Αλέξης Καρδαράς: «Όσοι ζουν τη νύχτα σκέφτονται με ένα ξεχωριστό τρόπο»

Ο σκηνοθέτης της ταινίας «Φαντασία» ανοίγει τα χαρτιά του σχετικά με το φιλόδοξο φιλμ που θα μας ταξιδέψει στην «αμαρτωλή» δεκαετία του '90 μέσα από λαϊκές μελαγχολικές πενιές και ένα έντονο ρομάντζο, με τη Ρένα Μόρφη στον πρώτο της κινηματογραφικό ρόλο απέναντι στους Στέλιο Μάινα και Γιάννη Στάνκογλου.

Μου το είχατε πει στα γυρίσματα και τελικά αποδείχθηκε πως στη «Φαντασία» η νοσταλγία για τα '90s δεν «μπαίνει» σε πρώτο επίπεδο.
Ακριβώς, εξάλλου δεν ήταν ποτέ ο σκοπός μου να γυρίσω μια ταινία αποκλειστικά γύρω από τη συγκεκριμένη εποχή. Τοποθέτησα την ιστορία σε αυτήν τη δεκαετία έτσι ώστε να μπορώ να ενώσω χρονικά την παλιά γενιά των λαϊκών μουσικών με εκείνη που τη διαδέχθηκε, αλλά ταυτόχρονα να συμπίπτουν μεταξύ τους χρονικά. Από την άλλη είναι αδιαμφισβήτητο πως τα '90s καθόρισαν μουσικά και κοινωνικά μια ολόκληρη γενιά.

Υπάρχουν όμως και εκείνοι που βλέπουν αυτήν τη δεκαετία ως τη ρίζα όσων κακών συμβαίνουν σήμερα.
Εντάξει, αυτή είναι μια τάση που υπήρχε από πάντα αναφορικά με την ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων^ μικρή σημασία έχει για μένα. Διότι πάντα βρίσκαμε τρόπο να περνάμε καλά. Υπό αυτήν την έννοια τα πράγματα δεν είναι πολύ διαφορετικά τώρα. Το σκεφτόμουν αυτό τα τελευταία χρόνια, ειδικά τις περιόδους που η απειλή της χρεωκοπίας ήταν έντονη, γιατί και τότε τα μαγαζιά ήταν γεμάτα. Δεν ήταν λοιπόν από μόνο του αυτό που μας οδήγησε στη σημερινή κατάσταση...

Εσάς όμως τι σας ώθησε να επιστρέψετε στο παρελθόν;
Ήθελα από πάντα να κάνω μια ταινία για τη μουσική και ειδικά για το λαϊκό τραγούδι. Είναι τρομερά ποικιλόμορφο είδος με δεκάδες υφολογικές και πολιτισμικές προσμίξεις. Όταν περιγράφω τη λαϊκή μουσική δε μιλάω μόνο για όσα ακούγονται σε ένα πάλκο με ένα μπουζούκι. Κι ο Διονύσης Σαββόπουλος για παράδειγμα ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Επομένως ήθελα να γυρίσω μια ταινία όπου θα ανακατεύονται όλα αυτά. Άρχισα να γράφω το σενάριο ώσπου ήρθε η κατάλληλη στιγμή να γυριστεί και να ολοκληρωθεί.

Κρίνοντας κιόλας από τις επανεκτελέσεις που ακούγονται στην ταινία, φαίνεται η προσωπική σας εμπλοκή στο στήσιμο του κόσμου της «Φαντασίας».
Ναι, είναι τραγούδια που έχουν ταυτιστεί με συγκεκριμένες καταστάσεις της ζωής μου. Δεν ήθελα όμως να ακουστούν πολύ γνωστά κομμάτια στην ταινία. Για παράδειγμα, όταν γίνονται αναφορές στον Μανώλη Χιώτη δεν ακούμε τα «Ηλιοβασιλέματα», που είναι αριστούργημα, αλλά το «Ξεκρέμασα Απόψε», το οποίο επίσης ταιριάζει στην ιστορία. Όταν έγραφα το σενάριο φρόντισα να αναφέρω συγκεκριμένα τραγούδια που θα ακούγονται στις αντίστοιχες σκηνές, γιατί αποτελούν εξίσου σημαντικό στοιχείο με τις δράσεις της πλοκής.

Μήπως αναφέρατε επίσης συγκεκριμένους χώρους; Γιατί τα κέντρα που βλέπουμε στη «Φαντασία» αλλάζουν μαζί με τους χαρακτήρες, κάποια γκρεμίζονται κιόλας.
Είναι γεγονός αυτό. Μάλιστα όσα θυμάμαι που πήγαινα όταν ήμουν νέος, σχεδόν όλα έχουν κατεδαφιστεί πια. Κατά τη διάρκεια της κρίσης δε, έκλεισαν τα περισσότερα, ειδικά στην επαρχία και πέριξ της Αττικής, όπως στην Ελευσίνα. Για την «Φαντασία» έψαξα να βρω χώρους που να έχουν μείνει όσο το δυνατόν πιο πιστοί στην αισθητική του παρελθόντος. Ένα από αυτά ήταν η «Κοκκινιώτισσα» στη Νίκαια, το οποίο ήταν ακριβώς ότι χρειαζόμασταν. Εκεί είναι σα να 'χει σταματήσει ο χρόνος.

