Εγραφε από δεξιά προς τα αριστερά, με τη γραφή του διαβόλου, πίσω από τη «Μόνα Λίζα» κρύβεται το δικό του πορτρέτο –ή μήπως του εραστή του;– και στους σιβυλλικούς του κώδικες προφήτευε (τουλάχιστον) το τέλος του κόσμου. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το πόσοι μύθοι έχουν γεννηθεί διαχρονικά γύρω από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα το βάθος του διανοητικού του πλέγματος.
Παρότι πέρασε στην παγκόσμια ιστορία ως δημιουργός των δύο πιο φημισμένων έργων τέχνης, της «Μόνα Λίζα» και του «Μυστικού δείπνου», αλλά και ως ενσάρκωση του αναγεννησιακού homo universalis με τον Βιτρούβιο Άνθρωπο, δεν έγινε ευρέως αντιληπτό πως η ιδιοσυγκρασία του Ντα Βίντσι στέκεται πέρα από τη ζωγραφική, την επιστήμη, τη μηχανική, την ανατομία ή τη γλυπτική – είναι μια επαναστατική ιδιοφυΐα που κρατά αμείωτη τη γοητεία της για όποιον θελήσει να την εξερευνήσει, ακόμη και τόσα χρόνια μετά την εποχή της.
«Με αφορμή τη συμπλήρωση και τον εορτασμό των πεντακοσίων χρόνων από το θάνατό του, για πρώτη φορά συγκεντρώνονται σε μια έκθεση όλα όσα διακινούνται διεθνώς σε μουσειολογικό και τεχνολογικό επίπεδο γύρω από τον Ντα Βίντσι», ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου της περασμένης εβδομάδας η Γεωργία Ηλιοπούλου, ιδρύτρια του ιδιωτικού φορέα διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων Λάβρυς. Ένα χρόνο μετά το «Van Gogh Alive - The Experience», που προσέλκυσε διακόσιους χιλιάδες επισκέπτες (μόλις σε πέντε μήνες) και άνοιξε τη συζήτηση για νέου τύπου εκθέσεις με multimedia εργαλεία, η εταιρεία παραγωγής επιστρέφει με μια νέα εκθεσιακή πρόταση, πιο εμπλουτισμένη και προσανατολισμένη στο εκπαιδευτικό κομμάτι.
Σε συνεργασία με την Grande Exhibitions αλλά και με τη συνδρομή του Μουσείου Leonardo da Vinci της Ρώμης, του Ινστιτούτου Lumiere Technology στο Παρίσι και ειδικών από Ιταλία και Γαλλία, το «Leonardo da Vinci - 500 Years of Genius» ενώνει σπονδυλωτά τρεις διαφορετικές εκθέσεις που έχουν παρουσιαστεί διεθνώς αρκετές φορές, αλλά ποτέ όλες μαζί.
Η νέα μουσειακή ατραξιόν της εταιρείας Λάβρυς επιχειρεί να συστήσει το εκρηκτικά πολύπλευρο σύμπαν του Ντα Βίντσι στο ευρύ κοινό μέσα από τρεις εκθέσεις: τη συλλογή του Μουσείου Leonardo da Vinci της Ρώμης, το βιωματικό «Da Vinci Alive - The Experience» και τα «Μυστικά της Μόνα Λίζα».
Μετατρέποντας το Παλιό Αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στο Γκάζι σε έναν προσεγμένο εκθεσιακό χώρο 2.500 τετραγωνικών μέτρων, η νέα εκθεσιακή ατραξιόν της εταιρείας Λάβρυς –η οποία έχει ξεκινήσει να τρέχει εδώ και λίγες ημέρες– επιχειρεί να συστήσει το εκρηκτικά πολύπλευρο σύμπαν του Ντα Βίντσι στο ευρύ κοινό, να λειτουργήσει εκπαιδευτικά για όλες τις ηλικίες και παράλληλα να βάλει μια δυναμική τουριστική πινέζα στο χάρτη της πόλης.
