Πίνουμε «Άσπρο Πάτο» με τον Τόμας Βίντερμπεργκ και τον Μαντς Μίκελσεν

Βρισκόμαστε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2020. Η Ελλάδα απολαμβάνει ακόμα υπαίθριες δραστηριότητες σε πολιτισμό και εστίαση, γνωρίζοντας ωστόσο ότι πρόκειται για εφήμερη κατάσταση. Τα χειμερινά σινεμά έχουν ήδη αναστείλει τη λειτουργία τους, τα κρούσματα του κορονοϊού αυξάνονται, και μαζί τους το άγχος ενός νέου lockdown. Σε αυτό το κλίμα, από το γραφείο του σπιτιού μου συνδέομαι στο Zoom για ακόμα μία «πανδημική» συνέντευξη. Απέναντί μου έχω τον Τόμας Βίντερμπεργκ και τον Μαντς Μίκελσεν, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή αντίστοιχα του «Άσπρο Πάτο», της ταινίας που σε εκείνο το χρονικό σημείο όλοι αγνοούσαμε πόσο επιτυχημένη πορεία θα διέγραφε. Μετά το σαρωτικό πέρασμα από τα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου τον Δεκέμβριο (καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, σενάριο, α΄ αντρικός ρόλος), ακολούθησε την περασμένη άνοιξη το διεθνές Όσκαρ, το πρώτο στη φιλμογραφία του Δανού σκηνοθέτη της ριζοσπαστικής «Οικογενειακής Γιορτής» (1998) και ενός εκ των εμπνευστών του Δόγματος '95.

Έτσι, η πρώτη ερώτηση που κάνω στον Βίντερμπεργκ δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από το αν επαληθεύεται η θεωρία ότι μικρή ποσότητα αλκοόλ την ημέρα φέρνει την ευτυχία. «Ναι!» απαντά με ενθουσιασμό. «Υπάρχει εδώ και είκοσι χρόνια περίπου, εγώ βέβαια την έμαθα από τους τελευταίους. Δεν έπαιζε, όμως, εξαρχής κομβικό ρόλο στο σενάριο. Πρόθεσή μου ήταν να κάνω μια ταινία που θα αποθέωνε το αλκοόλ, αλλά με το συν-σεναριογράφο Τομπάιας Λίντχολμ ξέραμε πως δεν θα ήταν σωστό να προσπεράσουμε τις άσχημες πτυχές του. Κατ’ επέκταση, θέλαμε να αναδείξουμε την ομορφιά της ζωής. Το πώς μπορεί να είσαι πνευματώδης χωρίς να χρειάζεσαι το ποτό. Παρ’ όλα αυτά, μου κάνει διαχρονικά μεγάλη εντύπωση πόσα σημαντικά πράγματα έχουν επιτευχθεί στην ανθρώπινη ιστορία από μεθυσμένους. Χρειάζεται να αναφέρω τον Γουίνστον Τσόρτσιλ;».

Ο Μίκελσεν, από τη μεριά του, περνάει μεγάλο μέρος της ταινίας ζαλισμένος από το ποτό, επομένως εύλογα αναρωτιέμαι πόσο δύσκολο είναι για έναν ηθοποιό να υποδύεται συνέχεια τον μεθυσμένο. «Είναι από τους πιο απαιτητικούς ρόλους που καλούμαστε να παίξουμε, γιατί συχνά οι ηθοποιοί πιστεύουμε ότι πρέπει να βάζουμε υπερβολή στην ερμηνεία μας. Ενώ, θα το γνωρίζετε κι εσείς, στην πραγματικότητα όποτε πίνουμε λίγο παραπάνω προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις να δείχνουμε νηφάλιοι». Είχε, ωστόσο, κάποιον υπόψη ως παράδειγμα προς μίμηση; «Με βοήθησαν τρομερά και με ενέπνευσαν τα βίντεο που έβλεπα στο YouTube με μεθυσμένους Ρώσους. Μιλάμε, δεν έχεις ιδέα πόσο τρομακτικά καλοί είναι οι Ρώσοι στο να είναι πάρα πολύ λιώμα!»

