Ας ξεκινήσουμε από την... Πολωνία. Ενώ πέρυσι τον Αύγουστο είχα βάλει μπρος για διακοπές, ένα road trip στη Βορειοανατολική Ευρώπη και τις Βαλτικές δημοκρατίες, το γραφείο διανομής της «Ευνοούμενης» μου ανακοίνωσε πως υπάρχει η δυνατότητα προσωπικής συνέντευξης με τον Γιώργο Λάνθιμο στη Βενετία, στο φεστιβάλ της οποίας η ταινία είχε επιλεγεί για να διαγωνιστεί (κερδίζοντας τελικά το Αργυρό Λιοντάρι και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας). Το θέμα ήταν πως ένα εικοσαήμερο νωρίτερα, η ακριβής ημερομηνία της συνέντευξης ήταν άγνωστη, ενώ έπρεπε να αλλάξω και το πρόγραμμά μου και να επιστρέψω στην Ελλάδα μέσω Βενετίας.
Και αφού οι συνεννοήσεις συνεχίζονταν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ένα δεκαήμερο πριν από την έναρξη της Μπιενάλε όλα τακτοποιήθηκαν, πλην μιας κρίσιμης λεπτομέρειας. Όσοι θα έκαναν συνεντεύξεις με τον Λάνθιμο θα έπρεπε να έχουν δει την ταινία πριν από τη δημοσιογραφική προβολή της στο φεστιβάλ, δηλαδή στη χώρα τους, κάτι το οποίο θα φρόντιζε το αντίστοιχο τμήμα της Fox. Μόνο που εγώ βρισκόμουν κάπου στο… Ταλίν εκείνη την ώρα, με μοναδική λύση μια ειδικά προγραμματισμένη ιδιωτική προβολή σε μια πόλη της διαδρομής επιστροφής μου προς τη Βενετία.
Ένα βροχερό κυριακάτικο πρωινό λοιπόν, και αφού τα κεντρικά της Fox στις ΗΠΑ είχαν συνεννοηθεί αναλόγως με το ευρωπαϊκό της τμήμα στο Λονδίνο και αυτό με το πολωνικό παράρτημά τους, ένας αγουροξυπνημένος αλλά ευγενέστατος υπάλληλος με υποδέχτηκε σε ένα κεντρικό multiplex της Βαρσοβίας, όπου σε μια μεγάλη αίθουσα παρακολούθησα ολομόναχος τις βασιλικές ίντριγκες της απολαυστικής «Ευνοούμενης». Λίγες ημέρες αργότερα συναντούσα στο Λίντο –για τέταρτη φορά από κοντά– τον Γιώργο Λάνθιμο, με τον οποίο ξεκινήσαμε άλλη μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Σας έλειψε η μητρική σας γλώσσα;
Δεν μου λείπει, αφού στο σπίτι με τη γυναίκα μου μιλάμε ελληνικά. Μου φαίνεται απλώς περίεργο να μη μιλάω για τη δουλειά μου στα αγγλικά, καθώς σε αυτήν τη γλώσσα έχω μάθει πια να σκέφτομαι επαγγελματικά και μέσω αυτής να εκφράζομαι σε ό,τι έχει να κάνει με το σινεμά. Όταν, λοιπόν, δίνω κάποια συνέντευξη στα ελληνικά, είμαι κάπως πιο μαγκωμένος, πιο προσεκτικός, διότι μερικά πράγματα που σκέφτομαι αυτόματα στα αγγλικά πρέπει να τα μεταφράσω, οπότε φοβάμαι μήπως γίνω ανακριβής ή ακατανόητος. Επίσης δεν μου αρέσει να πετάω αγγλικές λέξεις κάθε τόσο, δεν μου αρέσει καθόλου...
Πόσο δύσκολη αποδείχτηκε τελικά η «αναμέτρηση» με μια ακριβή στουντιακή παραγωγή;
Δεν θα έμπαινα ποτέ –ή τουλάχιστον προς το παρόν– σε μια κατάσταση στην οποία δεν θα είχα το δημιουργικό έλεγχο και αν δεν εξασφάλιζα πρώτα πως η ταινία θα γυριζόταν με έναν τρόπο παρόμοιο με τις προηγούμενές μου. Εδώ βέβαια είχαμε να κάνουμε με περισσότερους ανθρώπους, ακούγονταν πιο πολλές γνώμες, αλλά τελικά αυτό είναι θεμιτό σε μια παραγωγή ταινίας εποχής, της οποίας το κόστος είναι υψηλότερο. Παρ’ όλα αυτά, οι παραγωγοί μού εξασφάλισαν απόλυτο έλεγχο και ήταν ελαστικοί με τον τρόπο που δουλεύω και με το πρόγραμμά μου.