«Στην πραγματικότητα η ιδιοφυΐα του Λεονάρντο ήταν εντελώς ανθρώπινη, σφυρηλατημένη από τη θέληση και τη φιλοδοξία του, [...] διέθετε ένα είδος ιδιοφυΐας που μπορούμε να κατανοήσουμε και να διδαχτούμε από αυτό», γράφει ο γνωστός βιογράφος Γουόλτερ Άιζακσον για τον Ντα Βίντσι στο πρόσφατο ομώνυμο έργο του (εκδόσεις Ψυχογιός). Αυτήν τη στιγμή σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας τρέχουν εκθεσιακά αφιερώματα στον μεγάλο εφευρέτη του 15ου αιώνα, συνδυάζοντας επιστήμη και τέχνη, μάθηση και διασκέδαση σε μουσεία για όλες τις ηλικίες. Πώς ακριβώς; Η απάντηση στο πρώτο μέρος της έκθεσης: διακόσια κομμάτια από το Μουσείο Leonardo da Vinci της Ρώμης, την ιδιωτική συλλογή που δημιούργησαν εξειδικευμένοι μελετητές/ ερευνητές κι εδράζει στην Piazza del Popolo της Ρώμης, βρίσκονται παραταγμένα, καταλαμβάνοντας σχεδόν το μισό του «Leonardo Da Vinci - 500 Years of Genius».
Δεκάδες ξύλινες κατασκευές, στο μέγεθος που τις είχε σχεδιάσει ο ίδιος (από πτητικές μηχανές και μηχανές νερού μέχρι όργανα μουσικής, οπτικής και χρόνου), πιστά αντίγραφα των χειρόγραφων κωδίκων του με την κατοπτρική διάλεκτο, αναπαραγωγές πινάκων και σχεδίων του –συνοδεία πλούσιου πληροφοριακού υλικού– βάζουν τον επισκέπτη βήμα βήμα στο πολυδαίδαλο και ανήσυχο σύμπαν του Ντα Βίντσι.
Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει μονολεκτικά στην ερώτηση ποιος ήταν τελικά ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και γιατί συνεχίζει να μας απασχολεί. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που πάσχιζε να συλλάβει το επόμενο βήμα, να εξερευνήσει εμπειρικά τον κόσμο γύρω του χωρίς προϋπάρχοντα καλούπια, να φτάσει στην τέλεια σύνθεση.
Τι ήταν τελικά αυτός ο άνθρωπος-αρχέτυπο της Αναγέννησης; Ήταν ένας ανήσυχος εφευρέτης που συνέλαβε πριν απ’ όλους την ιδέα του αερόστατου, του τανκ και του αυτοκινούμενου οχήματος ή ένας «μάγος» στις αυλές των ευγενών που επινοούσε ειδικά εφέ για τη διασκέδασή τους; Ένας χαοτικός καλλιτέχνης, που άφηνε ανολοκλήρωτους πίνακες γιατί κάτι καινούργιο τού τραβούσε την προσοχή ή ένας επαναστατικός ζωγράφος που βρήκε το μυστικό του σφουμάτο και της αναγεννησιακής προοπτικής; Ένας μανιακός ερευνητής που ανέτεμνε πτώματα για να φτάσει στην ιδανική αποτύπωση του σώματος ή ένας αστικός σχεδιαστής που οραματίστηκε την ιδανική πόλη της εποχής; Μέσα από ξεχωριστές θεματικές στάσεις, οι πτυχές του Ντα Βίντσι ξετυλίγονται σε μια αφήγηση που εγγράφεται σε όλες τις αισθήσεις και σε προκαλεί να την ανακαλύψεις.
Αμέσως μετά, στο δεύτερο εκθεσιακό κομμάτι, η τεχνολογία SENSORY4™ αναλαμβάνει δράση: η ιστορία του Ντα Βίντσι, ιδωμένη μέσα από τις πόλεις στις οποίες έζησε –από το Βίντσι όπου γεννήθηκε και τη Φλωρεντία όπου έγινε μαθητής του φημισμένου Βερόκιο μέχρι τη δεύτερη εποχή κατά την οποία μεγαλούργησε στο Μιλάνο, στη Ρώμη κι εντέλει στο Αμπουάζ–, περνάει μπροστά από τα μάτια του θεατή με το «Da Vinci Alive - The Experience», αποτυπωμένη με προτζέκτορες στους γύρω τοίχους και το δάπεδο ενός δωματίου. Πρωτότυπο υλικό από πίνακες, σχέδια και κώδικες μαζί με σύγχρονα πλάνα και αποφθέγματα μπλέκονται στη μονταζιέρα και αποκτούν ρυθμό και μουσική, ανασυνθέτοντας το πλέγμα αυτής της ιδιοφυΐας με έναν ξεκούραστο τρόπο που προετοιμάζει για το δυνατό φινάλε: τα «Μυστικά της Μόνα Λίζα».
