Παρά τις απίστευτου εύρους δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, η πολύτιμη Καμεράτα και ο Γιώργος Πέτρου συνεχίζουν με αμείωτη ένταση τη συναυλιακή τους δραστηριότητα, εντυπωσιάζοντας με την πολυσχιδία ενδιαφερόντων, τη στιλιστική ευελιξία και τα σταθερά υψηλά στάνταρντς απόδοσης σε τόσο διαφορετικά ρεπερτόρια!
Μόνο τον τελευταίο μήνα το σύνολο έδωσε στην -κάθε φορά κατάμεστη- «Αίθουσα Χρ. Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών τρεις συναυλίες που εκτάθηκαν από το μπαρόκ στην ελληνική οπερέτα και στη μουσική του 20ού αιώνα. Σε όλες συμμετέσχε η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων (διεύθυνση: Σταύρος Μπερής), το πιο δραστήριο χορωδιακό σύνολο σήμερα στη χώρα. Είχαν προηγηθεί από τις αρχές του φθινοπώρου παράσταση αμερικανικού μουσικού θεάτρου και γκαλά όπερας ιταλικού ρομαντισμού των αρχών του 19ου αιώνα, ενώ και τα μουσικά εγκαίνια του 2017 θα έχουν «άρωμα Βιέννης» (βαλς και οπερέτα)…
Τις προάλλες (16/12), Πέτρου και Καμεράτα διοργάνωσαν ένα χορταστικό γκαλά ελληνικής οπερέτας. Χωρίς να λείψουν τα «hits» του συγκεκριμένου ρεπερτορίου (ο αειθαλής «Βαφτιστικός» του Σακελλαρίδη και -μετά από καιρό!- οι «Απάχηδες των Αθηνών» του Ν. Χατζηαποστόλου), το πρόγραμμα εκτάθηκε ευπρόσδεκτα σε σπανιότητες, αποκτώντας σαφώς και εκπαιδευτικό -πέραν του καθαρά αναψυκτικού- χαρακτήρα.
Το ενδιαφέρον κίνησε η ακρόαση ορχηστρικού και χορωδιακού κομματιών από την πρώτη οπερέτα που συνέθεσε ο Σαμάρας μετά την επιστροφή του για μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, το «Πόλεμος εν πολέμω» (1914), τα οποία έδωσαν πρόγευση μιας μάλλον αδύναμης -πλην λεπταίσθητα ενορχηστρωμένης- διαδοχής δανείων βιεννέζικης οπερέτας και ελληνικών μοτίβων. Εξίσου ερεθιστική ήταν η γνωριμία με το Ιντερμέτζο από την ίδιας χρονολόγησης οπερέτα του Σακελλαρίδη «Στα παραπήγματα», με το εκτενές, λυρικό σόλο τρομπέτας που απέδωσε έξοχα ο Σπύρος Αρκούδης.
Η αντιπαράθεσή του με σειρά ορχηστρικών και φωνητικών αποσπασμάτων από άλλες -περισσότερο ή λιγότερο γνωστές- οπερέτες του Σακελλαρίδη («Πικ νικ», «Θέλω να δω τον Πάπα», «Χαλιμά») επιβεβαίωσαν την κυρίαρχη θέση του συνθέτη στο εγχώριο στερέωμα του συγκεκριμένου μουσικού είδους. Αυτή οφείλεται πρωτίστως στην ικανότητά του να αξιοποιεί και αφομοιώνει εμπνευσμένα μια μεγάλη γκάμα επιρροών (γαλλική και βιεννέζικη οπερέτα, οριενταλίζοντα εθνικοσχολικά ακούσματα), διαμορφώνοντας όμως μια προσωπική, «ελληνική» μουσική γλώσσα.
Σε επίπεδο εκτέλεσης, η διαφάνεια και η ρυθμική ζωντάνια παιξίματος που ο Πέτρου άντλησε από την -ενισχυμένη με γνωστούς μουσικούς ξύλινων και χάλκινων πνευστών- Καμεράτα, σε συνδυασμό με την τόσο καθοριστική σ’αυτό το ρεπερτόριο κομψότητα, ευγένεια και ευαισθησία έκαναν θαύματα. Η αγάπη του Πέτρου για την ελληνική οπερέτα συνδυάζεται με μία φρεσκάδα ματιάς που μακάρι να προσελκύσει στις αίθουσες και ένα κοινό νεανικότερο αυτού, μεσοαστικού, που κατέκλυσε τη μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου και απήλαυσε ολόψυχα την βραδιά.