Σε τέτοιου μεγέθους παραγωγές δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς, αν και η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ πάντα να παίρνω το χρόνο μου· κι εδώ, για παράδειγμα, με άφησαν να μοντάρω με το δικό μου τέμπο. Μου αρέσει πάντα κατά τη διάρκεια του μοντάζ να φεύγω από τη δουλειά για μία εβδομάδα, αν είναι φυσικά δυνατόν, ώστε να παίρνω μια απόσταση από την ταινία, κάτι που έγινε και τώρα.
Μιλώντας για το μοντάζ, ο Γιώργος Μαυροψαρίδης είναι, αν δεν κάνω λάθος, ο μόνος Έλληνας αλλά και ο μόνος μόνιμος συνεργάτης σας τον οποίο κρατήσατε και σε αυτήν την ταινία.
Όπως σας είπα, και αυτή η ταινία έγινε με τους όρους των προηγουμένων, οπότε μπορούσα να επιλέξω ελεύθερα συνεργάτες. Πάντα βέβαια στο πλαίσιο του τι ταιριάζει σε ποιον και ποιος είναι διαθέσιμος.
Τον Ρόμπι Ράιαν, διευθυντή φωτογραφίας του Κεν Λόουτς και της Άντρεα Άρνολντ, πώς τον επιλέξατε;
Μου άρεσε η δουλειά του και είχαμε συζητήσει κατά το παρελθόν για μια πιθανή συνεργασία, αλλά τα προγράμματά μας ποτέ δεν συνέπεσαν. Τελικά συγχρονιστήκαμε και είμαι ευτυχής που τα καταφέραμε.
Είχατε κάποιες συγκεκριμένες ταινίες εποχής –ή μη– στο νου σας αναζητώντας την «εικόνα» της «Ευνοούμενης»;
Επειδή προσωπικά ασχολούμαι πολύ με αυτό το κινηματογραφικό κομμάτι, την αισθητική της εικόνας, έχω κάποιες σταθερές πάνω στις οποίες δουλεύω και φιλοδοξώ να εξελίξω. Μου αρέσει να δουλεύω χωρίς τεχνητό φωτισμό, γρήγορα, να πειραματίζομαι με συγκεκριμένους φακούς και κινήσεις της κάμερας, οπότε ξεκινήσαμε με τον Ρόμπι ένα διάλογο για το πώς θα προσαρμόζαμε όλα αυτά στο απαιτούμενο ύφος της ιστορίας μας. Εκείνος ήξερε τη φιλοσοφία μου και είναι άνθρωπος ανοιχτός στις προκλήσεις, οπότε δοκιμάσαμε να πάμε παραπέρα κάποια πράγματα με τους ευρυγώνιους φακούς, έναν μάλιστα, που είναι μοναδικός στον κόσμο, τον παραγγείλαμε και ήρθε ειδικά για εμάς στο Λονδίνο.
Είδαμε αρκετές ταινίες μαζί, όχι για να μιμηθούμε το ύφος τους, αλλά για να πάρουμε έμπνευση από την ελευθερία κάποιων κινηματογραφιστών και να δούμε πώς έχουν πάει τα πράγματα παραπέρα, όπως το «Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη» του Ζουλάφσκι για τις κινήσεις της κάμερας ή το «Cremator» του Γιούρας Χερζ για τη χρήση των ευρυγώνιων και των κοντινών πλάνων. Είδαμε φυσικά και το «Μπάρι Λίντον» και το θαυμάσαμε για ακόμη μία φορά, δεν θέλαμε όμως κάτι κοντά σε αυτό, αφενός επειδή είναι η πιο προφανής αναφορά και αφετέρου επειδή δεν μπορείς να κάνεις κάτι καλύτερο στο ίδιο ύφος.
«Σε αυτην την ταινια ειχαμε να κάνουμε με περισσότερους ανθρώπους, ακούγονταν πιο πολλές γνώμες, αλλά τελικά αυτό είναι θεμιτό σε μια παραγωγή εποχής, το κόστος της οποίας είναι υψηλό. Παρ’ όλα αυτά, οι παραγωγοί μού εξασφάλισαν απόλυτο έλεγχο και ήταν ελαστικοί με τον τρόπο που δουλεύω».
