Συναντήσαμε τον Έλληνα γνωστό ηθοποιό στην ιστορική γειτονιά για να μιλήσουμε για το πολυεπίπεδο κοινωνικό δράμα στο οποίο πρωταγωνιστεί, μια σπονδυλωτή ταινία που συνθέτει ένα μικρό ψηφιδωτό της σύγχρονης αθηναϊκής πραγματικότητας. Στο υπόγειο μπιλιαρδάδικο όπου συναντηθήκαμε μιλήσαμε για τα νεανικά βιώματά του, τον rock ’n’ roll χαρακτήρα που υποδύεται και τη νέα πολυπολιτισμική μητρόπολη στην οποία ζούμε.
Πάντα με τρόμαζε ο κρότος που βγάζει το «σπάσιμο» στο αμερικανικό μπιλιάρδο. Είναι ένα «μπαμ» που τερματίζει το ντεσιμπελόμετρο, κηρύσσοντας πανηγυρικά το γεμάτο αδρεναλίνη ξεκίνημα μιας παρτίδας. Ένας ήχος από τον οποίο δεν μπορείς να ξεφύγεις... Σαν αυτόν της κλακέτας. Πάνω στην τσόχα και μπροστά από την κάμερα δεν μπορείς να κρυφτείς. Εκεί πρέπει να αποδείξεις, μπροστά στο μεγάλο ή το μικρό κοινό σου, τι πραγματικά αξίζεις. Δεν ξέρω πώς ήρθαν τα πράγματα και βρεθήκαμε με τον Γιάννη Στάνκογλου να κουβεντιάζουμε με μια… στέκα στο χέρι. Το ραντεβού μας για να μιλήσουμε για το νέο φιλμ στο οποίο πρωταγωνιστεί, το «Amerika Square», δεν μπορούσε παρά να δοθεί στο κέντρο της πλατείας. Η βροχή μάς ανάγκασε να βρούμε καταφύγιο στο ιστορικό υπόγειο μπιλιαρδάδικο «Roi Mat», στο πεζόδρομο της Λευκωσίας, ένα από ελάχιστα στέκια που έχουν απομείνει αναλλοίωτα στη γειτονιά από τη δεκαετία του ’70.
«Πρώτη φορά πρέπει να κατέβηκα τις σκάλες του στα 17. Μεγάλωσα στον Περισσό, αλλά ερχόμασταν και παίζαμε στοιχήματα και μπιλιάρδο εδώ», μου λέει ο Στάνκογλου. Θυμήθηκα κι εγώ τις δικές μου ανήλικες περιπέτειες στη «Stadium» στο Χαϊδάρι και το κρυφτό που παίζαμε πίσω από τα ηλεκτρονικά με τον ιδιοκτήτη για να μη μας πετάξει έξω. Οδηγούμενοι αμφότεροι από τον οίστρο της νοσταλγίας, δεν αργήσαμε να στριμώξουμε τις μπάλες στο μαύρο τρίγωνο έπειτα από πολλά χρόνια αποχής από το άθλημα. Το ιεροτελεστικό «μπαμ» ακούστηκε λίγο αργότερα, ενώ ταυτόχρονα ξεκίνησε μια συνέντευξη επί τσόχας, στην οποία η μαύρη μπάλα με το Νο 8 μπήκε αρκετές φορές στην τρύπα…
Ο Μπίλι είναι rock ’n’ roll
«Όταν έφτασε το σενάριο του “Amerika Square” στα χέρια μου, είχα διάφορες εμπειρίες από την Πλατεία Αμερικής. Εκτός από το “Roi Mat”, πήγαινα συχνά στην υπόγα της “Rebound”. Γενικά κυκλοφορούσαμε εδώ πέρα. Κατεβαίναμε στην “πόλη”, όπως λέγαμε τότε». Ο Γιάννης Στάνκογλου ερμηνεύει τον Μπίλι, έναν από τρεις βασικούς ήρωες του αθηναϊκού κοινωνικού δράματος που σκηνοθετεί ο Γιάννης Σακαρίδης («Wild Duck»), ο οποίος συνυπογράφει το σενάριο μαζί με τον συγγραφέα Γιάννη Τσίρμπα και τον ηθοποιό Βαγγέλη Μουρίκη.
«Ο Μπίλι είναι ένας tattoo artist που έχει μπαρ στην Πλατεία Αμερικής. Είναι ένας rock ’n’ roll τύπος, λίγο στην κοσμάρα του», διευκρινίζει ο Στάνκογλου. Αυτός είναι ουσιαστικά ο χαρακτήρας που συνδέει και τις ιστορίες των άλλων δύο ηρώων, δηλαδή του Σύριου πρόσφυγα Τάρεκ που προσπαθεί να δραπετεύσει για τη Βόρεια Ευρώπη μαζί με την κόρη του και του σχεδόν σαραντάρη ρατσιστή Νάκου που μένει ακόμη με τους γονείς του.