Από φωνητικής πλευράς, και με δεδομένο ότι σήμερα δεν διαθέτουμε τραγουδιστές με τη ματιέρα (σε ηχοχρωματικό πλούτο, έκταση) αυτών του παρελθόντος, οι πέντε μονωδοί που συμμετείχαν στο γκαλά ικανοποίησαν σε μεγάλο βαθμό, με την καλαισθησία, την εκφραστικότητα και το μέτρο των ερμηνειών τους. Φωνητικά ακμαίοι και σκηνικά έμπειροι, ο τενόρος Δημήτρης Πακσόγλου, η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη και η μεσόφωνος Ειρήνη Καράγιαννη αποτελούν εγγύηση για μουσικοδραματικά ισορροπημένες ερμηνείες. Κάθε σύγχρονη παράσταση οπερέτας θα ώφειλε, λογικά, να ξεκινά από αυτούς… Παρά τα «ελαφρύτερα» τίμπρα τους, η υψίφωνος Ελένη Σταμίδου και ο τενόρος Γιάννης Καλύβας δεν υπολείπονταν ούτε σε ωραία σκηνική παρουσία ούτε σε φροντισμένο τραγούδι. Κεφάτη και καλά συντονισμένη ήχησε η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων.
Μία εβδομάδα αργότερα (23/12), στο πλαίσιο των Χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του Μεγάρου, η Καμεράτα αναμετρήθηκε, σε όργανα εποχής, με το κοσμαγάπητο ορατόριο «Μεσσίας» του Χαίντελ. Η επιλογή του έχει καταστεί πλέον σχεδόν …πάγια (τρίτη φορά μέσα σε μια τετραετία!), και είναι κρίμα που ουδείς σκέφτεται να προτείνει άλλα έργα αντίστοιχης θεματικής, όπως π.χ. το εξαίσιο «Ορατόριο των Χριστουγέννων» του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.
Σε κάθε περίπτωση, η βραδιά διατήρησε το ενδιαφέρον της λόγω τόσο της διαφορετικής -σε σχέση με άλλες χρονιές- σύνθεσης του κουαρτέτου μονωδών, όσο -και κυρίως- της παρουσίας στο πόντιουμ ενός αρχιμουσικού που δεν συνδέουμε συχνά με το μπαρόκ, όπως ο διευθυντής της ΕΛΣ Μύρων Μιχαηλίδης.
Εκεί που ένας Πέτρου προκρίνει (ειδικά στην αρχική εκδοχή του «Μεσσία») την ανάδειξη ποιοτήτων μουσικής δωματίου, εμπλουτισμένη με αρκετές θεατρικές πινελιές μέσω των διακινδυνεύσεων σε ταχύτητες και δυναμικές ή της προβολής του ιδιαίτερου -ηχητικού- ρόλου οργάνων όπως η τρομπέτα και τα τύμπανα, ο Μιχαηλίδης εστίασε στην αφηγηματικά εύροη -παρά ένα διστακτικό α’ μέρος- προβολή του πυρήνα του έργου, που συνιστά λυρική και επική απεικόνιση της ιδέας της λύτρωσης. Παλμός, καλός έλεγχος/συντονισμός συνόλων και μονωδών, ηχητική διαφάνεια, πλαστική ανάδειξη των διαφοροποιήσεων της γραφής συνέτειναν σ’ένα επιτυχημένο ακρόαμα, που σεβάσθηκε τις κατακτήσεις της ιστορικής ερμηνευτικής. Πολύ καλές υπήρξαν μεμονωμένες σολιστικές συνεισφορές (Ναστάζα, Αρκούδης, Δεσύλλας), ενώ σημαντική υπήρξε η συμβολή του Γεράσιμου Χοϊδά στο τσέμπαλο και το εκκλησιαστικό όργανο.