Η πιστότητα ως προς την εποχή πόσο σας απασχόλησε;
Η παραγωγή ενός φιλμ το οποίο εκτυλίσσεται στο 18ο αιώνα και βασίζεται σε αληθινή ιστορία απαιτεί ιστορική έρευνα, από την άλλη όμως σε πολλά επίπεδα η «Ευνοούμενη» δεν είναι δέσμια ενός τυπικού ρεαλισμού. Ξεκινήσαμε ψάχνοντας την εποχή, αλλά από τότε που αρχίσαμε να γράφουμε το σενάριο, πριν από οκτώ-εννιά χρόνια, θέλαμε να εμπνευστούμε από μια αληθινή ιστορία, προσθέτοντας όμως πολλά στοιχεία μυθοπλασίας. Ακόμη και η γλώσσα της ταινίας έχει μια πιο σύγχρονη αίσθηση.
Έχοντας αυτό ως βάση, ακολουθήσαμε ανάλογες αισθητικές επιλογές σε όλο το φάσμα της παραγωγής, όπως για παράδειγμα στα κοστούμια. Συζητήσαμε με τη Σάντι Πάουελ, την ενδυματολόγο, πώς θα δουλέψουμε τα ρούχα κάνοντας διακριτικές παρεμβάσεις που θα τους έδιναν ένα πιο σύγχρονο look. Έτσι περιορίσαμε πολύ τη χρωματική παλέτα, ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί υφάσματα τα οποία δεν συνήθιζαν εκείνη την εποχή αλλά και σύγχρονα, ακόμη και vintage denim, όπως τα ρούχα των υπηρετών της κουζίνας, σε βαθμό βέβαια που να ενσωματώνονται αρμονικά στο αισθητικά ενιαίο πλαίσιο της ταινίας. Το ίδιο έγινε και με το μακιγιάζ και τις περούκες, δουλεύοντας πάνω στην αντίθεση των υπερβολικά στολισμένων και μακιγιαρισμένων αντρών, όπως όντως συνέβαινε τότε, σε σχέση με τις πιο απλές στην εμφάνισή τους γυναίκες. Ένα γεγονός που προσπαθήσαμε να σπρώξουμε σε κοντρολαρισμένα άκρα, πάντα σε σχέση με κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά.
Η ιστορία της «Ευνοούμενης» αφορά έναν κρυφό αγώνα εξουσίας κι έναν περίκλειστο μικρόκοσμο με δικούς του κώδικες, πράγματα που συναντάμε και στις προηγούμενες ταινίες σας.
Με απασχολούν αυτά τα θέματα, με την ιδιαιτερότητα πως εδώ έχουμε να κάνουμε με την ιστορία τριών γυναικών σε θέσεις επιρροής, κάτι που δεν βλέπεις συχνά στο σύγχρονο σινεμά. Με ενδιέφερε επίσης το ότι πρόκειται για ταινία εποχής, καθώς ήθελα να προσπαθήσω να πλησιάσω το συγκεκριμένο είδος λίγο διαφορετικά. Να φέρω τον κινηματογραφικό κόσμο του στο δικό μου και πράγματα που με αφορούν να τα βάλω στο δικό του. Όλα αυτά μου φάνηκαν ως μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση. Συν το γεγονός ότι η ιστορία είναι από μόνη της πολυεπίπεδη και αφορά σχέσεις ταξικές, ερωτικές και ψυχολογικές, μια αφορμή για να δούμε πώς τα άτομα επηρεάζουν το περιβάλλον τους και το αντίστροφο.
Η επιλογή των ηθοποιών ήταν απόλυτα δική σας;
Βέβαια, λαμβάνοντας υπόψη το θέμα της διαθεσιμότητας και του προϋπολογισμού, ο οποίος ευτυχώς μπορούσε να καλύψει τις εν λόγω απαιτήσεις. Για μένα, πάντως, ήταν μια ομάδα-όνειρο, καθώς με τις Ολίβια [Κόλμαν] και Ρέιτσελ [Βάις] είχα ξανασυνεργαστεί, ενώ η Έμα [Στόουν] είναι αναμφίβολα μια εκπληκτική ηθοποιός.