Αφού κόπασαν τα γέλια, ο Βίντερμπεργκ έβαλε τα δανέζικα χαρακτηριστικά της ταινίας στο τραπέζι, αλλά και το πόσο μπορούν να ξεφύγουν (όταν θέλουν) οι συμπατριώτες του. «Όταν ζεις σε μια τόσο ασφαλή χώρα όπως η Δανία, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να βαρεθείς φριχτά και να υποφέρεις από τη ρουτίνα. Το "Άσπρο Πάτο" εξεγείρεται ενάντια στο κομμάτι της δανεζικής ψυχής που συμβιβάζεται με την παραπάνω κατάσταση. Γιατί δε μας χαρακτηρίζει αυτή η στάση. Δεν είναι τυχαίο ότι μία φορά το χρόνο, όλοι οι Δανοί φρικάρουν. Έχουμε ένα χριστουγεννιάτικο έθιμο που λέγεται "julefrokost" [σ.σ.: χριστουγεννιάτικο τραπέζι], κατά τη διάρκεια του οποίου ξεχνιούνται όλα τα όρια. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τρώμε και να πίνουμε κυριολεκτικά όλη μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Λατρεύω το ταμπεραμέντο που μπορούμε να έχουμε ως Δανοί και προσπάθησα να το εμφυσήσω στην ταινία μου».

Άιντε εβίβα σας κι εσάς

Από την άλλη, οι πρωταγωνιστές της ταινίας αντιμετωπίζουν το αλκοόλ σαν τη χρυσή λύση, η οποία θα τους κάνει να πάψουν να νιώθουν σαν άντρες που αποτυγχάνουν στον κοινωνικό, προσωπικό και επαγγελματικό τους ρόλο. «Η αλήθεια είναι πως το κομμάτι του φύλου ελάχιστα με απασχόλησε όταν έγραφα το σενάριο. Παρόλο που βρίσκω εξαιρετικά σημαντικές όλες τις συζητήσεις που γίνονται ευρύτερα γύρω από τα φύλα», ομολογεί ο Βίντερμπεργκ και διευκρινίζει πως «με απασχολούσε βαθιά στο "Άσπρο Πάτο" η αίσθηση του ανεξέλεγκτου και, βασικά, το πώς είναι σμιλευμένες οι ζωές μας πλέον, ώστε να μην υπάρχει χώρος για το απρόοπτο. Ακόμα κι αν είσαι νέος, κρατάς ένα smartphone το οποίο ιχνηλατεί τις κινήσεις σου. Πώς, λοιπόν, έχεις τα περιθώρια να ξεφύγεις; Κι όταν λέω να βγαίνεις εκτός ελέγχου, δεν εννοώ μόνο να χορεύεις στους δρόμους μεθυσμένος. Αλλά και να ερωτεύεσαι κεραυνοβόλα. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να το κανονίσεις για μια Τετάρτη, ας πούμε». Έχει, όμως, την ίδια άποψη ο Μίκελσεν; «Δεν πιστεύω πως, τουλάχιστον σε αυτό το κομμάτι του κόσμου, είμαστε υπό αυστηρότερο έλεγχο απ’ ό,τι εκατό χρόνια πριν. Μπορούμε πραγματικά να κάνουμε ό,τι μας κατέβει. Από την άλλη, μια διαφορά της δικής μου γενιάς με τη νεότερη είναι πως εμείς είμαστε στην ευχάριστη θέση να κάνουμε μία ταινία το χρόνο και να τη βγάλουμε καθαρή τη μία και μοναδική μέρα που θα λάβουμε κριτικές. Τα παιδιά μας, όμως, ζουν καθημερινά υπό το βάρος του σχολιασμού της συμπεριφοράς τους. Είναι σαν να τους έχει αφαιρεθεί μια μορφή ελευθερίας».

Προτού προλάβω να κάνω την επόμενη ερώτησή μου, ο Βίντερμπεργκ τονίζει ακόμα τη σημασία του ρίσκου στην ταινία αλλά και στη ζωή. «Δεν είναι μονάχα το αλκοόλ που επηρεάζει τους πρωταγωνιστές, αλλά και η ζάλη της αλληλεγγύης, το ότι δοκιμάζουν κάτι παράτολμο και καινούργιο μαζί. Κάπως έτσι νιώθαμε και όσοι κάναμε το Δόγμα '95. Δεν μπορείς παρά να "μεθύσεις" όταν νιώθεις πως βρίσκεσαι σε πλήρη σύμπνοια με άλλους ανθρώπους κάνοντας κάτι εν δυνάμει επικίνδυνο».