Το ενθουσιώδες, σε γενικές γραμμές ακριβές και εστιασμένο τραγούδι της Χορωδίας του Δήμου Αθηναίων άφησε πιο έντονες εντυπώσεις από αυτό του -οπωσδήποτε ομοιογενούς και ισορροπημένου, πλην όχι ανεπίληπτου- κουαρτέτου μονωδών. Από αυτό ξεχώρισε εύκολα ο καταξιωμένος Καταλανός κόντρα-τενόρος Τσαβιέ Σαμπάτα για το πλούσιο, βελούδινο ηχόχρωμα (με λίγο αδύναμη, όμως, χαμηλή περιοχή) και τη στιλιζαρισμένη θεατρικότητα της ερμηνείας του σε ρετσιτατίβα και άριες. Ο μπάσος Τάσος Αποστόλου αναπλήρωσε με το ηχηρό τίμπρο και την επιβλητική παρουσία το υφολογικά αδρομερές τραγούδι του. Αντίθετα, τόσο η υψίφωνος Μαρία Παλάσκα όσο και ο τενόρος Γιάννης Φίλιας υπηρέτησαν τα μέρη τους με αίσθηση του ύφους, καλή άρθρωση του αγγλικού αδόμενου λόγου αλλά και κάποιες σποραδικές (δεξιο)τεχνικές ανασφάλειες.
Στις 26/11, ξανακούσαμε τα δημοφιλέστατα «Κάρμινα Μπουράνα» του Ορφ. Στην κριτική μας (24-6-2016) για την καλοκαιρινή πρώτη εκτέλεση -στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών- της εμπνευσμένης από τραγούδια του Μεσαίωνα σκηνικής καντάτας, είχαμε τονίσει ότι ο Πέτρου τετραγώνισε ..τον κύκλο! «Μεριμνώντας συνεχώς για τη γλαφυρή ανάδειξη των ρυθμικών και των λυρικών στοιχείων -άρα και των διαφορετικών διαθέσεων- της παρτιτούρας, εκμαιεύοντας ήχο σπάνιας διαφάνειας που επέτρεψε να αμβλυνθεί η πομπώδης μεγαλοπρέπεια της γραφής χωρίς να χάνεται το σφρίγος της, διαπλάθοντας πλαστικότατη ορχηστρική συνοδεία που επέτρεψε στις φωνές να προβληθούν αβίαστα», ο αρχιμουσικός χάρισε και πάλι μια συναρπαστική ερμηνεία.
Η εξαιρετική ακουστική της «Αίθουσας Χρ. Λαμπράκης» επέτρεψε να εκτιμηθεί ακόμη καλύτερα η ποιότητα της εκτέλεσης που έστρεψε τα νώτα σε μεγαλόστομες, ρομαντικής αισθητικής προσεγγίσεις, φωτίζοντας το -γραμμένο στη ναζιστική Γερμανία- απλουστευτικό αυτό πανόραμα της μεσαιωνικής ζωής με όρους ιστορικής ερμηνευτικής. Ενισχυμένη με έλληνες μουσικούς πνευστών και κρουστών από άλλα σύνολα και δύο πιανίστες (Νάσος, Παληός), η Καμεράτα έπιασε, ως συνήθως, ζηλευτά επίπεδα απόδοσης.
Τα μεσαία μεγέθη των 2 Χορωδιών (Δήμου Αθηναίων και ΕΡΤ) και οι τρεις παιδικές χορωδίες (Ωδείου Αθηνών «Μικροί Μουσικοί», Δημοτικών Ωδείων Αταλάντης & Πειραιά) συνέβαλαν καθοριστικά στις θετικές εντυπώσεις, ενώ ενδιαφέρον είχε η κατά τα 2/3 διαφορετική διανομή. Πλάι στον εκ νέου εντυπωσιακό βαρύτονο Χάρη Ανδριανό, που ενστάλαξε τις σωστές δόσεις θεατρικότητας στο -φωνητικά λιγότερο άρτιο απ’ό,τι το καλοκαίρι- τραγούδι του, ευχαρίστησαν τόσο η φρεσκάδα της υψιφώνου Μυρσίνης Μαργαρίτη όσο και η καλλιεπής συνεισφορά του κόντρα-τενόρου Νίκου Σπανάτη.
Την απόλαυση επέτεινε και η απουσία συστηματικών χειροκροτημάτων μετά από κάθε στίξη ή κενό από το -πιο φειδωλό σε σχέση με αυτό του Ηρωδείου- κοινό…
Credits φωτογραφιών: Καμεράτα (Γκαλά ελληνικής οπερέτας) / Χάρης Ακριβιάδης («Μεσσίας» & «Κάρμινα Μπουράνα»)