Ύστερα από τόσα χρόνια, το πιο αινιγματικό έργο όλων των εποχών, η «Μόνα Λίζα», δικαιούται πράγματι να μειδιά ικανοποιημένη για το χαμό που έχει δημιουργήσει. Πρόσφατα, όταν ο Γάλλος μηχανικός Πασκάλ Κοτ φωτογράφισε με μια πολυφασματική κάμερα υπερυψηλής ανάλυσης τον αυθεντικό πίνακα κι έφερε στο φως τα ευρήματα, ήταν ακόμη μία στιγμή που το όνομά της τάραξε τα διεθνή ύδατα των ιστορικών τέχνης: όπως φαίνεται, η «Μόνα Λίζα» δεν είναι ένα αλλά τέσσερα απανωτά πορτρέτα.
Αποτυπωμένα σε μεγάλα και μικρά κάδρα, με διαφορετικές χρωματικές αποχρώσεις το καθένα, τα αποτελέσματα της μακρόχρονης έρευνας σε περιμένουν στο τελευταίο κομμάτι της εκθεσιακής διαδρομής. Αν και αρκετοί παραμένουν σκεπτικοί απέναντι στον ισχυρισμό του Κοτ πως η Λίζα Γκεραρντίνι δεν είναι το μοντέλο του πίνακα που βλέπουμε σήμερα, το να βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο-καλειδοσκόπιο γεμάτο με τη συναισθηματική μαεστρία αυτής της προσωπογραφίας αποτελεί ένα δυνατό φινάλε.
Και αν ξαναγυρίσουμε στην ερώτηση του ποιος ήταν τελικά ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και γιατί συνεχίζει να μας απασχολεί, σίγουρα δεν μπορούμε να απαντήσουμε μονολεκτικά. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που πάσχιζε να συλλάβει το επόμενο βήμα, να εξερευνήσει εμπειρικά τον κόσμο γύρω του χωρίς προϋπάρχοντα καλούπια, να δείξει την τέλεια σύνθεση.
«Αν πρέπει να κρατήσουμε ένα πράγμα από την προσωπικότητά του, είναι η διαρκής μάχη του να εξαλείψει τα όρια», ανέφερε ο Έλληνας διάσημος φυσικός Σταύρος Κατσανέβας στη συνέντευξη Τύπου – στοιχείο που βγαίνει και στα τρία κομμάτια της έκθεσης, παρέχοντας έναν χρήσιμο entry level οδηγό επιβίωσης για όσους (ανεξαρτήτως ηλικίας) θέλουν να μπουν στα νερά της απύθμενης επαναστατικής τρικυμίας του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Must-Do
Infopoint
Κάνε μια στάση στους διαδραστικούς πίνακες-εκπαιδευτικά εργαστήρια. Στο μενού τους, οι πληροφορίες για τις μηχανικές εφευρέσεις, τις μελέτες και τα έργα του Ντα Βίντσι βρίσκονται μερικά κλικ (αφής) μακριά.
Ξενάγηση
Αν το διάβασμα δεν είναι το φόρτε σου, το χάος του Ντα Βίντσι χρειάζεται οδηγό: μπορείς να διαλέξεις είτε τον εκθεσιακό audio guide (με τη φωνή του Βλαδίμηρου Κυριακίδη) είτε έναν κανονικό ξεναγό, για να μη «χαθείς».
Animation
Παρακολούθησε το animation για τον «Μυστικό Δείπνο» μέσα στο διαμορφωμένο δωματιάκι της έκθεσης. Η αριστοτεχνική τοιχογραφία αναπαριστάται σε φυσικό μέγεθος (8,80 μ. x 4,50 μ.), ενώ αναλύεται και η τεχνική της προοπτικής που εισήγαγε ο δημιουργός της.