Έχει ενδιαφέρον, βέβαια, πως η αφήγηση στο «Άσπρο Πάτο» ακολουθεί μια πορεία ανόδου και πτώσης, όπως συνήθως συμβαίνει όταν πίνεις πολύ, κάτι που επιβεβαιώνει ο Βίντερμπεργκ. «Ακολουθήσαμε τα “στάδια” που συνοδεύουν το αλκοόλ. Πρώτα νιώθεις την αυτοπεποίθησή σου να απογειώνεται, έτσι αποκτάς μια ελαφρώς βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού σου. Έπειτα, όμως, πρέπει να συνεχίσεις να πίνεις για να επιστρέψεις στη γνώριμη βερσιόν σου. Στη συνέχεια, τα πράγματα έχουν σοβαρέψει επικίνδυνα και το ποτό είναι πια αναγκαίο για να μη φαίνεται ότι τρέμεις χωρίς αυτό. Έχω την αίσθηση πως πολύς κόσμος περνά από το πρώτο στο δεύτερο στάδιο ασυναίσθητα. Γιατί συχνά δεν αντιλαμβάνεσαι εγκαίρως ότι το ένα ποτήρι κρασιού που πίνεις το βράδυ για να χαλαρώσεις έχει πλέον μεταφερθεί στο μεσημέρι για να βγάλεις τη μέρα».

Ο Μίκελσεν συμπληρώνει σαρκαστικά: «Ας μην ξεχνάμε ότι το κρασί κάποιες φορές βοηθάει τις ανθρώπινες σχέσεις, κάποιοι θα έλεγαν πως σώζει μέχρι και γάμους...»

Η τελευταία φορά που Βίντερμπεργκ και Μίκελσεν ένωσαν τις δυνάμεις τους ήταν για τις ανάγκες του επίσης πολυβραβευμένου «Κυνηγιού» του 2012. Τι είναι εκείνο που τους έφερε μαζί αυτήν τη φορά; «Πρώτα πρώτα το ότι είναι ένας φοβερός τύπος», απαντά ο ηθοποιός. «Από εκεί και πέρα, πιστεύω ότι απολαμβάνει το γεγονός ότι μοιραζόμαστε μια ενδοσυνεννόηση. Κάθε φορά που συζητάμε για ένα πρότζεκτ και τι θέλει να πετύχει με αυτό, δεν χρειάζεται να μου το πει δεύτερη φορά για να το καταλάβω πλήρως. Έπειτα, και οι δύο δεν διστάζουμε να δοκιμάζουμε πράγματα μέχρι να είμαστε ικανοποιημένοι με όσα έχουμε, αλλά και βέβαιοι ότι δεν μας έχει ξεφύγει κάτι. Δεν αποφεύγουμε, δηλαδή, να πιεστούμε για το κάτι παραπάνω προκειμένου να γίνει σωστά η δουλειά». Ήταν μία από αυτές τις περιπτώσεις η σκηνή του τέλους –προσοχή, ακολουθεί spoiler!– στην οποία ο Μίκελσεν κλέβει την παράσταση; «Φυσικά! Γι' αυτή την ενότητα δουλέψαμε πάνω σε μια βάση βημάτων που είχε χορογραφηθεί. Μάλιστα, αυτά χρειάστηκε να αναπροσαρμοστούν, διότι όταν φτάσαμε στην τοποθεσία του γυρίσματος υπήρχε περισσότερος κόσμος απ' ό,τι είχαμε υπολογίσει. Τα υπόλοιπα που βλέπετε στη σκηνή είναι αυτοσχεδιασμός. Το σημαντικό ήταν η κινησιολογία να αντανακλά όσα περνούν από το μυαλό του ήρωα εκείνη τη στιγμή, συγκεκριμένα το αντιφατικό συναίσθημα του να θες ολόψυχα να ζήσεις, αλλά και να πνιγείς. Εν τω μεταξύ, παρότι υπήρξα επαγγελματίας χορευτής προτού γίνω ηθοποιός, αυτή ήταν η πρώτη φορά στην καριέρα μου που χόρεψα σε ταινία. Υπάρχει μια τάση στα δράματα ο κόσμος να μη χορεύει, επομένως δύσκολα προκύπτει τέτοια ευκαιρία».

Προτού κλείσουν οι webcams όφειλα να ρωτήσω τον Βίντερμπεργκ για τα κριτήρια με τα οποία επιλέχθηκαν τα ποτά στην ταινία. «Πήραμε εξαιρετικά σοβαρά τη διαλογή του αλκοόλ. Δυστυχώς για όλους, επειδή βρισκόμαστε στη Δανία, ήταν αδύνατο να τους βάλουμε να καταστρέψουν τον εαυτό τους με ούζο. (γέλια) Καταλήξαμε, λοιπόν, στο κοκτέιλ Sazerac και στη βότκα Smirnoff. Για την τελευταία, ο λόγος της ήταν πρακτικός, διότι η συγκεκριμένη είναι η μόνη ετικέτα που βγαίνει και σε μπουκάλι τσέπης». Πάντως, την ιδέα με το ούζο την κρατάμε εάν υπάρξει σίκουελ...