5 διαταραγμένοι κινηματογραφικοί χαρακτήρες που μας ξεβολεύουν

«Αρκεί μόνο μία κακή μέρα για να μεταπηδήσει ο πιο σώφρων άνθρωπος στην παράνοια» ισχυρίζεται ο Joker του Άλαν Μουρ στο «Batman: The Killing Joke». Με τη φράση αυτή ως εφαλτήριο, ο Τοντ Φίλιπς χτίζει στη δική του βερσιόν του «Joker», ενός βαθιά διαταραγμένου χαρακτήρα που μαζεύει λιθαράκια απόρριψης σε κάθε πλευρά της ζωής του: από τη δουλειά μέχρι τις ερωτικές του απόπειρες, ο περίγυρός του τον σπρώχνει συνεχώς προς τον γκρεμό, ενώ η πολιτεία, εν μέσω περικοπών, σταματά τις επισκέψεις του σε ψυχολόγο, αποδεικνύοντας την έλλειψη της παραμικρής πρόνοιας. «Δε νοιάζονται για ανθρώπους σαν κι εμάς» του λέει η ψυχολόγος στην τελευταία συνεδρία και κάπως έτσι μοιράζονται οι ευθύνες. Η κοινωνία έχει τον πρώτο ρόλο στη διαμόρφωσή μας ή όλα καταλήγουν στις προσωπικές επιλογές;

Οι ψυχικές διαταραχές λειτουργούν ως η λύση της τραγωδίας που αφήνει ανακουφισμένο το κοινό- εμείς δε θα μπορούσαμε να είμαστε οι πρωταγωνιστές, αφού είμαστε υγιείς. Αφήνοντας στην άκρη το πόσο προσβλητική είναι η σκέψη αυτή για όλους τους ανθρώπους που παλεύουν με τις διάφορες, μικρές ή μεγάλες, διαταραχές χωρίς να καταφεύγουν σε εγκληματικά ξεσπάσματα, το σημαντικότερο ερώτημα είναι που μπαίνει η διαχωριστική γραμμή στη συνείδηση του χαρακτήρα και του κοινού από τον υπερασπιστή/ήρωα στο στυγνό δολοφόνο.

Αυτή η οριοθέτηση μας ξεβολεύει, γιατί αντλεί από τις σκοτεινότερες και πιο ανθρώπινες πλευρές του χαρακτήρα μας και μετουσιώνεται είτε σε συμπάθεια και ή σε απέχθεια και στείρο κατηγορώ. Συνειδητοποιώντας το ασφυκτικό κοινωνικό πλαίσιο του πρωταγωνιστή και τα μελανά σημεία του χαρακτήρα του στις ταινίες που ακολουθούν, μία τρομακτική σκέψη ξεφυτρώνει από κάτω: θα μπορούσα τελικά να είμαι εγώ αυτός ο τύπος;

Αφηγητής/Τάιλερ Ντέρντεν, «Fight Club»

Ο ορισμός του χαρακτήρα με διαταραχή προσωπικότητας. Ένας αποπροσανατολισμένος άντρας που αδυνατεί να ανταποκριθεί στο κυρίαρχο πρότυπο της εποχής, καταφεύγει στη βία και σε μία μαζική εκδίκηση κατά του συστήματος μέσα από το alter ego του. Η cult ταινία του Ντέιβιντ Φίντσερ ξεσήκωσε πλήθος αντιρρήσεων με τις διασυνδέσεις που έκανε με το φασισμό (μία ομάδα ανθρώπων που εύκολα υποτάσσονται σε έναν αυτο-ανακηρυγμένο «καθηγητή»), αλλά και την απεικόνιση ενός μάτσο άντρα με ανασφάλειες μέσα σε μία κοινωνία που τον υποχρεώνει, ως alpha male, να διαπρέπει σε όλα. Αυτό σε συνδυασμό με τα μικρά fight clubs που ξεφύτρωσαν από την Ταϊλάνδη έως τη Σίλικον Βάλεϊ, ως χώρος εκτόνωσης των καταπιεσμένων ανδρών, έκανε τους ανθρώπους να (παρά)μιλούν για το «Fight Club», σπάζοντας κάθε κανόνα.

Πάτρικ Μπέιτμαν, «American Psycho»

via GIPHY

Μία από τις πιο εντυπωσιακές μεταμορφώσεις του Κρίστιαν Μπέιλ απέκτησε κι αυτή ένα cult status, ακολουθώντας μία παρόμοια θεματολογία: νεαρός χρηματιστής και ματαιόδοξος γιάπις που τα έχει όλα, ξεσπά σε ένα δολοφονικό σερί, ενσαρκώνοντας το απόλυτο μάτσο πρότυπο. Πέρα από τη σκληρή, αμοραλιστική βία και τη σαρκαστική ποπ κορνίζα της, η ταινία σόκαρε γιατί άγγιξε μερικά από τα πιο μύχια συναισθήματα του κοινού αφήνοντας αναπάντητο ένα βασικό ερώτημα: Ο Πάτρικ Μπέιτμαν είναι ένας ψυχοπαθής δολοφόνος ή ένας κοινός καπιταλιστής που θεωρεί ότι ο κόσμος του ανήκει και μπορεί να ικανοποιεί κάθε καπρίτσιο χάρη στην οικονομική εξουσία του;