Δεν φοβηθήκατε το ότι είναι Αμερικανίδα;
Το συζητήσαμε εξαρχής, αλλά είναι πολύ καλή με τις προφορές και είχε μεγάλη αυτοπεποίθηση, οπότε προχωρήσαμε. Υπήρχε ειδικός συνεργάτης στο σετ που πρόσεχε την προφορά, αλλά όλοι είπαν, και ξέρετε πόσο ευαίσθητοι είναι οι Άγγλοι σε κάτι τέτοια, ότι τα πήγε περίφημα.
Πριν από λίγο καιρό είχε γραφτεί πως ήσασταν έτοιμος να σκηνοθετήσετε μια μίνι σειρά για λογαριασμό της Amazon, με θέμα τον Όλιβερ Νορθ.
Είναι ένα σχέδιο που δεν έχει προχωρήσει, καθώς υπήρξαν ανακατατάξεις στην Amazon, ο προγραμματισμός καθυστέρησε και οι συντελεστές προχωρήσαμε ο καθένας σε άλλα πλάνα.
«Είδαμε αρκετές ταινίες με τον διευθυντή φωτογραφίας Ρόμπι Ράιαν για να πάρουμε έμπνευση από την ελευθερία κάποιων κινηματογραφιστών, όπως το “Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη” του Ζουλάφσκι για τις κινήσεις της κάμερας Ή το “Cremator” του Γ. Χερζ για τη χρήση των ευρυγώνιων φακών και των κοντινών πλάνων».
Οπότε το δικό σας επόμενο σχέδιο ποιο είναι;
Επειδή έτυχε κι έκανα αυτήν την ταινία απανωτά μετά το «Ελάφι», έχουν μαζευτεί δυο-τρία σενάρια που δούλευα καιρό και θα ήθελα να επικεντρωθώ σε αυτά, να δω ποιο είναι το πιο πρόσφορο για να προχωρήσει πρώτο.
Τα γράφετε μαζί με κάποιον άλλον; Με τον Ευθύμη [Φιλίππου];
Πάντα με κάποιον άλλον. Ένα είναι με τον Ευθύμη, ένα είναι με τον Τόνι [ΜακΝαμάρα], με τον οποίο κάναμε την «Ευνοούμενη», κι ένα είναι πιο παλιά ιδέα, σχεδόν μιας δεκαετίας.
Κάτι θεατρικό στο Λονδίνο προβλέπεται;
Μπα, όχι θέατρο. Σινεμά, σινεμά...
Βραβεία και υποψηφιότητες
Φεστιβάλ Βενετίας
Αργυρό Λιοντάρι και βραβείο α΄ γυναικείου ρόλου (Ολίβια Κόλμαν)
Χρυσές Σφαίρες
Βραβείο α΄ γυναικείου ρόλου σε κωμωδία/μιούζικαλ από πέντε υποψηφιότητες
BAFTA (Βραβεία Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου)
12 υποψηφιότητες
Σωματείο Αμερικανών Παραγωγών
Υποψήφια
Σωματείο Αμερικανών Ηθοποιών
Τρεις υποψηφιότητες (α΄ γυναικείου και δύο β΄ γυναικείου ρόλου)
American Film Insitute
Στη λίστα των 10 καλύτερων ταινιών
Critics' Choise Awards
Δύο βραβεία (ερμηνευτικού συνόλου και α΄ γυναικείου ρόλου) από 14 υποψηφιότητες
Βρετανικά Ανεξάρτητα Βραβεία
10 βραβεία από 13 υποψηφιότητες
Ένωση Κριτικών Λονδίνου
10 υποψηφιότητες
Ένωση Κριτικών Σαν Φρανσίσκο
10 υποψηφιότητες
Ένωση Κριτικών Λος Άντζελες
Βραβείο γυναικείας ερμηνείας
Ένωση Κριτικών Σικάγο
Βραβείο γυναικείας ερμηνείας
Ένωση Κριτικών Τορόντο
Βραβείο σεναρίου και γυναικείας ερμηνείας
Ένωση Κριτικών Ουάσινγκτον
Βραβείο σεναρίου
Δείτε το τρέιλερ της «Ευνοούμενης»
Περισσότερες πληροφορίες
Η Ευνοούμενη
Στις αρχές του 18ου αιώνα η φιλάσθενη Άννα κάθεται στο βρετανικό θρόνο, το κράτος όμως κυβερνά η σύμβουλός της Λαίδη Σάρα. Όταν η καινούρια υπηρέτρια Άμπιγκεϊλ καταφθάνει στην αυλή, μπαίνει υπό την προστασία της Σάρα και αρχίζει να αναπτύσσει φιλίες με τη βασίλισσα.