Στην πραγματικότητα η απόλυτη πρωταγωνίστρια του φιλμ δεν είναι άλλη από την Πλατεία Αμερικής, τον τόπο πάνω στον οποίο μπερδεύονται οι ανθρώπινες ιστορίες, για να φτιάξουν ένα σφιχτό ιστό από όπου δεν υπάρχει δυνατότητα διαφυγής. Έχοντας παρατήσει τη στέκα του αρκετή ώρα στην ξύλινη θήκη της, ο Γιάννης Στάνκογλου μού μιλάει για τη γειτονιά σαν να την αισθάνεται κομμάτι της ταυτότητάς του… «Η Πλατεία Αμερικής προπολεμικά λεγόταν Πλατεία Αγάμων και ήταν ένα από τα πιο ζωντανά σημεία της πόλης. Είχε πολλά clubs και οι κοσμοπολίτες Αθηναίοι έρχονταν εδώ για να χορέψουν. Εδώ κοντά έμενε κάποια εποχή και η Μαρία Κάλλας. Βέβαια, είναι μια περιοχή που δεν σταμάτησε ποτέ να αλλάζει και να εξελίσσεται, για να φτάσει στη σημερινή της μορφή».
Από Πλατεία Αμερικής Amerika Square
Ένα από τα βασικά ζητήματα του φιλμ, που απέσπασε υποψηφιότητες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, α΄ αντρικού ρόλου, β΄ γυναικείου ρόλου και μοντάζ στα φετινά Βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, είναι αυτό της εξέλιξης. Θέτει ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ωραιοποιημένη, νοσταλγική ματιά με την οποία βλέπουμε το παρελθόν –και η οποία απέχει σίγουρα από την πραγματικότητα–, την άρνηση να δούμε τα πράγματα ενταγμένα σε ένα ευρύτερο, ουμανιστικό επίπεδο και τη δυσκολία να προσαρμοστούμε στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν τον Νάκο, ο οποίος έχει κολλήσει στην εφηβική εικόνα της «δικής του Πλατείας Αμερικής», να πάρει την κατάσταση στα χέρια του… «Δεν με πειράζει καθόλου που η γειτονιά έχει γίνει ένα πολιτιστικό και πολιτισμικό χωνευτήρι. Αυτό που με χαλάει είναι ότι η πολιτεία θα έπρεπε να προστατεύει ιστορικές περιοχές για να μη χάσουν τον χαρακτήρα τους. Θα ήταν ωραίο η Πλατεία Αμερικής να έχει κρατήσει στοιχεία από το παρελθόν και κάθε καινούργιος άνθρωπος που περνάει από αυτό εδώ το σταυροδρόμι να προσθέτει τη δική του ενέργεια».
Αλήθεια όμως πώς μπορείς να πείσεις έναν ρατσιστή, έναν άνθρωπο που είναι φορτωμένος με μίσος για τον άλλον, να αλλάξει φιλοσοφία ζωής; Ο Γιάννης πιστεύει στη δύναμη της ανθρώπινης επαφής και στη θεραπευτική λειτουργία της κουβέντας. «Προσπαθείς με κάποιον τρόπο να του δώσεις να καταλάβει ότι οι μετανάστες δεν βρίσκονται εδώ επειδή ήθελαν να αφήσουν τον τόπο τους. Ήρθαν εδώ γιατί δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα εκεί, ψάχνοντας μια καινούργια ζωή. Εξάλλου, η έννοια της μετανάστευσης είναι γενικευμένη και πιστεύω ότι ο καθένας την έχει νιώσει. Οι γονείς μου ξεκίνησαν από τον Έβρο για να βρουν την τύχη τους στην Αθήνα.
Ως πιτσιρικάς ένιωθα σαν “μετανάστης” κάθε φορά που άφηνα την ασφάλεια της γειτονιάς μου για να κατεβώ στο κέντρο. Τον τελευταίο καιρό έχω γνωρίσει κάποιους ανθρώπους που φλερτάρουν με ρατσιστικές απόψεις και νομίζω ότι μόνο με την κουβέντα μπορούν να καταλάβουν τη λανθασμένη οπτική τους». Και, αν μη τι άλλο, το σινεμά αποτελούσε ανέκαθεν το ιδανικότερο μέσο για να πυροδοτηθεί μια εκ βαθέων συζήτηση πάνω σε πανανθρώπινα ζητήματα... Μακάρι το «Amerika Square» να αποτελέσει μια νέα κινηματογραφική αφορμή για κάτι τέτοιο.
Περισσότερες πληροφορίες
Πλατεία Αμερικής
Ένας tattoo artist, ένας ρατσιστής φίλος του, μια μπλεγμένη με τη μαφία Αφρικανή τραγουδίστρια, ένας Σύριος πρόσφυγας που θέλει να φύγει από τη χώρα. Οι πορείες τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων συναντιούνται με φόντο την Πλατεία Αμερικής.