Γουίλιαμ Φόστερ, «Μια Υπέροχη Μέρα»

Τι οδηγεί ένα φαινομενικά φιλήσυχο οικογενειάρχη, πλην πρώην αξιωματικό Εθνικής Άμυνας και βετεράνο πολέμου, σε μία βίαιη διαδρομή είκοσι χιλιομέτρων μέσα στους δρόμους του Λος Άντζελες; Μπορεί να είναι η πρόσφατη απόλυσή του ή ο χωρισμός με τη γυναίκα του που κάνει το χαρακτήρα που ενσαρκώνει ο Μάικλ Ντάγκλας να εκραγεί. Ο Γουίλιαμ «D-Fens» Φόστερ ξεκινά ως ένας άνθρωπος που δεν ανέχεται πλέον τις καθημερινές ενοχλήσεις στο δρόμο και καταλήγει μία ωρολογιακή βόμβα η οποία εκρήγνυται σε κάθε δεύτερο τετράγωνο, όσο επιχειρεί να φτάσει εγκαίρως στα γενέθλια της κόρης του. Εκνευρίζεται με το μποτιλιάρισμα, την ταξική αδικία, ακόμα και με ένα γεύμα που δε μοιάζει στη φωτογραφία του καταλόγου, όπως ίσως ο κάθε ένας, καταλήγοντας όμως ένας ρατσιστικός βιτζιλάντε. Όσο όμως ξεδιπλώνεται η ταινία, ανακύπτουν ζητήματα ψυχικής υγείας του πρωταγωνιστή και αυτά αποτελούν το πραγματικό της plot twist. Είναι ένας διαταραγμένος άνθρωπος ή ένας πολεμιστής απέναντι σε ένα διαταραγμένο κόσμο;

Τράβις Μπικλ, «Ο Ταξιτζής»

Πολλές οι συνδέσεις με το «Joker» στο σημείο αυτό, αφού κι ο ίδιος ο Τοντ Φίλιπς δήλωσε ότι η εμβληματική ταινία του Σκορτσέζε ενέπνευσε τη δική του μελέτη χαρακτήρα. Ο μοναχικός βετεράνος πολέμου στο Βιετνάμ γίνεται οδηγός ταξί για να καταπολεμήσει τη χρόνια αϋπνία του και αυτόκλητος τιμωρός για να αντιπαρέλθει τη σαπίλα που συναντά στη νυχτερινή δουλειά του, όσο τριγυρίζει σε μια αποξενωμένη Νέα Υόρκη. Με ένα υποδόριο κατηγορώ στην έλλειψη πρόνοιας της Αμερικανικής Κυβέρνησης όσον αφορά τους απόστρατους, ο Σκορτσέζε υπογράφει το δράμα ενός χαρακτήρα που εγκληματεί προσπαθώντας να σώσει μία ανήλικη πόρνη. Κλείνοντας με μία από τις πιο αμφιλεγόμενες τελικές σεκάνς, δεν απομένει μόνο το ερώτημα του αν ο πρωταγωνιστής είναι νεκρός ή ζωντανός, αλλά και το αν το δεύτερο σενάριο σημαίνει ότι θα ξανασκοτώσει, σε μία παρανοϊκή πόλη που επιβραβεύει δολοφόνους και κανονικοποιεί τη βία και το ρατσισμό, αντί να βρει τη ρίζα κάθε προβλήματος: είτε είναι ο κάθε άνθρωπος είτε η ίδια η δομή της.

Ο Χασάπης, «Μόνος Εναντίον Όλων»

Η πιο ιδιάζουσα περίπτωση της λίστας είναι το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Γκασπάρ Νοέ. Εδώ το τελικό χτύπημα του ανώνυμου πρωταγωνιστή δεν είναι απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, αλλά στον πιο κοντινό του άνθρωπο και σίγουρα το πιο βάρβαρο, με μια διεστραμμένη αιτολόγηση στο μυαλό του. Η αποξένωση και η απομόνωση που βιώνει στο Παρίσι, οι συνεχείς ερωτικές και επαγγελματικές απορρίψεις, αλλά και η νιχιλιστική αντιμετώπιση της ζωής μετασχηματίζονται σε σπασμωδικές εγκληματικές ενέργειες. Ο Νοέ καταφέρνει μέσα από την ακραία, θεματικά και αισθητικά, ματιά του να χτίσει έναν χαρακτήρα εκτός ορίων, ο οποίος όμως με τη σταδιακή καταβύθισή του έρχεται υπερβολικά κοντά στην πραγματικότητα.