα του Blixa και τον προσκάλεσε όταν δημιούργησε το νέο του γκρουπ.

Ο Blixa έγινε ο κιθαρίστας (και όχι μόνο) των Bad Seeds από το 1984 μέχρι το 2003 χωρίς να αφήσει τους ΕΝ οι οποίοι με την προσθήκη του μπασίστα Alexander Hacke και την πιο οργανωμένη τραγουδοποιία και στιχουργική του leader τους μπήκαν σε νέα φάση. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία και αυτή ακριβώς η ιστορία καταγράφεται στο «Greatest Hits», το οποίο θα δούμε και θα ακούσουμε ζωντανά το Σάββατο στο «Gazi Music Hall». Το πιο παλιό κομμάτι είναι το «Haus der Luge» από το ομώνυμο άλμπουμ του 1989, στο οποίο προστέθηκαν έγχορδα και τρομπόνι (δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τότε). Το περίφημο «Tabula Rasa» του 1993 εκπροσωπείται από τα «Die Interimsliebenden» και «Salamandrina».

Πέντε κομμάτια από το «Silent is Sexy» (2000) σηματοδοτούν μια από τις πιο δημιουργικές στιγμές της μπάντας (δεν μπορούμε εδώ να μη θυμηθούμε τη συγκλονιστική τους εμφάνιση, την ίδια χρονιά, στο Θέατρο Βράχων). Ακολουθούν κομμάτια από το σάουντρακ του ντοκιμαντέρ του Hubertus Siegert «Berlin Babylon» και φυσικά υλικό από το «Perpetuum Mobile» του 2004. Τα «Let’s Do It A Da Da», «Susej» and «Nagorny Karabach» αποτίνουν φόρο τιμής στους ντανταϊστές των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ το πιο πρόσφατο κομμάτι είναι το «How did I die?» από το «Lament» του 2014, γραμμένο για μια έκθεση αφιερωμένη στα 100 χρόνια από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνολικά ένα υλικό που αποδεικνύει περίτρανα όχι μόνο την αξία των ΕΝ, αλλά κυρίως το γιατί έχουν επηρεάσει καταλυτικά όλους αυτούς που προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τον όρο «μουσική».