Με τον Μίνω Μάτσα γνωριζόσασταν πριν την ταινία;
Όχι, καθόλου, δεν είχαμε συνεργαστεί ποτέ. Ήξερα όμως τη δουλειά του και πίστευα πως είναι ο ιδανικός για να γράψει τη μουσική για τη «Φαντασία» και να δημιουργήσει τη σωστή ατμόσφαιρα. Κατά τα άλλα ήταν περισσότερο μια ενστικτώδης, παρά μια συνειδητή απόφαση να δουλέψω με τον Μίνω. Είναι προς τιμήν του πως έγραψε τραγούδια που δε μιμούνται, αλλά στέκονται ανεξάρτητα χάρη στην προσωπικότητά τους.

Στην επιλογή της Ρένας Μόρφη για τον πρωταγωνιστικό ρόλο πώς καταλήξατε;
Ήταν ένας συνδυασμός ενστίκτου και ρίσκου, γιατί ήταν μια ζαριά το κάστινγκ της. Και αυτό το λέω με πολλή αγάπη, διότι δεν τη γνώριζα πριν την ταινία παρά μόνο ως τραγουδίστρια. Πίστευα μέσα μου όμως ότι θα τα καταφέρει, γιατί κατείχε απόλυτα ήδη το ένα από τα δύο στοιχεία που αναζητούσα σε όποιον κι αν έπαιρνε το ρόλο: τη φωνή. Είχα αποφασίσει ότι θέλω μια τραγουδίστρια να ενσαρκώσει αυτήν την ηρωίδα και όχι μια ηθοποιό η οποία θα τραγουδάει. Η Ρένα, εξάλλου, έχει φοβερή σκηνική και ερμηνευτική παρουσία, επομένως εντυπωσιάζει αβίαστα. Ομολογώ πως ξεπέρασε τις προσδοκίες μου.

Αναφέρατε τον Χιώτη προηγουμένως. Σας ενέπνευσε μήπως για να γράψετε τον χαρακτήρα του Στέλιου Μάινα;
Δε θα ήταν καθόλου απίθανο, παρόλο που ο συγκεκριμένος θα έλεγα ότι δανείζεται στοιχεία από πολλούς μουσικούς. Έχει μια ντομπροσύνη η οποία εκδηλώνεται και θετικά και αρνητικά, γι αυτό εμφανίζεται ανά στιγμές ως ένας ξεροκέφαλος παλιομοδίτης. Όσοι ζούνε τη νύχτα σκέφτονται με ένα δικό τους τρόπο.

Πιστεύετε πως είναι παρεξηγημένοι αυτοί οι άνθρωποι;
Κοιτάξτε, η καλοπέραση, οι βραδινές έξοδοι κ.λπ. είναι εν πολλοίς κοινός τόπος. Επομένως μπορούμε να στεκόμαστε απέναντί του όπως νιώθουμε καλύτερα. Άλλοτε το διακωμωδούμε και άλλοτε το αντιμετωπίζουμε σοβαρά. Δεν ξέρω ποιο, τελικά, επικρατεί...

«Οι ταινίες που με επηρέασαν»:

«Nashville» (Ρόμπερτ Άλτμαν, 1975)

«Μια καθόλα μουσική και ταυτόχρονα πολιτική ταινία, η οποία με επηρέασε βαθιά. Έχει τόσες πολλές πτυχές και τέτοια δύναμη που δικαίως θεωρείται αριστούργημα. Μου είχε περάσει από το μυαλό να υιοθετήσω το αφηγηματικό στιλ του Άλτμαν, να μπλέξω δηλαδή με πολλούς και διαφορετικούς χαρακτήρες, όμως τελικά με βοήθησε στον τρόπο που χειρίζεται σκηνοθετικά τη μουσική».

«Χειροκροτήματα» (Γιώργος Τζαβέλλας, 1944)

«Ένα γνήσιο και εξαιρετικό μελόδραμα, το οποίο συμβουλεύτηκα καθώς η ιστορία του είναι παρόμοια με τη «Φαντασία», αν και εδώ στο επίκεντρο βρίσκεται η ελαφριά μουσική. Επίσης είναι αξιοσημείωτο πως εδώ έκανε την τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση ο Αττίκ».

«Walk the Line» (Τζέιμς Μάνγκολντ, 2005)

«Πρόκειται για τη βιογραφία του γνωστού Τζόνι Κας, όμως με ενδιέφερε να δω πώς ο Μάνγκολντ έφτιαξε το πορτραίτο ενός τραγουδιστή και πώς συγκεκριμένα διαχειρίστηκε τις ισορροπίες μεταξύ της προσωπικής του ζωής και της καριέρας του. Πώς δηλαδή τα τραγούδια που ακούγονται στην ταινία, χωρίς να είναι μιούζικαλ, σχολιάζουν δεδομένα για τους ήρωες».